Engin Balkan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
enginbalkan@yahoo.com

Endüstri 4.0 ve Muhasebenin Dijital Dönüşümü

Değerli  okurlar, dijitalleşme tüm meslekleri etkilediği gibi, muhasebe mesleğini de etkilemektedir. Bu sebeple muhasebe mensuplarının, muhasebe bilgisine ek olarak teknolojik değişimleri de benimseyebilmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda, bu yazıda  muhasebenin doğuşunu, günümüze kadar nasıl geldiğini ve  endüstri 4.0’ın muhasebe mesleğinin geleceği üzerinde etkisini inceleyeceğiz. 

MUHASEBENİN DOĞUŞUNDAN, ENDÜSTRİ 4.0’A KADAR OLAN GELİŞMELER

Muhasebenin tarihi, M.Ö. 4. binyılın sonlarına uzanan en eski metinlerle (3200-3100) başlar. Bunlar, güney Irak'taki Uruk kentinin anıtsal tapınak bölgesi dell'Eanna'da bulunan kil tabletleri üzerine oyulmuş, doğrudan çivi ile hazırlanmış yazıların öncüllerini temsil eden piktogram işaretleri dizileridir. Bu yazıların içeriği genel olarak idari nitelikte olup, çalışanlara dağıtılan erzak ve ürünlerin listelerinden oluşmaktadır. Tarih öncesi muhasebe sistemleri temelde iki araç üzerine kurulmuştur: Muhasebe simgeleri ve mühürleri.  Çift taraflı muhasebe kaydı ilk olarak Mezopotamya’da kullanılmaya başlanmış, 14. Yüzyılda geliştirilmeye devam etmiştir.

Dünya  endüstri  gelişiminde, dört sanayi devrimi  olduğu kabul ediliyor. Bunlar;

Endüstri 1.0 yaklaşık olarak 1760 ile 1840 arasındaki yılları kapsamaktadır. Endüstri 1.0, buhar gücüyle çalışan makine tezgahlarının üretim tesislerinde kullanılması ve ulaşım endüstrisinin gelişmesiyle, demiryollarının inşa edilmesiyle mekanik üretime öncülük etmiştir.

Endüstri 2.0 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyıl başlarındaki dönemi kapsamaktadır. Bu dönem elektriğin üretimde kullanılması ve band tipi üretim sisteminin sağladığı destekle seri üretim yöntemi başlamıştır.

Endüstri 3.0 yaklaşık olarak 1960 ile 2011 arasındaki yılları kapsamaktadır. Bilgisayar devrimi veya dijital devrim olarak adlandırılan Endüstri 3.0, 1960’lı yıllarda yarı iletkenlerin ve ana bilgisayarların, 1970 ile 1980’li yıllarda kişisel bilgisayarların ve 1990’lı yıllarda internetin öncülüğünde gelişme göstermiştir.

2011 yılına kadar üç büyük endüstri devrimi yaşanmıştır. Bu üç endüstri devrimi yaklaşık olarak 300 yıl sürmüştür.

Endüstri 4.0 ilk olarak 2011 yılında yapılan Hannover Fuarı'nda tanıtılmıştır Siber-fiziksel sistemler (SFS), internet ve geleceğe yönelik teknolojiler ve gelişmiş insan-makine etkileşimi paradigmalarına sahip akıllı sistemler ilkelerini uygulayan dördüncü endüstri devrimidir. Endüstri 4.0’ın bileşenleri siber-fiziksel sistemler, nesnelerin ve hizmetlerin interneti, yapay zekâ, bulut bilişim, büyük veri, blok zinciri teknolojisi, otonom robotlar, 3D yazıcılar, akıllı fabrikalar ve akıllı ürün konseptlerinden oluşmaktadır. Bu bileşenler internet teknolojileri, makine öğrenimi, yapay zekâ ve bilişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ile ekonomi ve günlük hayatta kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır.

ENDÜSTRİ 4.0 VE MUHASEBE İLİŞKİSİ

Günümüzde mamul ve hizmet üreten tüm sektörler teknolojiden etkilenmektedir. Muhasebe sistemi ve muhasebe işlemleri de teknolojinin en çok etkilendiği alanlardan birini oluşturmaktadır. Dijitalleşmeyi gerçekleştiren işletmeler için muhasebecilerin uygulamaları, hem işletme açısından hem de kamu kurumları açısından birçok kolaylık sağlamaktadır. Bununla birlikte dijitalleşme süreci ile birlikte muhasebe işlemleri gerçekleştirilirken önemli düzeyde kağıt tasarrufu sağlanmaktadır. Endüstri 4.0, özellikle kurumsal kaynak planlaması yazılımlarına entegre olarak, kullanım maliyetleri hakkında elde edilen bilgilerin ölçme, analiz etme ve raporlama ile ilgili faaliyetlerini planlar ve operasyonel karlılık ile performans ölçütlerini oluşturarak yönetimin karar alma aşamasına yardımcı olur.

Muhasebe sürecindeki değişimlerin başında kaydetme, sınıflandırma, özetleme ve raporlama fonksiyonlarının akıllı makineler, akıllı üretim sistemleri, akıllı depolar ve akıllı stoklara devredilmesi ve verilerin gerçek zamanlı olarak muhasebe sistemine kaydedilmesi gelmektedir. Bir başka deyişle Endüstri 4.0 ile birlikte muhasebe kayıt sistemi akıllı kayıt sistemi olarak tanımlanacaktır. Muhasebe fonksiyonunu yerine getiren personeller ise muhasebe bilgi sistemini tasarlayan, gerçek zamanlı oluşturulmuş olan raporların analiz ve yorumunu yapan kişi olarak sınıflandırılacaktır.

Dolayısıyla Endüstri 4.0 ile birlikte muhasebe meslek mensuplarının mesleki yeterliliklerini sağlayan koşullarda da değişimler yaşanacaktır Büyük veri ile oluşturulan veri depoları, Endüstri 4.0 ile birlikte yapay zeka ve internete bağlı cihazlar tarafından muhasebe bilgi sisteminde kullanılacaktır. Dolayısıyla yapılandırılmış sorgu dilleri aracılığı ile kullanıcı girdi hataları ortadan kalkacak ve referans bütünlüğü sağlanacaktır.

Bununla birlikte sistem içerisinde veri akış diyagramları ve sistem akış çizelgeleri gerçek zamanlı olarak belgelenecektir. Endüstri 4.0 ve Muhasebenin Dijital Dönüşümü, muhasebe uygulamalarında köklü değişikliklere sebep olacaktır. Özellikle muhasebe bilgi sisteminin unsurlarından muhasebe personeli ihtiyacını önemli derecede azaltarak, sistemdeki bilgi akışını akıllı cihazlardan gelen bilgiler ile anlık olarak sağlayacaktır. Bununla birlikte muhasebe personeli kaydetme, sınıflandırma ve özetleme gibi fonksiyonlar yerine sistem tarafından elde edilen raporların analizini gerçekleştirecektir.

YENİ NESİL MUHASEBECİLERİN MESLEK TANIMLARI

Bu nedenle, yeni nesil muhasebecilerin meslek tanımları da değişmektedir.

Örneğin; Muhasebe Sistem Analizi ve Tasarım Uzmanı/Mühendisi: Yazılım sürecinde ve işletmeye entegre edilmesi faaliyetlerinde görev alacaktır.

Muhasebe Veri Madenciliği Uzmanı/Mühendisi: İşletmede içindeki ve dışındaki verilerden işletme faaliyetleri doğrultusunda kullanılabilecek faydalı bilgiler üretmek için analiz etme faaliyetleri gösterecektir.

Muhasebe Raporlama Uzmanı/Mühendisi: İşletme içi ve işletme dışı raporların üretilmesi, depolanması, analiz edilmesi ve paylaşılması sürecinde görev alacaklardır.

Stratejik Yönetim Muhasebesi Sistem Analizi ve Tasarımı Uzmanı/Mühendisi: Stratejik yönetim kararlarının alınması ve uygulanması sürecinde bilgilerinin oluşturulması ve kontrol edilmesi için, muhasebenin sunduğu bilgilerle karşılaştırılarak performans değerleme sürecinde faaliyet gösterecektir.

İçkontrol/Denetim Sistem Tasarımı ve Kontrol Uzmanı/Mühendisi: Denetim süreçlerinin etkinliğinin arttırılmasında faaliyet gösterecektir.

MUHASEBE MESLEK MENSUPLARINA GELECEK İÇİN ÖNERİLER

Meslek örgütleri, yeni teknolojilere teşvik edilmeli ve desteklenmelidir.  

Muhasebeciler, işletmeler ve muhasebe eğitimi veren kurum ve kuruluşlar aralarında daha çok bilgi alışverişi yapmalıdır.

Muhasebe mesleğinin yeni bir modellemesi yapılmalıdır. 

Siber güvenlik riskleri ciddiye alınmalıdır.

Muhasebe mesleği eğitiminin, dijitalleşme olgusuna uyumlaştırılması sağlanmalıdır. 

Muhasebe meslek mensupları daha etkin iletişim ağları oluşturmalıdır.

Muhasebe meslek mensupları teknolojiyi kullanarak, müşterileri için daha çok analiz ve danışmanlık yapmalıdır.

Muhasebe meslek mensupları sayısal yeteneklerinin yanında yaratıcılık, eleştirel düşünme, güçlü sunum ve iletişim becerilerini geliştirmelidir.

Eğitim, temel muhasebe alanından daha çok teknoloji ağırlıklı olmalıdır.

Meslek üyeleri sistem tasarlayabilecek ve oluşabilecek, hatalara çözümler getirecek analitik bir zekaya sahip olmalıdır.

Muhasebeci veri algoritmalarının sunduğu verileri anlamlı bilgiye dönüştürebilecek bir eğitime sahip olmalıdır.

SONUÇ

Dijitalleşmenin muhasebe alanına uygulanmasında karşılaşılan sorunları iki başlık altında toplanabilir. Birincisi, işletmelerin teknoloji yatırımları finansal açıdan ele alındığında öncelikli bir alan değildir. İkincisi, üretim ve muhasebe süreçlerinde teknolojinin uygulanması hem örgütleri hem de çalışanlarını karşı karşıya getirebilmektedir. Bu olumsuzlukların önüne geçebilmek için kullanılacak en iyi yol ise muhasebecilerin eğitim yöntemini değiştirmektedir.

Bu sebeple muhasebe eğitimin sürecinde muhasebenin teorik kısmının yanı sıra, yeni nesil teknolojilerin nasıl kullanılacağı, veri analiz yöntemleri öğretilmeli ve yeni nesil bir fabrikada muhasebe bilgi sistemi için gerekli olan veri akış sürecini oluşturabilmek için, yeterli bilgi ve beceri ile donatılmalıdır.

18.04.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.