Engin Balkan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
enginbalkan@yahoo.com

Özel Maliyet Bedelinin İtfası

Giriş

Özel maliyet bedeli tanımına uyan ve aktife alınan iktisadi kıymetlerin nasıl itfa edileceği VUK’un 327’nci maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre; gayrimenkullerin, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadi kıymetlerini artıran ve 272’nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya işletme hakkı süresine göre eşit yüzdelerle itfa edlilir.

Kanun koyucu kiracı açısından cari gider niteliğinde görmediği, ancak kiralanan gayrimenkul veya elektrik üretim ve dağıtım varlığının kiracısının mülkiyetinde olmaması ve aktifinde yer almaması dolayısıyla maliyetine dahil edilemeyen bahse konu varlıkları genişletici veya iktisadi kıymetini artırıcı giderlerin kiracı tarafından üstlenilmesi durumunda kira süresini bu harcamaların itfa süresi olarak görmektedir.

Kira Süresi Dolmadan, Kiralanan Yerin Boşaltılması

Aynı maddenin devamında kira veya işletme hakkı süresi dolmadan, kiralanan veya işletme hakkı alınan şeyin başlatılması veya işletme hakkının herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa edilmemiş olan giderlerin, boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılacağı hükmüne yer verilerek özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamaların kiralama işiyle sıkı sıkıya bağlılığı ortaya konmuş ve mükelleflerin üzerinde yük olarak kalmasının önüne geçilmiştir.

333 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği’nde kira müddeti belli olmayan özel maliyet bedelleri için faydalı ömür 5 yıl ve dolayısıyla amortisman oranı % 20 olarak belirlenmiştir. Buna göre özel maliyet bedelleri, kira veya işletme hakkı süresi içinde eşit yüzdelerle, kira süresinin belli olmaması halinde ise 5 yıl faydalı ömür dikkate alınmak suretiyle itfa edilecektir. Başka bir ifade ile aktifleştirilen bu kıymetler eşit yüzdelerle ve kira süresi belli ise kira süresinde, değilse beş yılda amortisman yoluyla itfa edilmelidir.

Özel maliyet bedelleri kira süresine göre eşit yüzdelerle itfa edileceğinden dolayı azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayrılması mümkün değildir. Özel maliyet bedelleri sadece amortisman yöntemi uygulanarak itfa edilebilir.

Kira Süresinin Bir Yıl Olması

Kiraya verenler sahip oldukları gayrimenkulleri çeşitli nedenlerle bir yıl için kiraya verebilmektedir. Bir yıl için kiraya verilen bir gayrimenkule ilişkin bir özel maliyet harcamasında bulunulması halinde, yapılan özel maliyet harcamalarının tamamının kiracı tarafından aktifleştirilmesi, aktifleştirilen özel maliyet bedellerinin tamamının, kiralamanın yapıldığı yılda tek seferde amortisman yoluyla itfa edilmesi gerekmektedir. Burada VUK’un 3’üncü maddesi gereği işin gerçek mahiyetinin bir yıllık kiralama olması gerektiği ve ticri teknik icaplara uymayan bir harcamanın yapılmış olması durumunda ispat külfetinin bunu iddia eden tarafta olduğu bilinmelidir.

Kira Süresinin Belli Olmaması

Bazı kira sözleşmelerinde sürenin bir yıl olarak belirlenmesi ile birlikte sözleşmenin taraflarca her yıl yenilendiği görülmektedir. Bu durumda, işin gerçek mahiyeti gereği sözleşmenin süresi belli olmayan bir sözleşme olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, 333 No’lu VUK Genel Tebliği’nin süresi belli olmayan kiralamalarda ilgili düzenlemesi dikkate alınarak özel maliyet bedellerinin 5 yıllık sürede itfa edilmesi gerekmektedir.

Sonuç

Özel maliyet bedeli azalan bakiyelere göre amortismana tabi tutulamaz.

Özel maliyet bedelinin itfasında kıst uygulanmaz.

30.05.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.