Ercan Urgan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Konkordato Komiseri
Bilirkişi
ercan.urgan@aldagulymm.com.tr

Banka Kredilerinin Muhasebeleştirilmesinde Kullanılan 180 Hesap İle İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar

Bilindiği üzere klasik ekonomide üretim faktörleri; toprak, emek ve sermayeden oluşmaktadır. Bu üretim faktörlerinden toprağın getirisi rant, emeğin getirisi ücret ve yazımızın konusu olan sermayenin getirisi ise faiz olarak tanımlanmaktadır.

İşletmeler sermayeye ihtiyaç duyduklarında, özkaynağın ikamesi olarak yabancı kaynaklardan da bu ihtiyaçlarını karşılayabilmektedirler. Bu kapsamda banka kredileri en sık başvurulan yabancı kaynakların başında gelmektedir. Kullanılan kredinin yani sermayenin bir maliyeti olduğundan, bankalar faiz karşılığında sermayelerini yada topladıkları mevduatları kredi talep eden işletmelere sunmakta, işletmeler de kullandıkları bu kredileri farklı vade ve ödeme seçenekleri ile geri ödemektedirler.

Örnek vermek gerekirse, kullanılan kredinin vade sonunda anapara ve faizinin birlikte ödenmesi veya alınan kredinin vade boyunca faiz ve anapara taksitlerini içerecek şekilde eşit taksitler halinde geri ödenmesi söz konusu olabilmektedir. Eşit taksitli ödeme durumunda bankalar tarafından kredi kullanan işletmelere bir ödeme planı verilir. Verilen ödeme planında ödenecek eşit taksitler ve dönemler itibari ile bu tutar içerisinde yer alan faiz ve anapara taksitleri ayrı ayrı gösterilir.

Söz konusu krediye istinaden alınan ödeme planları muhasebeleştirilirken sıklıkla 180 Gelecek Aylara Ait Giderler hesabının kullanıldığını gözlemlemekteyiz.

Bu çalışmamızda örnek bir kredi tablosu üzerinden konuyu Tekdüzen Hesap Planında hesapların işleyiş kurallarını göz önünde bulundurularak kredi kullanım kaydının nasıl yapılması gerektiği ve yanlış olan uygulamanın neden yanlış olduğunu izah etmeye çalışacağız.

Kredi kullanım örneğine geçmeden önce Tekdüzen Hesap Planında 180 Gelecek Aylara Ait Giderler hesabının nasıl çalıştığına bakalım:

180. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER

Bu hesap, peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanılır.

HESAP İŞLEYİŞİ :

Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek peşin olarak ödenen giderler, bu hesabın borcuna kaydedilir. Gelecek aylarda bu hesaba alacak verilmek suretiyle ilgili gider hesabına aktarılır.

Konuyu bir örnekle açıklamaya çalışalım:

Örneğin  XYZ A.Ş. 12 ay vadeli ve aylık %1 faizli 100.000,00 TL kredi kullanmış olsun.

Kredi ödeme planımızı excelde devresel ödeme formülü, anapara ödeme formülü ve faiz ödeme formülü ile hesaplamaya çalışalım

SABİT TAKSİTLİ KREDİ HESAPLAMA VE ÖDEME PLANI
KREDİ TUTARI	100.000,00
FAİZ ORANI	1,00%
VADE	12
TAKSİT TUTARI	₺8.884,88
AYLAR	TAKSİT	ANAPARA	FAİZ TUTARI	İLK BAKİYE	SON BAKİYE
Ocak	₺8.884,88	₺7.884,88	1.000,00	100.000,00	₺92.115,12
Şubat	₺8.884,88	₺7.963,73	921,15	92.115,12	₺84.151,39
Mart	₺8.884,88	₺8.043,36	841,51	84.151,39	₺76.108,03
Nisan	₺8.884,88	₺8.123,80	761,08	76.108,03	₺67.984,23
Mayıs	₺8.884,88	₺8.205,04	679,84	67.984,23	₺59.779,19
Haziran	₺8.884,88	₺8.287,09	597,79	59.779,19	₺51.492,11
Temmuz	₺8.884,88	₺8.369,96	514,92	51.492,11	₺43.122,15
Ağustos	₺8.884,88	₺8.453,66	431,22	43.122,15	₺34.668,49
Eylül	₺8.884,88	₺8.538,19	346,68	34.668,49	₺26.130,30
Ekim	₺8.884,88	₺8.623,58	261,30	26.130,30	₺17.506,72
Kasım	₺8.884,88	₺8.709,81	175,07	17.506,72	₺8.796,91
Aralık	₺8.884,88	₺8.796,91	87,97	8.796,91	₺0,00
	₺106.618,55	₺100.000,00	6.618,55

Görüleceği üzere aylık %1 faiz ile 12 vadeli  100.000 TL kredi kullanıldığında vade sonunda işletme BSMV, kredi tahsis ücreti v.b. maliyetler hariç 106.618,55 TL geri ödeme yapacaktır. Diğer bir ifade ile 100.000 TL kredi için  6.618,55 TL kredi faiz maliyetine katlanacaktır. Bu durumda işletmenin yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.

---------------------------------------------/---------------------------------------------
102 BANKALAR                   100.000,00 TL

                                          300 BANKA KREDİLERİ      100.000,00 TL

KREDİ KULLANIM KAYDI

---------------------------------------------/---------------------------------------------
300 BANKA KREDİLERİ              7.884,88 TL

780 FİNANSMAN GİDERİ         1.000,00  TL

                              102 BANKALAR                      8.884,88 TL    

AYLIK KREDİ ANAPARA VE FAİZ ÖDEMESİ

---------------------------------------------/---------------------------------------------

Hesapladığımız ödeme planına uygun olarak yukarıdaki ödeme kaydı her kredi geri ödemesinde yapılacaktır.

Muhasebe kayıtları oluşturulurken uygulamada aşağıdaki (hatalı)  kayıtlar ile karşılaşmaktayız.

---------------------------------------------/---------------------------------------------
102 BANKALAR                                          100.000,00 TL

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER         6.618,55 TL

                                      300 BANKA KREDİLERİ          106.618,55 TL

KREDİ KULLANIM KAYDI    

---------------------------------------------/---------------------------------------------
 300 BANKA KREDİLERİ          7.884,88 TL      

780 FİNANSMAN GİDERİ         1.000,00 TL

                               102 BANKALAR                              7.884,88 TL                             

                              180 GELECEK AYLARA AİT GİD.    1.000,00 TL

AYLIK KREDİ ANAPARA VE FAİZ ÖDEMESİ

---------------------------------------------/---------------------------------------------

Şimdi gelin bu kayıt tekniğinin neden hatalı olduğunu maddeler halinde izah etmeye çalışalım.

1. Ödenecek faizlerin aktifleştirilmesi ve Gelecek Aylara Ait Giderlere yazılması aktif tanımına uymamaktadır. Bir tutarın aktif olabilmesi için gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlama ihtimalinin olması gerekmektedir. Oysa ki burada faiz giderlerinin işletmeye ekonomik fayda sağlaması mümkün değildir. Aksine, işletmeden değer çıkışına neden olacaktır.

2. Yazımıza başlarken “Gelecek Aylara Ait Giderler” hesabının Tek Düzen Hesap Planında ne şekilde tanımlandığını yazmıştık. Hesap tanımı yapılırken  “Bu hesap, peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanılır.” İfadesi yer almaktadır. Oysa peşin ödenen bir bedel yerine tam tersi aylara sirayet eden bir vadelendirme söz konusudur. Bu nedenle bu hesabın kullanılması doğru değildir.

3. Bu şekilde kayıt yapanlar aktif ve pasif aynı tutarda arttığı için sonuçta bir şeyin değişmediğini ifade etmektedir. Fakat bu şekilde bilanço toplamı gerçeği yansıtmadığı gibi işletmenin toplam varlık ve yükümlülükleri olduğundan yüksek görünmektedir.

4. Ayrıca pasifteki bir artış fon kaynağı olarak kabul edilmektedir. Bu kayıt tekniğinde banka kredileri hesabı gelecekte ödenecek faiz tutarlarını içerdiği için faiz tutarları kadar fiktif bir fon kaynağı ortaya çıkacaktır.

Belirttiğimiz nedenlerden dolayı işletmenin kullandığı kredi, faiz tutarları olmadan kayda alınmalıdır. Dönemsel olarak ödenecek faiz tutarları ise ödendiği dönemlerde finansman giderleri olarak kayıtlara alınmalıdır.

21.08.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.