Ercan Bodur
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ercanbodur27@gmail.com

Şirketler Topluluğunda Bağlılık Raporu

14.02.2011 Tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 195.maddesinde şirketler topluluğu hakim ve bağlı şirketler başlığı altında açıkça şu hususlar belirtilmiştir.

1.a). Bir ticaret şirketi , diğer bir ticaret şirketinin, doğrudan veya dolaylı olarak;

            a.1.Oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya

            a.2.Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluştursan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkını haizse veya

            a.3.Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri yada ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa,

1.b). Bir ticaret şirketi diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya  başka bir yolla hakimiyeti altında tutabiliyorsa, birinci şirket hakim, diğeri bağlı şirkettir. Bu şirketlerden en az birinin merkezi Türkiye’de ise, bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır.

2. Birinci fıkrada öngörülen haller dışında, bir ticaret şirketinin başka bir ticaret şirketinin paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek miktarda paylarına sahip bulunması, birinci şirketin hâkimiyetinin varlığına karinedir.

3. Bir hâkim şirketin, bir veya birkaç bağlı şirket aracılığıyla bir diğer şirkete hâkim olması, dolaylı hâkimiyettir.

4. Hâkim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketler, onunla birlikte şirketler topluluğunu oluşturur. Hâkim şirketler ana, bağlı şirketler yavru şirket konumundadır.

5. Şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir teşebbüs olması hâlinde de, 195 ilâ 209 uncu maddeler ile bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır. Hâkim teşebbüs tacir sayılır. Konsolide tablolar hakkındaki hükümler saklıdır.

6. Şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanmasında “yönetim kurulu” terimi limited şirketlerde müdürleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile şahıs şirketlerinde yöneticileri, diğer tüzel kişilerde yönetim organını ve gerçek kişilerde gerçek kişinin kendisini ifade eder.

Bu hususlar doğrultusunda Ticaret Sicil Yönetmeliği 1m. 105/1 de TTK 195/4 uyarınca şirketler topluluğunun varlığında bahsedebilmek için bir hâkim şirket ve en az iki bağlı şirketin varlığını öngörür.

BAĞLILIK RAPORU

Bağlı şirketin topluluk şirketleri ile olan ilişkilerini düzenlemesi ve bu ilişkiler hakkında bilgilendirilmesi amacıyla Türk Ticaret Kanunun 199.maddesinin Bağlı ve Hâkim Şirketlerin Raporları başlığı altında düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca bağlı şirketlerin her yıl “bağlılık raporu” düzenlemesi gerekmektedir. Bu rapor bağlı şirketlerle hâkim şirketler arasındaki ilişkileri ve bu ilişkiler sonucu ortaya çıkan sonuçları ele alır.

Şirketler arasında hakim şirket hakimiyetini kötüye kullanıp, bağlı şirketin bağımsız iradesiyle hareket eden bir şirket olması durumunda yapmayacağı işlemleri yaparak bağlı şirketi ve dolayısıyla bağlı şirket pay sahiplerini zarara uğratabilmektedir. Bu ve benzere sebeplerden doğacak zararın ve şirketlerin arasındaki sorumlulukların belirlenmesi amacıyla TTK 199.madde gereğince bağlılık raporu hazırlanması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Şirketler topluluğu içindeki grup içi işlemlerin ayrı ve açık bir raporlama ile ortaya konulması; bu bağlamda raporu hazırlayan bağlı şirketler ile olan ilişkilerin değerlendirilmesi ve söz konusu ilişkilerden zarar görebilecek şirket ortaklarının bilgilendirilmesi ve söz konusu ilişkilerden zarar görebilecek şirket ortaklarının bilgilendirilmesi bağlılık raporunun ana amacıdır. Raporun bir diğer esas amacı ise kontrol konumu dışında kalan kontrol etme şansı bulunmayan şirket ortaklarının haklarını korumak amacıyla düzenlenmektedir. Hisseleri azınlıkta olan şirket ortaklarının bilgi alma ve incelemesi gerekli olan durumlarda özel denetim isteme haklarının kullanılması açısından da önemlidir.

Bir hâkim şirketine doğrudan ya da dolaylı olarak bağlı bulunan şirketler (bağlı şirket), hem hakim hem de bağlı şirketler ile olan grup içi işlemlerini konu edinen, bağlılık raporunu hazırlamakla yükümlüdürler. Bağlı şirket ve şirketlerin bu yükümlülüğe tabi olması için anonim şirket olması şart olmayıp limited ortaklık olması da bu raporun verilmesi için yeterlidir. Bağlı şirketlerden birinin bir şirkete bağlı diğer bir şirkete hâkim olması onu bağlılık raporu hazırlama durumundan kurtaramaz.

RAPOR HANGİ FAALİYET DÖNEMİNE İLİŞKİN OLARAK NE ZAMANA KADAR HAZIRLANMALIDIR?

Bağlılık raporu yayınlandığı yıldan önceki yıla ait olarak yani geçmiş yılda yapılan işlemlere ait olacaktır. Şirketler topluluğu hükümlerine tabi şirketler 2015 yılında yapılan topluluk (grup) içi işlem ve önlemlere ilişkin olarak bağlılık raporu hazırlayacaklardır. Bağlılık raporu kanuni düzende faaliyet yılının ilk üç ayı içinde hazırlanacaktır. Bu sebepten bağlı şirketler 2015 yılı bağlılık raporlarını 31.03.2016 yılına kadar hazırlamakla yükümlüdürler.

BAĞLILIK RAPORU İLE FAALİYET RAPORU ARASINDAKİ İLİŞKİ

Bağlılık raporu ile faaliyet raporu şirket sahiplerinin ve alacaklıların bilgilendirilmesi amaçları bakımından paralellik gösterir. Bu paralellik ile birlikte bu iki rapor kapsam bakımından birbirinden farklıdır. TTK nın 199/3 maddesi uyarınca, bağlılık raporunda yer alan bazı bilgilere faaliyet raporunda da yer verilmesi gerekir. Bu bağlamda bu iki raporu birbirinden ayrı düşünmemiz gerekir. Bu bağlamda TTK nın 199/3 maddesinde; “Yönetim kurulu raporun sonunda şirketin, hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veya  alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun bir karşı edim sağlanıp sağlanmadığını ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara uğratıp uğratmadığını açıklar. Şirket zarara uğramışsa, yönetim kurulu ayrıca zararın denkleştirilip denkleştirilmediğini de belirtir. Bu açıklama sadece yıllık faaliyet raporunda yer alır” ifadesi kullanılmıştır.

Bu bilgiler ışığında bağlılık raporunda sonuç bölümünün yer almasını öngörür ve bu bölümde yer alması gereken hususları belirtir. Bağlılık raporunun tümünün pay sahiplerine açıklanmamasıyla da paralel olarak bağlılık raporundaki tüm bilgiler faaliyet raporunda yer almaz. Bağlılık raporunun sadece sonuç bölümü faaliyet raporunda yer alır.

SONUÇ

TTK 199 madde uyarınca bağlı şirketler bağlılık raporu hazırlamakla yükümlüdürler. Bağlılık raporunda bağlı şirket hakim şirket ile, hakim şirketin iştirakleri olan diğer bağlı şirketler ile yapılan tüm işlemlere bu raporda yer verilmesi istenir. Bu ilişkilerden uğranılan zarar ve bu zararın denkleştirilmesine ilişkin bilgilere yer verilmesi gerekir.

Bağlılık raporunun sonuç bölümünün ise faaliyet raporuna alınarak pay sahipleri ile paylaşılması gerekir. Ancak faaliyet yılını izleyen yılın; faaliyet raporu şubat sonuna bağlılık raporu ise mart sonuna kadar verilmesi gerekmektedir. Bağlılık raporunun sonuç bölümünün faaliyet raporunda yer alması ancak birinin verilme tarihinin şubat diğerinin mart olması beraberinde sorunları da getirmektedir. Bu sebepten faaliyet raporunun mart sonuna veya bağlılık raporunun şubat sonuna çekilmesi sorunu ortadan kaldıracaktır.

Hâkim şirketler ise bağlı şirketlerle olan ilişkileri açısından, istem üzerine TTK 199/4 maddesi uyarınca hakimiyet raporu düzenlemesi gerekmektedir.

 

Kaynakça;

1.6102 sayılı TTK

2.Ticaret Sicil Yönetmeliği

3. http://www.erdem-erdem.com/articles/sirketler-toplulugunda-baglilik-raporu/

4. http://www.dunya.com/yorum-inceleme/10-soruda-baglilik-raporu-181833h.htm

19.02.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.