Engin Balkan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
enginbalkan@yahoo.com

SGK’dan Kıdem Tazminatına Esas Yazı Alınarak İşten Ayrılırken Dikkat Edilecek Konular

Kıymetli okurlar, bilindiği üzere kıdem tazminatı bir işverene bağlı olarak en az bir yıl süre ile çalışılması durumunda 1475 sayılı İş Kanunu'na göre verilen bir haktır. Ancak bu haktan faydalanmak için, mevcut kanuna göre en az 1 yıl çalışmanın dışında, ayrıca belirli şartların da taşınması gerekmekte olup, ilgili kanuna göre aşağıdaki hallerden biri durumunda işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadır.

a) İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi.
b) İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle sözleşmesinin feshedilmesi.
c) Kadın sigortalıların evlenerek 1 yıl içinde işten ayrılması.

d) Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma.
e) Emeklilik hakkının elde edilmesi.
f) İşçinin ölümü.
Normal şartlarda kural olarak yukarıda saydığımız haller dışında kendi isteğiyle işten ayrılan bir işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz.

Ancak, 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesine göre yaşlılık aylığı almak için  öngörülen  aşağıdaki yaş dışında sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan sigortalılar kendi istekleri ile işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadırlar.

Yaş hariç emeklilik şartlarını taşıyan sigortalıların,kıdem tazminat yazısı alma şartları;

- Son işyerinde en az 1 yıl çalışmak,

- 08.09.1999 tarihinden önce ilk sigortalılığı bulunan çalışanlar için 15 yıl sigortalılık şartı ve 3600 prim gün sigortalık süresi olmak,

-08.09.1999 tarihi ile 30.04.2008 tarihleri arasında ilk sigortalılığı olan çalışanlar için, sigortalılık süresi göz önünde bulundurulmaksızın 7000 prim ödeme gün sayısı veya “4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi olmak,

- 30.04.2008 tarihi ile 31.12.2008 tarihleri arasında ilk sigortalılığı olan çalışanlar için 4600 prim gün sigortalılık süresi olmak,

- 01.01.2009 tarihi ile 31.12.2015 tarihleri arasında ilk sigortalılığı olan çalışanlar için 4600-5300 prim gün (her yıl için 100 gün eklenerek hesaplanıyor) sigortalılık süresi olmak,

-01.01.2016 tarihinden sonra ilk sigortalılığı bulunan çalışanlar için 5.400 prim gün sigortalılık süresi,

14 üncü maddeye göre sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını dolduran kişilerin kendi istekleri ile işten ayrılarak kıdem tazminatı almaları için bu şartları yerine getirdiklerini Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvuru yaparak ‘’kıdem   tazminatına  esas  yazı’’  alarak  belgelemeleri gerekmektedir.

İşçinin tek taraflı olarak yaptığı istifanın ardından alacağı belgeyi sunması kıdem tazminatına hak kazandırmaz. Bu nedenle belgenin SGK’dan alınmasından sonra ilgili sebebe dayanarak istifa edilmesi olası mağduriyetleri önleyecektir.

Burada işçi açısından dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, iş akdini feshetmeden önce SGK’dan yazıyı alıp, bu yazıyla birlikte işverenden kıdem tazminatı talebinde bulunmaktır. SGK’dan yazıyı iş akdini feshettikten sonra alıp işverene başvuranlar kıdem tazminatı hakkını kaybediyorlar.

‘’Kıdem  tazminatına   esas  yazı’’  alarak  dair yazıyla kıdem tazminatı almak isteyen işçiler işverenin itirazıyla karşı karşıya kalıyorlar. Bazı işverenler kanunun, yaş dışındaki koşulları dolduran işçilerin artık çalışmayı bırakıp emekliliği beklemeleri halinde tazminat alabileceklerini öngördüğünü savunuyor.

Yargıtay daha önce verdiği muhtelif kararlarda, kıdem tazminatını bu yolla alarak işten ayrılan işçinin yeni bir işte çalışmasının önünde engel bulunmadığına hükmetti. Ancak yine de bazı işverenler çeşitli gerekçelerle kıdem tazminatı ödemekten kaçınabiliyor.

SGK'DAN YAZI ALIP VERDİ ANCAK PARAYI ALAMADI

Yargıtay 9.  Hukuk Dairesi’nin 5 Kasım 2020 tarihli  (Esas No: 2016/29768, Karar No: 2020/14937) kararına konu dosyaya göre, bir şirkette 2008-2015 yılları arasında yönetici olarak çalışan işçi, 4  Eylül   2015  tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamladığına dair SGK’dan yazı alarak işverene sunduğu halde kıdem tazminatını alamadığı için dava açtı. İşveren, işçinin iş akdini haksız bir şekilde tek yanlı iradesi ile sona erdirdiğini, kanundaki haktan yararlanmak için iş akdini feshetse de asıl amacının başka bir işyerinde çalışmak olduğunu, kanuna karşı hile yapmak suretiyle hak etmediği halde kıdem tazminatı talep ettiğini belirterek talebe itiraz etti. İşveren işçinin talebinin ayrıca Türk Medeni Kanunu’nda tanımlanan hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olduğunu savundu.

İŞÇİNİN TALEBİ REDDEDİLDİ

İş mahkemesi, işçinin iş akdinin sona erdiği 4 Eylül 2015 tarihinden önce farklı bir şirkete iş başvurusunda bulunduğunu, 14 Eylül’de yeni işyerine başladığını, dava açtığı işverenin işyerinde çalışmaya devam ederken yeni işyerine verilmek üzere evrak topladığını, dolayısıyla yasanın tanıdığı hakkı kötüye kullandığını gerekçe göstererek kıdem tazminatı talebini reddetti.

DEVREYE YARGITAY GİRDİ

İşçinin temyiz başvurusu üzerine dosya Yargıtay’a geldi. Yargıtay kararında, 1475 Sayılı Kanunu ile işçiye yaş hariç diğer emeklilik kriterlerini yerine getirmesi halinde kendi isteği ile işten ayrılma imkânı tanındığı belirtildi. Başka bir anlatımla, sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan işçinin, yaş koşulu sebebiyle emeklilik hakkını kazanmamış olsa da işyerinden ayrılabileceği ve kıdem tazminatına hak kazanacağı vurgulandı.

KARARDAN

“Dosya içeriğine göre, davacı işçi, fesih tarihinde yaş hariç diğer emeklilik koşullarını sağlamış, bu tarih itibari ile kıdem tazminatına hak kazanmıştır. Ayrıca davacının iş sözleşmesini feshettikten sonra başka bir işyerinde çalışmaya başlaması, Anayasal güvence altında olan çalışma özgürlüğü kapsamında olup, yasanın kendisine verdiği hakkı kullanan davacı işçinin kötü niyetli davrandığından söz edilmesi mümkün değildir. Kanunda tanınan bu hakkın amacı, işyerinde çalışarak yıpranan ve bu arada sigortalılık yılı ile prim ödeme süresine ait yükümlülükleri tamamlayan işçinin, emeklilik için yaşı beklemesine gerek olmadan iş sözleşmesini aktif sonlandırabilmesine imkan tanımaktadır. Davacının kıdem tazminatı talebinin kabulü yerine reddine karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ

SGK’dan gerekli yazıyı alan işçinin kıdem tazminatına hak kazanarak işten ayrılmak istediğini işverenliğe tebliğ etmesiyle işverenliğin söz konusu yazı üzerine   işçiye işyerinde çalışmış olduğu süre (en az 1 yıl olmak kaydıyla) dikkate  alınarak son brüt ücreti üzerinden kıdem tazminatını ödemesi gerekir. Bu durumda işverenliğe ihbar tazminatı veya işçiye ihbar öneli mükellefiyeti düşmeyecektir.

12.04.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.