Erdem Azman
Belediye Müfettişi
Bilim Uzmanı
E. Sosyal Güvenlik Denetmeni
E. Gelir Uzmanı
erdem.azman@yahoo.com

2023 yılı Temmuz ayı itibariyle Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi Asgari Ücret ile Çalışanların Durumu ve 2023 yılı Ücretlerinin Hesaplanışı

29 Aralık 2022 tarih, 32058 sayılı Resmi Gazetede; 22.12.2022 tarih, 2022/2 nolu Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı ile 01.01.2023 – 31.12.2023 tarihleri arasında geçerli günlük brüt asgari ücret (333,60) üçyüzotuzüç lira altmış kuruş olarak yayımlanmıştır.

Ancak Asgari Ücret Tespit Komisyonu 13 Haziran 2023, 19 Haziran 2023 ve 20 Haziran 2023 tarihlerinde olağanüstü toplantı yapmış, 20.06.2023 tarihinde 2023 yılı Temmuz-Aralık döneminde aylık asgari ücretin brüt 13.414,50 TL, net 11.402,32 TL olarak uygulanacağını açıklamıştır(1).

01.07.2023 – 31.12.2023 tarihleri arasında uygulanacak olan güncel asgari ücrete dair bilgiler tablo(2) halinde T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ait resmi sitede yer almaktadır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına 30 Ocak 2023 tarihinde sunulan “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile yaş şartı olmadan “Emeklilikte Yaşa Takılan” yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin emekli olabileceği yeni bir durum ortaya çıkmıştır.

Emeklilikte yaşa takılan en genç erkek sigortalının 43’üncü yaş itibariyle emekliliği hak edeceği düşünüldüğünde emekli maaşı almakta iken çalışmaya devam edecek yeni bir kitlenin olacağı aşikârdır.

Bu nedenle yazımızın konusu Sosyal Güvenlik Destek Primine (SGDP) tabi yani emekli maaşı almakta iken sigortalı olarak çalışanların asgari ücret üzerinden ücret alması durumunda nasıl bir hesaplama yapılması gerektiğine ilişkindir.

Ayrıca 2023 yılında yürürlükte olan asgari ücret ekseninde ücretlerin nasıl hesaplanacağına dair örnekler de verilecektir.

Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi olanların prim kesintisi kaçtır?(3)

Sosyal Güvenlik Destek Primi Oranı
4/1-a kapsamında olanlar için	İşveren Payı (%)	İşçi Payı (%)	Toplam (%)
	22,5 + 2	7,5	32

SGDP’ye tabi sigortalının prime esas kazanç toplamı dikkate alınarak gerçekleştirilen Sosyal Güvenlik Destekleme Primi kesintisi; Sosyal Güvenlik Destek Primi İşveren Payı %22,5, Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi İşveren Payı %2 ile Sosyal Güvenlik Destek Primi İşçi Payı %7,5 şeklindedir.

Prim Oranları (3)

SGK Prim Oranları (01.01.2008 tarihinden itibaren)
Hizmet Akdine Tabi Olanlar Açısından Prim Oranları (5510 Sayılı Kanunun 4/1 (a) Bendi Kapsamında Olanlar
Sigorta Kolu	İşveren Payı (%)	Çalışan Payı (%)	Toplam (%)
Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm	11	9	20
Kısa Vadeli Sigorta Kolları	2	-	2
Genel Sağlık Sigortası	7,5	5	12,5
İşsizlik Sigortası	2	1	3
Toplam	22,5	15	37,5

Gelir vergisi tarifesi

Gelir Vergisi Kanunun 103 üncü maddesine göre 2023 yılı (4) Gelir vergisi tarifesi aşağıdaki gibidir.

Gelir vergisine tabi ücret gelirleri;

Gelir dilimi	Vergi oranı
70.000 TL'ye kadar	%15
150.000 TL'nin 70.000 TL'si için 10.500 TL, fazlası	%20
550.000 TL'nin 150.000 TL'si için 26.500 TL, fazlası	%27
1.900.000 TL'nin 550.000 TL'si için 134.500 TL, fazlası	%35
1.900.000 TL'den fazlasının 1.900.000 TL'si için 607.000 TL, fazlası	%40

Oranında vergilendirilir.

Asgari Ücret ile çalışanların net ücret hesabı

2023 yılında Asgari Ücret üzerinden uygulanacak olan gelir vergisi ve damga vergisi istisna tutarları

Ay	Brüt Ücret (a)	İşçi Payı (%15) (b)	Gelir Vergisi Matrahı (c=a-b)	Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı	Gelir Vergisi	İstisna Tutulacak Asgari Ücret GV	Damga GV	İstisna Tutulacak Asgari Ücret DV	Net Ücret
Ocak	10.008,00	1.501,20	8.506,80	8.506,80	1.276,02	1.276,02	75,96	75,96	8.506,80
Şubat	10.008,00	1.501,20	8.506,80	17.013,60	1.276,02	1.276,02	75,96	75,96	8.506,80
Mart	10.008,00	1.501,20	8.506,80	25.520,40	1.276,02	1.276,02	75,96	75,96	8.506,80
Nisan	10.008,00	1.501,20	8.506,80	34.027,20	1.276,02	1.276,02	75,96	75,96	8.506,80
Mayıs	10.008,00	1.501,20	8.506,80	42.534,00	1.276,02	1.276,02	75,96	75,96	8.506,80
Haziran	10.008,00	1.501,20	8.506,80	51.040,80	1.276,02	1.276,02	75,96	75,96	8.506,80
Temmuz	13.414,50	2.012,18	11.402,32	62.443,12	1.710,35	1.710,35	101,82	101,82	11.402,32
Ağustos	13.414,50	2.012,18	11.402,32	73.845,44	1.902,62	1.902,62	101,82	101,82	11.402,32
Eylül	13.414,50	2.012,18	11.402,32	85.247,76	2.280,46	2.280,46	101,82	101,82	11.402,32
Ekim	13.414,50	2.012,18	11.402,32	96.950,08	2.280,46	2.280,46	101,82	101,82	11.402,32
Kasım	13.414,50	2.012,18	11.402,32	108.052,40	2.280,46	2.280,46	101,82	101,82	11.402,32
Aralık	13.414,50	2.012,18	11.402,32	119.454,72	2.280,46	2.280,46	101,82	101,82	11.402,32

Not: Gelir vergisi, Kümülatif vergi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20 olarak hesaplanmıştır. Damga vergisi de Ocak-Haziran ayları için brüt ücret olan 10.008,00 TL üzerinden, Temmuz-Aralık ayları için de 13.415,00 TL üzerinden binde 7,59 olarak hesaplanmıştır. Asgari ücret, gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutulduğundan dolayı net ücret hesaplanırken gelir vergisi ve damga vergisi düşülmeden hesaplama yapılmıştır. %15 işçi payı; %14 SGK Primi işçi payı ile %1 İşsizlik sigortası primi işçi payının toplamıdır. 

Asgari ücret dışında bir ücret alınması durumunda ücretler nasıl hesaplanır?

2023 yılı Ocak ayında 15.000,00 TL brüt ücret ile sigortalı olarak çalışan bir kişinin ücretinin, 2023 yılı Temmuz ayı itibariyle asgari ücrette yaklaşık %34 artış sağlanmasını müteakip yaklaşık oranda zam alması sonucu 20.000,00 TL ye yükseltilmiş olması varsayımı ile yapılan hesaplama aşağıda yer almaktadır.

Ay	Brüt Ücret (a)	İşçi Payı (%15) (b)	Gelir Vergisi Matrahı (c=a-b)	Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı	Gelir Vergisi (d)	İstisna Tutulacak Asgari Ücret GV (e)	Kesilecek Olan GV (f=d-e)	Damga Vergisi (g)	İstisna Tutulacak Asgari Ücret DV (h)	Kesilecek Olan DV (ı=g-h)	Net Ücret [j=c-(f+ı)]
Ocak	15.000,00	2.250,00	12.750,00	12.750,00	1.912,50	1.276,02	636,48	113,85	75,96	37,89	12.075,63
Şubat	15.000,00	2.250,00	12.750,00	25.500,00	1.912,50	1.276,02	636,48	113,85	75,96	37,89	12.075,63
Mart	15.000,00	2.250,00	12.750,00	38.250,00	1.912,50	1.276,02	636,48	113,85	75,96	37,89	12.075,63
Nisan	15.000,00	2.250,00	12.750,00	51.000,00	1.912,50	1.276,02	636,48	113,85	75,96	37,89	12.075,63
Mayıs	15.000,00	2.250,00	12.750,00	63.750,00	1.912,50	1.276,02	636,48	113,85	75,96	37,89	12.075,63
Haziran	15.000,00	2.250,00	12.750,00	76.500,00	2.237,50	1.276,02	961,48	113,85	75,96	37,89	11.750,63
Temmuz	20.000,00	3.000,00	17.000,00	93.500,00	3.400,00	1.710,35	1.689,65	151,80	101,82	49,98	15.260,37
Ağustos	20.000,00	3.000,00	17.000,00	110.500,00	3.400,00	1.902,62	1.497,38	151,80	101,82	49,98	15.452,64
Eylül	20.000,00	3.000,00	17.000,00	127.500,00	3.400,00	2.280,46	1.119,54	151,80	101,82	49,98	15.830,48
Ekim	20.000,00	3.000,00	17.000,00	144.500,00	3.400,00	2.280,46	1.119,54	151,80	101,82	49,98	15.830,48
Kasım	20.000,00	3.000,00	17.000,00	161.500,00	4.205,00	2.280,46	1.924,54	151,80	101,82	49,98	15.025,48
Aralık	20.000,00	3.000,00	17.000,00	178.500,00	4.590,00	2.280,46	2.309,54	151,80	101,82	49,98	14.640,48

Not: Gelir vergisi, Kümülatif vergi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20, 550.000,00 TL’ye kadar %27 olarak hesaplanmıştır. Damga vergisi de brüt ücret üzerinden binde 7,59 üzerinden hesaplanmıştır. Gelir vergisi ve damga vergisi istisna tutarları ilgili aya ait asgari ücrete göre hesaplanmıştır.

Asgari ücret ile çalışanların işverene maliyeti

Yürürlükte Olduğu Dönem	Net Ücret (a)	İşçi Payı (%15) (b)	Brüt Ücret (c=a+b)	SGK Primi İşveren Payı (%20,5) (d)	İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı (%2) (e)	İşverene Toplam Maliyet (f=c+d+e)
2023/1-6	8.506,80	1.501,20	10.008,00	2.051,64	200,16	12.259,80
2023/7-12	11.402,32	2.012,18	13.414,50	2.749,97	268,29	16.432,76

Not: Maliyet hesaplaması yapılırken işverenin herhangi bir teşvikten yararlanmadığı varsayılmıştır. Örneğin 5 puanlık teşvikten yararlanan bir işveren için SGK Primi işveren payını %20,5 değil %15,5 olarak hesaplamak gerekir. Böyle bir durumda işveren 2023/Ocak-Haziran dönemi için 1.551,24 TL prim işveren payı ödeyecek olup 500,40 TL prim ödemesi teşvik kapsamında SGK ya ödenmeyecektir. 2023/Temmuz-Aralık dönemi için de 2.079,25 TL prim işveren payı ödeyecek olup 670,72 TL prim ödemesi teşvik kapsamında SGK ya ödenmeyecektir. İşçi ve İşveren payları (c) sütununda yer alan Brüt Ücret üzerinden hesaplanmıştır. 2023/Ocak-Haziran dönemi için uygulanan 400,00 TL lik asgari ücret desteği ile 2023/Temmuz-Aralık dönemi için uygulanan 500,00 TL lik asgari ücret desteği tabloda maliyet hesabından indirilmemiştir.

Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi asgari ücretlilerin net ücret hesabı

Ay	Brüt Ücret (a)	SGDP İşçi Payı (%7,5) (b)	Gelir Vergisi Matrahı (c=a-b)	Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı	Gelir Vergisi (d)	İstisna Tutulacak Asgari Ücret GV (e)	Kesilecek Olan GV (f=d-e)	Net Ücret (g=c-f)
Ocak	10.008,00	750,60	9.257,40	9.257,40	1.388,61	1.276,02	112,59	9.144,81
Şubat	10.008,00	750,60	9.257,40	18.514,80	1.388,61	1.276,02	112,59	9.144,81
Mart	10.008,00	750,60	9.257,40	27.772,20	1.388,61	1.276,02	112,59	9.144,81
Nisan	10.008,00	750,60	9.257,40	37.029,60	1.388,61	1.276,02	112,59	9.144,81
Mayıs	10.008,00	750,60	9.257,40	46.287,00	1.388,61	1.276,02	112,59	9.144,81
Haziran	10.008,00	750,60	9.257,40	55.544,40	1.388,61	1.276,02	112,59	9.144,81
Temmuz	13.414,50	1.006,09	12.408,41	67.952,81	1.861,26	1.710,35	150,91	12.257,50
Ağustos	13.414,50	1.006,09	12.408,41	80.361,22	2.379,32	1.902,62	476,70	11.931,71
Eylül	13.414,50	1.006,09	12.408,41	92.769,63	2.481,68	2.280,46	201,22	12.207,19
Ekim	13.414,50	1.006,09	12.408,41	105.178,04	2.481,68	2.280,46	201,22	12.207,19
Kasım	13.414,50	1.006,09	12.408,41	117.586,45	2.481,68	2.280,46	201,22	12.207,19
Aralık	13.414,50	1.006,09	12.408,41	129.994,86	2.481,68	2.280,46	201,22	12.207,19

Not: Gelir vergisi, Kümülatif vergi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20 olarak hesaplanmıştır. Asgari ücret üzerinden hesaplanan ücretler damga vergisinden istisna tutulduğundan “Net Ücret” in hesabında damga vergisi dikkate alınmamıştır.

Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi çalışanların asgari ücret dışında bir ücret alması durumunda ücretleri nasıl hesaplanır?

Emekli olduğu halde 2023 yılı Ocak ayında 15.000,00 TL brüt ücret ile sigortalı olarak çalışan bir kişinin ücretinin, 2023 yılı Temmuz ayı itibariyle asgari ücrette yaklaşık %34 artış sağlanmasını müteakip yaklaşık oranda zam alması sonucu 20.000,00 TL ye yükseltilmiş olması varsayımı ile yapılan hesaplama aşağıda yer almaktadır.

Ay	Brüt Ücret (a)	SGDP İşçi Payı (%7,5) (b)	Gelir Vergisi Matrahı (c=a-b)	Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı	Gelir Vergisi (d)	İstisna Tutulacak Asgari Ücret GV (e)	Kesilecek Olan GV (f=d-e)	Damga Vergisi (g)	İstisna Tutulacak Asgari Ücret DV (h)	Kesilecek Olan DV (ı=g-h)	Net Ücret [j=c-(f+ı)]
Ocak	15.000,00	1.125,00	13.875,00	13.875,00	2.081,25	1.276,02	805,23	113,85	75,96	37,89	13.031,88
Şubat	15.000,00	1.125,00	13.875,00	27.750,00	2.081,25	1.276,02	805,23	113,85	75,96	37,89	13.031,88
Mart	15.000,00	1.125,00	13.875,00	41.625,00	2.081,25	1.276,02	805,23	113,85	75,96	37,89	13.031,88
Nisan	15.000,00	1.125,00	13.875,00	55.500,00	2.081,25	1.276,02	805,23	113,85	75,96	37,89	13.031,88
Mayıs	15.000,00	1.125,00	13.875,00	69.375,00	2.081,25	1.276,02	805,23	113,85	75,96	37,89	13.031,88
Haziran	15.000,00	1.125,00	13.875,00	83.250,00	2.743,75	1.276,02	1.467,73	113,85	75,96	37,89	12.369,38
Temmuz	20.000,00	1.500,00	18.500,00	101.750,00	3.700,00	1.710,35	1.989,65	151,80	101,82	49,98	16.460,37
Ağustos	20.000,00	1.500,00	18.500,00	120.250,00	3.700,00	1.902,62	1.797,38	151,80	101,82	49,98	16.652,64
Eylül	20.000,00	1.500,00	18.500,00	138.750,00	3.700,00	2.280,46	1.419,54	151,80	101,82	49,98	17.030,48
Ekim	20.000,00	1.500,00	18.500,00	157.250,00	4.207,50	2.280,46	1.927,04	151,80	101,82	49,98	16.522,98
Kasım	20.000,00	1.500,00	18.500,00	175.750,00	4.995,00	2.280,46	2.714,54	151,80	101,82	49,98	15.735,48
Aralık	20.000,00	1.500,00	18.500,00	194.250,00	4.995,00	2.280,46	2.714,54	151,80	101,82	49,98	15.735,48

Not: Gelir vergisi, Kümülatif gelir vergisi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20, 550.000,00 TL’ye kadar %27 olarak hesaplanmıştır. Damga vergisi brüt ücret üzerinden binde 7,59 olarak hesaplanmıştır. Gelir vergisi ve damga vergisi istisna tutarları ilgili aya ait asgari ücrete göre hesaplanmıştır.

Teşvik açısından durum

“Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa eklenen Geçici 95. maddede belirtildiği(5) üzere anılan kanunun yürürlüğe girmesi sonucu emekli olacak sigortalıları işten çıkış kodu “8- Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” olacak şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi ve aynı işyerinden 30 gün içerisinde işe girişinin yapılmış olması durumunda, işverenler SGDP’ye tabi sigortalı çalışanlar için 5 puanlık teşvikten yararlanmış olacaklardır.

Asgari ücret iki şekilde uygulanacak!

Emeklilikte yaşa takılanların emekli olması ile birlikte yaklaşık 2 milyon 250 bin kişilik işgücünün sigortalılık statüsü değişecek. Bu doğrultuda belki de daha önce emekli ancak sigortalı çalışan istihdam etmeyen birçok işyeri bu statüde sigortalı istihdam etmeye başlayacak. Sosyal Güvenlik Destekleme Primi kesintisi yapılan bu statüdeki çalışanların maaş hesaplamalarına dair yapmış olduğumuz bu ayrıntılı çalışmanın hem işveren tarafına hem de işçi tarafına bilgi vermesi amaçlanmıştır.

2023 yılı Ocak-Haziran döneminde aylık asgari ücret 8.506,80 TL olarak uygulanacak gibi gözükse de sosyal güvenlik destek primine tabi yani emekli maaşı almakta iken asgari ücret ile sigortalı olarak çalışmakta olanların kazanacağı asgari ücret ise daha farklı olacaktır. SGDP’ye tabi asgari ücretliler 2023 yılı Ocak-Haziran döneminde aylık 8.941,85 TL ila 9.144,81 TL arasında değişen tutarlarda ücret alacaklardır.

2023 yılı Temmuz-Aralık döneminde aylık asgari ücret 11.402,32 TL olarak uygulanacak gibi gözükse de sosyal güvenlik destek primine tabi yani emekli maaşı almakta iken asgari ücret ile sigortalı olarak çalışmakta olanların kazanacağı asgari ücret ise daha farklı olacaktır. SGDP’ye tabi asgari ücretliler 2023 yılı Temmuz-Aralık döneminde aylık 11.931,71 TL ila 12.257,50 TL arasında değişen tutarlarda ücret alacaklardır.

İlgililere yararlı olması dileğiyle…

(1)https://www.csgb.gov.tr/haberler/2023-yili-ikinci-alti-ay-icin-yeni-asgari-ucret-11-bin-402-tl-olarak-belirlendi/ (20.06.2023)

(2) https://www.csgb.gov.tr/asgari-ucret/ (20.06.2023)

(3) http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/isveren/isveren_prim_oranlari (20.06.2023)

(4) 30 Aralık 2022 tarih, 32059 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yer alan 323 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği

(5)MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. "GEÇÎCİ MADDE 95- Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (B) bendi ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartlan taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar. Bu fıkra esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez. Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalımn işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir."              

21.06.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.