Erdal Kenger
Yeminli Mali Müşavir
Sorumlu Ortak Baş Denetçi
Oluşum Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.
Oluşum Bağımsız Dış Denetim ve Danışmanlık A.Ş.
Nexia International
ekenger@olusummusavirlik.com.tr

Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Bağımsız Denetim ve Finansal Raporlama

I-GİRİŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda; gerçek ve tüzel kişi tacirlerin (tüm şirketlerin), Türkiye Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu(KGK) tarafından yayınlanan Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına (TFRS / TMS) tabi olması, Kurul tarafından yayınlanacak Türkiye Denetim Standartlarına  (TDS/UDS) göre bağımsız denetim kapsamına alınması zamana ve bağımsız idari otoritenin (KGK) düzenlemelerine bırakılmıştır.

Gerçek ve tüzel kişi tacirlerin (tüm şirketlerin) münferit ve konsolide finansal tablolarını Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorunda oldukları hükme bağlanmıştır.

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen Türkiye Muhasebe Standartlarının; Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) ve yorumları ile Kurum tarafından değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için belirlenen standartlar ve diğer düzenlemelerden oluştuğu belirtilmiştir.

TFRS/TMS ve yorumlarını; Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Tarafından Belirlenen Kritere göre TMS/TFRS’yi uygulayacak işletmeler, sermaye şirketleri, büyük ölçekli sermaye şirketleri ile bunların konsolidasyon kapsamına giren bağlı şirketleri, iştirakleri ve şirketler toplulukları, TMS/TFRS’yi uygulamayı tercih eden işletmeler, Sermaye Piyasası Kanununa göre, ihraç ettikleri sermaye piyasası araçları borsada veya teşkilatlanmış diğer bir piyasada işlem gören şirketler, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve konsolidasyon kapsamına alınan diğer işletmeler, bankalar ve bağlı ortaklıkları, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri uymak ve uygulamakla zorunlu tutulmuştur. Ayrıca Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar için özel ve istisnai standartlar koymaya farklı düzenlemeler yapmaya konusunda yetkili kılınmıştır.

II-MEVZUAT

19.12.2012 tarihli 2012/4213 sayılı Bağımsız Denetime Tabi olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı ile bağımsız denetime tabi olacak şirketler için aktif toplam, net satış hâsılatı ve çalışan sayısı ölçütleri belirlenmiştir. Söz konusu ölçütler her yıl güncellenmektedir. Aynı Bakanlar Kurulu Kararı ile KİT’lerde bağımsız denetim uygulamalarının 01.01.2015 tarihinden itibaren uygulanması öngörülmüştür.

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, TFRS/TMS ve yorumlarının uygulamasını; günümüzde zaten uygulayan Sermaye Piyasası Kanununa göre, ihraç ettikleri sermaye piyasası araçları borsada veya teşkilatlanmış diğer bir piyasada işlem gören şirketler, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve konsolidasyon kapsamına alınan diğer işletmeler, bankalar ve bağlı ortaklıkları, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ile sınırlı tutmuştur. Bağımsız denetime tabi diğer kuruluşlarda TFRS/TMS ve yorumlarının uygulamasını serbest bırakmıştır.

12.10.2015 tarih ve 2015/8196 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile uygulamaya konulan 2016 Yılı Genel Yatırım ve Finansman Programının 29. Maddesinde;

“Bağımsız denetim ve finansal raporlama

(1) 19.12.2012 tarihli ve 2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar uyarınca 1/1/2015 tarihinden itibaren bağımsız denetime tabi olan kamu iktisadi teşebbüsleri, bu konuda gerekli tedbirleri alır ve 13/1/2012 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi çerçevesinde Türkiye Muhasebe Standartları ile uyumlu finansal raporlama yapma hususunda gerekli kurumsal alt yapıyı oluşturur.
(2) Kamu iktisadi teşebbüslerinin yönetim kurulları, bağımsız denetim kuruluşunu seçmeye, kuruluşla bağımsız denetim sözleşmesi imzalamaya ve konuyla ilgili diğer hususların yerine getirilmesine yetkilidir.
(3) Kamu iktisadi teşebbüsleri, münferit ve/veya konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında ve sunumunda Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan TMS/TFRS’yi esas alırlar.
(4) Finansal raporlama ilke, usul ve esaslarının, açık ve anlaşılabilir hale gelmesini veya uygulama birliğinin sağlanmasını teminen, TMS/TFRS’nin uygulanmasında yönetim kurullarının tercihine bırakılan konularda gerekli görülmesi halinde Müsteşarlıkça kararlar alınabilir.” Denilmektedir.

Bu düzenleme ile TMS/TFRS yorumlarının uygulamasını,  Sermaye Piyasası Kanununa göre, ihraç ettikleri sermaye piyasası araçları borsada veya teşkilatlanmış diğer bir piyasada işlem gören şirketler, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve konsolidasyon kapsamına alınan diğer işletmeler, bankalar ve bağlı ortaklıkları, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ile sınırlı tutulmuşken bu defa TMS/TFRS yorumlarının uygulamasının kapsamına kamu iktisadi teşebbüsleri de alınmış bulunmaktadır.

1970’li yılların başından itibaren kamu iktisadi teşebbüsleri Tekdüzen Muhasebe Sistemini uygulamaya başlamış olmaları önemli bir birikim ve zenginliktir. Kamu iktisadi teşebbüsleri TMS/TFRS yorumlarının uygulaması rahatlıkla yapabilecek birikim ve kapasiteye sahiptirler.

III- SONUÇ VE ÖNERİLER

Kamu iktisadi teşebbüslerinin bağımsız denetim kapsamında TMS/TFRS yorumlarını uygulayacak olması olumlu bir gelişmedir. 6102 sayılı Ticaret Kanunu Kapsamında öngörülen bağımsız denetim kapasitesine ve kalitesine önemli katkı sağlayacaktır.

233 sayılı KHK kapsamında olmayan ancak kendi özel hukuk hükümleri dışında, 6102 sayılı Ticaret Kanununa tabi olan, özü ve fonksiyonları itibariyle kamu iktisadi teşebbüsü olan ve Sayıştay denetimine tabi olan kamu sermayeli işletmelerin (TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş., Türkiye Radyo-televizyon Kurumu-TRT, Atatürk Orman Çiftliği-AOÇ, Posta ve telgraf Teşkilatı A.Ş.-PTT vb.) bağımsız denetim kapsamında kamu iktisadi teşebbüsü sayılması ve TMS/TFRS yorumlarının bu kuruluşlarda da uygulanması sağlanmalıdır.

19.12.2012 tarihli 2012/4213 sayılı Bağımsız Denetime Tabi olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı ile bağımsız denetime tabi olacak sermayesinin en az % 50’si belediyelere ait olan ve tamamen 6102 sayılı Ticaret Kanununa tabi olan şirketlerde de (Belediye İktisadi Teşebbüsleri-BİT’ler) TMS/TFRS yorumlarının uygulanması ve finansal tablolarının buna göre düzenlenmesi sağlanmalıdır.

Gerek kamu iktisadi teşebbüslerinde gerek belediye iktisadi teşebbüslerinde TMS/TFRS yorumlarının uygulanması ve finansal tablolarının buna göre düzenlenmesi, OECD ülkelerinde yükselen bir paradigma olan hesap verme sorumluluğu ve şeffaflık alanlarında bu kuruluşlara kamuoyu, ekonomik ve ticari piyasalar nezdinde güven ve olumlu algılamalar sağlayacaktır.

Kamu iktisadi teşebbüslerini Anayasanın 165. Maddesine göre denetleyen ve kuruluşların finansal sonuçlarını TBMM’nin ibrasına sunan Sayıştay’ın TMS/TFRS yorumlarının uygulanmasında rolü önem arz etmektedir. Sayıştay kamu iktisadi teşebbüslerinde TMS/TFRS yorumlarının uygulanmasında ilgisiz kalmamalıdır. Sayıştay bağımsız denetim kapsamında TMS/TFRS yorumlarının uygulamasında denetim kapasitesini geliştirmeli, kuruluşların finansal sonuçlarını TBMM’nin ibrasına sunarken de TMS/TFRS yorumlarının uygulaması sonucu ortaya çıkan finansal tabloları ve finansal sonuçları da dikkate almalıdır. 

Ek: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ LİSTESİ

1-Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE)

2-Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ETİ MADEN)

3-Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK)

4- Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ)

5-Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)

6- Türkiye Elektrik İletim A.Ş.  (TEİAŞ)

7-Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ)

8- Türkiye Petrolleri A.O. (TPAO)

9-Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ)

10- Toprak Mahsulleri Ofisi  (TMO)

11-Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAYKUR)

12- Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)

13-Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü (ESK)

14-Devlet Malzeme Ofisi (DMO)

15- T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi (TCDD)

16-Türkiye Vagon Sanayi A.Ş. (TÜVASAŞ)

17-Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayi A.Ş. (TÜDEMSAŞ)

18- Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş. (TÜLOMSAŞ)

19-Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ)

20-Kıyı Emniyeti genel Müdürlüğü (KEGM)

09.11.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.