Erinç Efe Avşar
Sosyal Güvenlik Denetmen Yrd.
efeavsar@gmail.com

SGK’ya Eksik Sigorta Primi Bildiriminde Bulunulması Halinde İdari Para Cezasından Muaf Tutulması Gereken Durumlar

Bilindiği üzere işverenler tarafından her ay; çalıştırdıkları kişilerin sigortalı sayıları ve sigortalıların çalışma gün sayıları ile bunların prime esas kazanç tutarları Aylık Prim Hizmet Belgeleri / Muhtasar Prim Hizmet Beyannameleri aracılığıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmektedir. Gerek kurumca yapılan tespitlerden gerekse işverenlerin hatalı işlemlerinden kaynaklanan sigortalıların prime esas kazanç tutarlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması halinde 5510 sayılı kanunun 102. Maddesi uyarınca idari para cezası uygulanmaktadır.    Uygulanan idari para cezaları işverenler açısından ciddi mağduriyetlere yol açabilmekte ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sağlanan sigorta primi teşvik ve indirimleri gibi belli başlı desteklerden yararlanma imkanları ortadan kalkmaktadır.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’un 102. Maddesinin ikinci fıkrasında 7144 sayılı Bazı Kanunlar Hakkında Değişiklik yapılması Hakkında kanunun 16. Maddesi ile yapılan düzenleme uyarınca işverenlerin sigortalıların prime esas kazanç tutarlarının eksik bildiriminden doğacak idari para cezaları yüküyle karşılaşmamaları adına söz konusu maddeye eklemelerde bulunulmuş ve bir anlamda belirli şartlara tabi olarak konuya esneklik kazandırılmıştır. Bu bağlamda  7144 sayılı Kanun’un 16. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesinin ikinci fıkrasına ; ““Kurumca, birinci fıkrada belirtilen bildirge, beyanname, belge veya defterlere istinaden sigortalıların ve çalışma gün sayılarının eksiksiz bildirilmesi şartıyla bildirilen prime esas kazanç tutarında, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmeyecek ve %1'ini aşmayacak şekilde eksiklik tespit edilmesi durumunda, eksikliğin on beş gün içinde düzeltilmesi için ilgiliye yazılı ihtar verilir. Bu süre sonunda tespit edilen eksik tutarın Kurum’a bildirilmemesi halinde birinci fıkranın ilgili hükümlerine göre idari para cezası verilir. Eksikliğin işverence tespit edilmesi durumunda bu süre; bildirge, beyanname, belge veya defterlerin Kurum’a verilmesinden itibaren on beş gündür.” Kanun hükmü eklenmiştir.

Yukarıdaki kanun hükmü incelendiğinde öncelikle dikkat edilmesi gereken husus “ Kurumca Tespit” ifadesinden ne anlaşılması gerektiğidir. Bu doğrultuda 01.04.2020 tarihinde yayımlanan “İdari Para Cezası” konulu 2020/8 sayılı genelde konu net bir şekilde açıklığa kavuşturulmuştur. 2020/8 sayılı genelge de anılan fıkrada belirtilen “Kurumca Tespit” İfadesinin;” Kurumun denetim ve kontrol ile görevli memurları tarafından yapılan tespitleri, diğer kurum ve kuruluşların denetim elemanlarının yaptıkları tespitleri, Kamu kurum ve kuruluşlarından alınan bilgi ve belgelere istinaden yapılan tespitleri ve Mahkeme kararlarını” kapsadığı belirtilmiştir.

Bu bağlamda gerek kurum tarafından gerek ise işverenler tarafından yapılacak tespitler doğrultusunda işverenlerin idari para cezalarından muaf tutulmaları belirli şartlara bağlanmış olup öncelikle Kuruma verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar hizmet beyannamesinde, belgenin ait olduğu ilgili ayda işyerinde çalışmış olan tüm sigortalıların isimlerinin ve çalışma gün sayılarının eksiksiz olarak bildirilmiş olması  (kayıt dışı çalışan tespit edilmemesi ve kayıtlı çalışan sigortalıların bildirilen günlerinin eksik olmaması) gerektiği öngörülmüştür. Bununla birlikte kuruma eksik sigorta primi bildiriminde bulunulduğunun tespit edilmesi halinde Kuruma bildirilen prime esas kazanç (PEK) tutarının, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin 1/3 ’ünü ve %1’ini geçmeyecek şekilde bir eksiklik tespit edilmesi gerektiği hususu düzenlenmiştir. Ancak kanun hükmünde belirtilen “%1’ini geçmeyecek şekilde eksiklik tespit edilmesi gerektiği” şeklinde düzenlenen kanunun metni, uygulama noktasında karışıklığa sebebiyet verebilmektedir. Bu doğrultuda Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan 01/04/2020 tarihli “İdari Para Cezası” konulu 2020/8 sayılı genelge ile konuya açıklık getirilmiştir.

2020/8 Genelge hükmünde bu konuyla ilgili olarak; ilgili aya ait eksikliğin giderilmesi amacıyla verilen ek belge/beyanname bakımından bahse konu muafiyetten yararlanılabilmesi için; “Eksik bildirilen prime esas kazanç tutarının, eksikliğe konu aya ilişkin işverence bildirimi yapılan toplam prime esas kazanç tutarının %1’ini aşmaması” gerektiği düzenlenerek konuya açıklık getirilmiştir. Bu doğrultuda eksik kazanç bildirimi yapılan sigortalıların, eksik prime esas kazanç tutarlarının ilgili aydaki asgari ücret tutarının 1/3’ini geçmemesi ve ilgili aydaki belgede/beyannamede bildirimi yapılan tüm sigortalıların toplam prim tutarının %1’ini aşmaması gerektiği öngörülmüştür. Bahsi geçen şartların sağlanması durumunda, tüm sigortalıların isimlerinin ve çalışma gün sayılarının da eksiksiz olarak bildirilmiş olması şartıyla, kurumca ek belge/beyanname ile tespit edilen eksikliğin 15 gün içerisinde giderilmesi amacıyla işverene yazılı ihtar çekilecektir. Bu çerçevede eksikliğin, ihtar yazsını takip eden 15 gün içerisinde giderilmesi halinde idari para cezası uygulanmayacaktır.

Konuyu daha iyi kavramak adına konuyu bir örnekle açıklayalım;

ÖRNEK-1: (A) işyerinden  2020 Ocak ayına ait yasal süresi içerisinde verilen aylık prim ve hizmet belgesinde 10 sigortalı için toplam 300 gün bildirimde bulunulmuş olup 36.000 TL prime esas kazanç bildirildiği ve söz konusu işyeri hakkında yapılan incelemede 2020 ocak ayında bildirgede isimleri kayıtlı bulunan sigortalılardan bir (1) sigortalı için 2020 Ocak ayında 100 TL tutarında sigorta primine esas kazanç tutarının Kuruma eksik bildirildiğinin tespit edildiği varsayıldığında bu durumda söz konusu eksikliğin;

• İşyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarına ilişkin olduğu,
• Fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücretin üçte birini geçmediği,

( 2020 Yılı Brüt Asgari Ücret : 2.943,00 / 3 =981 TL > 100 TL )

• 2020 Ocak ayına ait 10 sigortalı için yapılan toplam sigorta primine esas kazanç tutarının %1’ini aşmadığı, (36.000 x 0,10 = 360 TL > 100 TL)

tespit edildiğinde bu işyeri için öncelikle idari para cezası uygulanması yoluna gidilmeyecek olup kurum tarafından işverene ihtar çekilerek söz konusu 100 TL tutarında kuruma eksik bildirimi yapılan prime esas kazanç tutarının on beş (15) günlük süre içerisinde ek belge/beyanname ile eksikliğin giderilmesi talep edilecektir.

Bu doğrultuda işveren tarafından eksik prime esas kazanç tutarının, kurumca yapılacak ihtar yazısının tebliğ tarihini takip eden günden başlamak üzere 15 gün içerisinde eksikliğin yerine getirilmesi durumunda idari para cezası uygulanmayacaktır.

Burada özellikle vurgulanması gereken husus yukarıdaki örnekte de görüleceği üzere gerek kurum tarafından gerek ise işveren tarafından tespit edilen eksiklik hallerinde 3 (üç) şartın birlikte gerçekleşmesi gerekliliğidir. Ve eksikliğin yine yukarıda belirtilen süreler içinde giderilmesi şartıyla, 5510 sayılı Kanunun 102’inci maddesinin ikinci fıkrasına 7144 sayılı Kanunun 16’ıncı maddesi ile eklenen hüküm uyarınca öngörülen idari para cezası muafiyeti uygulamasından yararlanılabilecektir.

Konuyu bir başka örnekle açıklamak gerekirse;

ÖRNEK-2: Örnek 1’de belirtilen 1 (bir) sigortalı için eksik bildirilen sigorta primine esas kazanç tutarının 500-TL olduğu varsayıldığında, bu durumda her ne kadar 500-TL’lik tutarın fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücretin üçte birinden (981 TL) az olmasına karşın, toplam bildirimi yapılan 36.000 TL prime esas kazanç tutarının % 1’inden (360-TL) fazla olması nedeniyle, işveren idari para cezası muafiyeti uygulamasından yararlanamayacak ve hakkında 5510 sayılı Kanunun 102 inci maddesine göre idari para cezası uygulanacaktır.

SONUÇ

7144 sayılı Bazı Kanunlar Hakkında Değişiklik yapılması Hakkında kanunun ile yapılan değişiklikler doğrultusunda 5510 Sayılı Kanun’un 102. Maddesine eklenen ek fıkra ile yerinde bir değişiklikle belirli şartlara uyulması kaydıyla küçük meblağlardaki prim farklarından doğabilecek idari para cezalarına karşı işverenleri korumak amaçlanmıştır. Özellikle Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından yapılan yerel denetimlerde yapılan tespitler doğrultusunda ve yine Denetmenlerce yapılan kayıt, belge ve defter incelemesi sonucunda ortaya çıkan küçük tutarlardaki prim farklarından kaynaklanan büyük meblağlardaki idari para cezalarının yarattığı mağduriyetin giderilmesi amaçlanmıştır. Ve bu doğrultuda sehven yanlış beyanda bulunan gerek işçi gerek ise işverenler nazarında kanunda yapılan önemli bir değişiklikle konuya esneklik kazandırılmıştır.

28.04.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.