Engin Uzuner
İş Müfettişi
av.enginuzuner@gmail.com

İş Kanundaki İdari Para Cezalarına İtiraz Yolu ve Usulü

İş Kanunu’nda uygulanan idari para cezasına ilişkin hükümler, “İdari Ceza Hükümleri” başlıklı sekizinci babında düzenlenmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında öngörülen idari para cezaları kanunun 98-108. maddelerinde uygulama alanı bulmaktadır. İş Kanunu’nun 101. maddesinde düzenlenen engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu ile 106. maddesindeki işçi ve iş bulma hükümlerine aykırılık halinde uygulanan idari para cezaları hariç gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü tarafından verilir. Kanunun 101. ve 106. maddelerindeki idari para cezaları ise doğrudan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü tarafından uygulanır. Birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürünce verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir.

İDARİ PARA CEZALARINA KARŞI İTİRAZ YOLU

İdari para cezalarına ilişkin hükümler genel olarak 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nda düzenlenmektedir. Nitekim kanunun 3/I. maddesinde: “Bu kanunun; İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde,…uygulanır.”   denilmek suretiyle idari para cezalarının yer aldığı kanunda açıkça hüküm bulunmayan hallerde Kabahatler Kanunu’nun uygulanması gerektiği belirtilmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nda idari para cezalarında kanun yollarına ilişkin açık hüküm bulunmadığından dolayı Kabahatler Kanunu uygulanması gerekmektedir. Bu nedenle de İş Kanunu’nda uygulanan idari para cezalarına karşı, 5326 sayılı Kanunun 27. maddesi uyarınca kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idarî yaptırım kararı kesinleşir. Her ne kadar kanun maddesinde görevli yargı yerinin Sulh Ceza Mahkemeleri olacağı belirtilse de 6545 sayılı Kanunun 83.maddesi uyarınca, sulh ceza mahkemesine yapılan atıflar, sulh ceza hakimliğine yapılmış sayılacağından dolayı başvuru mercii sulh ceza hakimliği olmak durumundadır. Mahkemeler tarafından verilen idari yaptırım kararlarına karşı ise kararın tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir.

İdari para cezalarının uygulanması bakımından süreler, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 39. maddesinden yola çıkarak belirlenebilir. Bu itibarla; süreler gün olarak belirlenmiş ise tebliğ veya tefhim edildiği gün hesaba katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter. Son gün bir tatile rastlarsa süre, tatilin ertesi günü biter. Örneğin; Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü tarafından işverenliğe 2022 yılında 15.100-TL idari para cezası uygulanmıştır. Söz konusu idari para cezası tebligat kanunu hükümlerine uygun olarak işverene 9 Mayıs 2022 tarihinde tebliğ edilmiştir. Söz konusu karara karşı işverenin en geç 24 Mayıs 2022 (15 gün) tarihinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurması gerekmektedir. İdari para cezasının peşin ödenmesi halinde dörtte bir oranında indirim yapılacağından ceza 15.100-TL/3*4=11.325-TL olarak tahsil edilecektir.

İDARİ PARA CEZASININ ÖDENMESİNDE İNİDİRİM

Ödeme süresi ilgili kanununda yer almayan idari para cezaları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 37’nci maddesine göre yapılan tebligatı müteakip bir ay içinde ödenmektedir. İş Kanunu’nda da ödeme süresi yer almadığından söz konusu hüküm uyarınca ödeme süresi bir ay olacaktır. İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan ödeyen kişiden cezanın dörtte üçü tahsil edilir. Başka bir deyişle cezadan dörtte bir oranında indirim yapılır. İdari para cezası bir ay içinde ödenmezse cebri icra yoluyla tahsil edilir.  Maliye Bakanlığı 442 No’lu Tahsilat Genel Tebliği uyarınca, idari para cezasının indirimli olarak ödenebilmesi için ödemenin kanun yoluna başvurmadan önce yapılması zorunlu olduğundan indirim; kanun yolu 5326 sayılı Kanunda düzenlenen hükümlere göre belirlendiği hallerde idari yaptırım kararının tebliğ tarihinden itibaren geçecek 15 günlük başvuru süresi içinde yapılacak ödemelere uygulanacaktır. Dolayısıyla da İş Kanunundaki idari para cezalarında peşin ödeme indirimden yararlanmak için başvuru süresi olan 15 gün için cezanın ödenmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Yukarıda verilen örnekte peşin ödeme indiriminden yararlanmak için en geç 24 Mayıs 2022 tarihinde cezanın ödenmesi gerekmektedir. Peşin ödeme aynı zamanda kanun yoluna başvuru hakkını da etkilememektedir.

İdarî para cezası, maktu veya nispi olabilir. İş Kanunu’nda uygulanan idari para cezaları genelde maktudur. 4857 sayılı İş Kanunun geçici 10.maddesi kapsamında fesih yasağına aykırılıktan uygulanan idari para cezası ise nispi niteliklidir. İdari para cezaları her yıl yeniden değerleme oranında artırılır. 3.000 TL dahil idarî para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesindir. Kişinin ekonomik durumu müsait olmaması halinde, idari para cezasının ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir.

SONUÇ

4857 sayılı İş Kanunu’nda uygulanan idari para cezalarına itiraz yolu ve usulüne ilişkin açık hüküm bulunmamasından Kabahatler Kanunu’na ilişkin kanun yolu hükümleri uygulanmaktadır. İdari para cezalarında itiraz mercii kanunda halen Sulh Ceza Mahkemesi olarak belirtilse Sulh Ceza Mahkemeleri kaldırıldığından dolayı doğru yargı mercii Sulh Ceza Hakimliğidir. İdari para cezalarına karşı yanlış yargı yerde dava açılması davanın usulden reddedilmesi sonucunu doğurabilir. Bu nedenle idari para cezasına karşı 15 gün içerisinde Sulh Ceza Hakimliğine başvurulmalıdır. Sürelerin hesaplanmasında ilk gün hesaba katılmaz ve son gün tatil gününe denk gelirse süre, takip eden iş günü sona erer. Sulh Ceza Hakimliğinden aleyhe sonuç çıkması durumunda bu karara karşı itiraz yoluna başvuru hakkı tanınmıştır. İdari para cezasının peşin ödenmesi halinde cezanın dörtte üçü tahsil edilecektir. Yine peşin ödeme, itiraz hakkına halel getirmemektedir. Her ne kadar ödeme süresi bir ay olduğu düşünülse de peşin ödeme indiriminden yararlanmak için idari para cezasının 15 günlük başvuru süresi içinden ödenmesi gerekmektedir.

KAYNAKÇA

1- 4857 sayılı İş Kanunu

2- 5326 sayılı Kabahatler Kanunu

3- 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu

4- 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunu

5- Maliye Bakanlığı 442 No’lu Tahsilat Genel Tebliği

06.05.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.