Eren Karaoğulları
Vergi Dairesi Müdür Yrd.
Bilim Uzmanı
erenkaraogullari@gmail.com

Vergi Ziyaı Kavramı, Suçu, 7524 Sayılı Kanun Kapsamında Yeniden Değerlendirilmesi ve Uygulama Örnekleri

Vergi güvenliğinin sağlanması, mükelleflerin vergi kanunlarına uyumlarının artırılması, kayıtdışılıkla mücadele edilmesi ve vergi adaletinin güçlendirilmesi amacıyla 28/7/2024  tarihli ve 7524 sayılı Vergi  Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile  bazı vergi kanunlarında bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda, 7524 sayılı Kanunun 9 uncu, 11 inci ve 13 üncü maddeleri ile 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı  Vergi Usul Kanununun 344 üncü, 353 üncü ve mükerrer 355 inci maddelerinde değişiklikler yapılmış olup, 213 sayılı  Kanunun vergi cezalarına ilişkin hükümlerinde yapılan bu değişikliklerin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların  belirlenmiştir.

Vergi idaresine mükellefiyetle ilgili hususların bildirilmemesi, doğru olmayan ve eksik bildirimde bulunulması, yasalara aykırı bir şekilde muafiyet ve istisnadan yararlanılması, belgelerin düzenlememesi, gerçekte mevcut olmayan isim ve adreslere göre belge düzenlenmesi, benzeri belgeler ile maliyetlerinin yükseltilmesi veya gelirlerin azaltılması gibi çeşitli işlem ve uygulamalar fiilin niteliğine bağlı olarak yaptırım uygulanmasını gerekli kılabilmektedir. ( AKDOĞAN,2019,S.144 ) 

213 sayılı VUK’nun 341 maddesi;

“Vergi ziyaı (kaybı), mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi ziyaı hükmündedir. Yukarıda ki fıkralarda yazılı hallerde verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması veyahut haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmez.’’

Vergi Ziyaı kabahatleri;           

-  Verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi

-  Zamanında ancak eksik tahakkuk ettirilmesi

-  Zamanında tahakkuk ettirilip haksız yere geri alınması

-  Haksız yere vergi iadesine sebep olunmuşsa söz konusu olur. ( BATI,2025,S.385)

Anılan kanunun 344. maddesi ise :

“341 inci maddede yazılı hallerde vergi ziyaına sebebiyet verildiği takdirde, mükellef veya sorumlu hakkında ziyaa uğratılan verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir. Vergi ziyaına 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi halinde bu ceza üç kat, bu fiillere iştirak edenlere ise bir kat olarak uygulanır.

Vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek ceza yüzde elli oranında uygulanır.

(7524 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle eklenen fıkra Yürürlük; 02.08.2024) Vergi kanunlarına göre mükellefiyet tesis ettirilmesi gerektiği halde bu zorunluluğa uyulmaksızın vergi dairesinin ıttılaı dışında ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda, birinci, ikinci ve üçüncü fıkralara göre kesilecek vergi ziyaı cezası yüzde elli artırılarak uygulanır. Aynı vergi türü ve dönemine ilişkin daha sonra yapılacak tarhiyatlar nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarına da aynı artırım hükmü tatbik edilir.”

şeklinde ifade edilmiştir.

341 inci maddede yazılı hallerde vergi ziyaına sebebiyet verildiği takdirde, mükellef veya sorumlu hakkında ziyaa uğratılan verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir.

Vergi borcunun ödenmemesi veya geç ödenmesi vergi ziyaını oluşturmaz. Vergi ziyaı ödemeye değil tahakkuka bağlanmıştır. Bu nedenle Vergi ziyaı cezası kesilmesinin nedeni; verginin tahakkukunun zamanında yapılmaması veya eksik tahakkuk ettirilmesidir.

ÖRNEK 1)

(D)  AŞ. Mart / 2025  KDV Beyannamesinde ÖDENECEK KDV çıkmamış ve sonraki dönem devredeni 30.000 TL’dır. Söz konusu tutar Nisan / 2025 döneminde İndirim KDV olarak dikkate alınmış,Nisan / 2025’te ÖDENECEK KDV 50.000 TL  beyan edilmiştir.

Yapılan vergi incelemesinde firmanın Mart / 2025 döneminde 70.000 TL Hesaplanan KDV’yi beyannamesine yansıtmadığı görülmüştür.

Böyle bir durumda ; Mart /2025 dönemine  70.000 TL  Hesaplanan KDV eklendiğinde ( 70.000- 30.000)  40.000 TL Ödenecek KDV çıkacaktır. Mart / 2025   dönemi için 40.000 vergi tarhı, 40.000 TL vergi ziyaı cezası kesilecektir.

Nisan /2025 döneminde ; Mart 2025’ten  gelen devrin olmadığı düşünüldüğünde  ( 50.000+30.000) = 80.000 ÖDENECEK KDV çıkacaktır. Nisan / 2025 dönemi için 30.000 TL vergi , 30.000  TL  vergi ziyaı cezası kesilecektir.

359 uncu maddede göre; 

a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;

1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,

2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,

b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,

c) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar

ç) (7318 sayılı kanunun 4 üncü maddesiyle eklenen fıkra. Yürürlük: 30.04.2021)Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler

d) (7423 sayılı kanunun 1 inci maddesiyle eklenen fıkra. Yürürlük: 01.01.2024) 3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun ile düzenlenen piyasalarda, Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetki verilip verilmediğine bakılmaksızın, mükerrer 257 nci maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi kapsamında vergi güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılmasına zorunluluk getirilen özel etiket ve işaretlerle ürünlerin etiketlenmesi veya işaretlenmesi ve etiketlenen veya işaretlenen ürün bilgilerinin kurulan veri merkezine aktarılmasını sağlayan sisteme fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek Hazine ve Maliye Bakanlığına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyenler veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler hakkında yukarıdaki fiillerle sebebiyet verilmesi halinde bu ceza üç kat, bu fiillere iştirak edenlere ise bir kat olarak uygulanır.

371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz. Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek ceza yarı oranında indirilir.

ÖRNEK 2) 

(F)  AŞ.   Ocak / 2024 döneminde Artırımlı  Teminat Mektubu  karşılığında  100.000 nakit iade almıştır. Söz konusu dönemde yapılan vergi incelemesi sonucu firmanın kullandığı 30.000 TL değerindeki faturanın sahte belge olduğu ve bunu da indirim ve iade konusu yaptığı tespit edilmiştir.

Bu durumda 30.000 *  %20 = 6.000 TL vergi tarhı ve 6.000 * ( 3 kat) 18.000 TL  vergi ziyaı cezası kesilecektir.

ÖRNEK 3) 

(A)  Firması  Ocak / 2023  döneminde faaliyetine son vermiş, firma kendisine ait fatura koçanını zayi tutanağı ile kaybettiğini Vergi dairesine bildirmiştir. Firma yetkilisi B kaybettiğini söylediği faturaları (C) firmasına  % 5 komisyon karşılığı sahte belge olarak düzenlemiştir. (C) firması 1.000.000 TL değerinde Şubat / 2023 dönemi için sahte fatura almış ve bunu da KDV beyanında indirim olarak kullanmıştır. ( C) Firması aldığı sahte belge dolayısıyla Ödenecek KDV çıkmamış, Son dönem devreden KDV’si de sıfır (0) çıkmıştır.

(C) firmasının Şubat / 2023 dönemi yapılan vergi incelemesi sonucu 1.000.000 TL belgenin sahte olduğu sonucuna varılmıştır.

Bu itibarla firmaya ,

1.000.000 . % 18 ( Şubat / 2023 18’di) = 180.000 TL vergi , 180.000 * ( 3 kat) = 540.000 TL vergi ziyaı cezası kesilecektir. 

 Bununla birlikte  (A) firması yetkilisi B adına suça iştirak kapsamında 180.000 TL (1 KAT )   vergi zyaı cezası kesilmesi gerekmektedir.

Vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek ceza yüzde elli oranında uygulanır.

ÖRNEK 4) 

X  İşletmesi Ocak / 2024  KDV beyannamesini vermemiş, yılın diğer dönemlerinde KDV beyanlarını düzenli olarak zamanında vermiştir. Ocak /2024 beyannamesini, Temmuz /2024’te kanuni süresinden sonra olmak üzere  vermiş, ilgili dönemde 10.000 TL Ödenecek KDV çıkmıştır.

Buna göre X işletmesi 10.000 *0,50 = 5.000 vergi ziyaı cezası uygulanacaktır.

(7524 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle eklenen fıkra Yürürlük; 02.08.2024) Vergi kanunlarına göre mükellefiyet tesis ettirilmesi gerektiği halde bu zorunluluğa uyulmaksızın vergi dairesinin ıttılaı dışında ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda, birinci, ikinci ve üçüncü fıkralara göre kesilecek vergi ziyaı cezası yüzde elli artırılarak uygulanır. Aynı vergi türü ve dönemine ilişkin daha sonra yapılacak tarhiyatlar nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarına da aynı artırım hükmü tatbik edilir.”

ÖRNEK 5)

Beren İşletmesi 01/2024’te faaliyete başlamış , vergi kanunlarına göre mükellefiyet tesis ettirilmesi gerektiği halde bu durum vergi dairesine bildirilmemiştir.  01/06/2024 tarihinde vergi dairesince yapılan yoklama da işletmenin 01/2024 tarihi itibariyle faaliyete geçtiği tespit edilmiştir.

Durum 1) Bu süre zarfında işletme takdire ve incelemeye sevk edilmemiş , Ocak 2024’te Ödenecek KDV 8.000 TL, Şubat 2024’te Ödenecek KDV12.000 TL ,Mart 2024’te Ödenecek KDV 16.000 TL, Nisan 2024’te Ödenecek KDV 16.000 TL, Mayıs 2024’te Ödenecek KDV 20.000 TL, Haziran 2024’te Ödenecek KDV 20.000 TL beyan etmiştir. ( Mükellef beyanlarını Kanuni süresinden sonra vermiştir.)   

DÖNEM	VERGİ	VERGİ ZİYAI ( %50)	VERGİ ZİYAI’NIN (%50’Sİ)	TOPLAM VERGİ ZİYAI
Ocak /2024	8.000	4.000	2.000	6.000
Şubat / 2024	12.000	6.000	3.000	9.000
Mart /2024	16.000	8.000	4.000	12.000
Nisan / 2024	16.000	8.000	4.000	12.000
Mayıs / 2024	20.000	10.000	5.000	15.000
Haziran / 2024	20.000	10.000	5.000	15.000

Durum 2)  Bu süre zarfında işletme takdire  sevk edilmiş , Takdir  Komisyonu Ocak 2024’te  40.000 TL Matrah, Şubat 2024’te 60.000 TL Matrah ,Mart 2024’te  80.000 TL Matrah, Nisan 2024’te  80.000 TL Matrah, Mayıs 2024’te 100.000 TL Matrah, Haziran 2024’te 100.000 Matraha karar vermiştir. ( Takdir komisyonu kararına göre 1 kat vergi ziyaı cezası) 

DÖNEM	MATRAH	VERGİ	VERGİ ZİYAI  (1 KAT)	VERGİ ZİYAI’NIN (%50’Sİ)	TOPLAM VERGİ ZİYAI
Ocak /2024	40.000	8.000	8.000	4.000	12.000
Şubat / 2024	60.000	12.000	12.000	6.000	18.000
Mart /2024	80.000	16.000	16.000	8.000	24.000
Nisan / 2024	80.000	16.000	16.000	8.000	24.000
Mayıs / 2024	100.000	20.000	20.000	10.000	30.000
Haziran / 2024	100.000	20.000	20.000	10.000	30.000

7524 sayılı kanunun 02/08/2024 tarihi itibariye yürürlüğe girdiği düşünüldüğünde, yapılan tespitin 02/08/2024 tarihinden sonra olması durumunda  vergi ziyaı cezasının yüzde elli artırılarak uygulanacağı izahtan varested

17.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.