Engin Aslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
smmmenginaslan@gmail.com

Amortisman Ayrılmış Maddi Duran Varlıkların Satışında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

AMORTİSMANLAR İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR

AMORTİSMANIN TANIMI

 Amortisman, duran varlıkların, aşınma, yıpranma veya eskime payını ifade etmektedir.

AMORTİSMAN AYIRMA KOŞULLARI

Bir iktisadi kıymetin amortisman yoluyla itfa edilmesi için bazı şartları taşıması gerekmektedir. Genel olarak iktisadi kıymetin;

• İşletmede Bir Yıldan Fazla Kullanılması : Bir yıldan kasıt 365 günden fazla kullanılmasıdır,
• Envantere Dahil Olması: Envantere alınmış olmaktan kasıt kıymetin hem fiilen işletmenin tasarrufunda bulunması hem de envantere kaydedilmiş olmasıdır,
• Yıpranma, Aşınma, veya Kıymetten Düşmeye Maruz Bulunması: Değer kaybından kasıt, kullanıma bağlı olarak ortaya çıkan yıpranma, aşınma vb şekilde iktisadi kıymetin ömrünün tükenmesinin yanı sıra teknolojik gelişmeler, moda vb olaylar sonucu iktisadi kıymetin değerini yitirmesidir. Diğer bir ifadeyle zamanla değerini yitirmeyecek kıymetlerin amortisman yoluyla itfası kabul edilmez (örneğin; boş arsa ve araziler). Kanun koyucu iktisadi kıymet üzerinde değer kaybına neden olabilecek her türlü etkiyi amortisman ayrılması için yeter saymıştır. Bu etkilerin fiilen mevcut olmaması uygulama için engel teşkil etmemektedir.
• Değerinin Belli Bir Tutarı Aşması: Değeri belli tutarı aşmayan (2017 Yılı için  amortisman sınırı 900,00 TL )peştamallıklar ile işletmede kullanılan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider olarak dikkate alınabilir. Öte yandan iktisadi ve teknik anlamda bütünlük arz eden kıymetler için bu had topluca dikkate alınmalıdır.

AMORTİSMAN HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

• a) Normal (Eşit tutarlar)Amortisman Yöntemi

Bu yöntemle duran varlığın ekonomik ömrü boyunca aynı oranda amortisman hesaplanır.

Amortisman Oranı = 1 / Duran varlığın ekonomik ömrü

• b) Azalan Kalanlar Yöntemi

   1) Normal amortisman oranının iki katı uygulanır. Bu oran % 50’yi geçemez.

   2) Bir önceki yıl ayrılan amortisman tutarı amortisman ayrılacak M.D.V tutarından  düşülür.

  3) Son yıl kalan MDV bakiyesi o yılın amortismanı olarak kabul edilir ve giderleştirilir. Başka bir deyişle son yıl amortisman hesaplamaya gerek kalmaz.

• c) Kıst Amortisman Yöntemi

Ay temeline göre amortisman hesaplanır. Taşıtlarda kıst amortisman uygulanır.Örn: Taşıt 15/10/2016 tarihinde alınmışsa taşıta amortisman sadece 10-11-12. aylar için hesaplanır.

• d) Madenlerde Amortisman
• e) Fevkalade (ani) Amortisman yöntemi

Amortismanlar ile ilgili genel açıklamalara yer verdikten sonra bilindiği üzere işletmelerin aktife kayıtlı her maddi duran varlıklar için zorunlu olmamakla beraber amortisman ayrılması kanuni bir haktır. İşletmeler kullanmak üzere aldığı maddi duran varlıkları normal şartlarda bir yıldan daha uzun sürelerde kullanırlar. Bu nedenle, maddi duran varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir. Böyle yapılarak maddi duran varlık kullanıldığı muhasebe dönemlerine dağıtılarak gider yazılmış olur ve muhasebenin dönemsellik kavramı yerine getirilir.

Maddi duran varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılmasının muhasebeleştirilmesinde genel olarak meslek mensupları gereken hassasiyeti gösterip doğru muhasebe kayıtları  yapmaktadır. Ancak , daha önce amortisman ayrılmış olan maddi duran varlığın satışında yapılan muhasebe kayıtlarında 257 Birikmiş Amortismanlar  Hesabının bazı meslek mensupları tarafından kullanılmadığına şahit oldum. 257 Birikmiş Amortismanlar  Hesabını muhasebe kaydında kullanmayan meslek mensubu , maddi duran varlığın satışından kaynaklı KAR-ZARAR durumunu doğru bir şekilde yansıtamamaktadır. Yani ,aslında yapılan yanlış kayıtlarla karlı olan bir satışı zarar olarak gösterebilmektedir. Bu durum vergi kaybına neden olacağından, yapılan vergi incelemesinde ortaya çıkması durumunda vergi mükellefini  matrah farkı  ve diğer cezai yaptırımlara maruz bırakacaktır. Maddi duran varlığın satışında yapılması  gereken kayıtları aşağıdaki örneklerde inceleyim.

ÖRNEK:

İşletme defter değeri 30.000,00 TL, birikmiş amortismanı 24.000,00 TL olan bir minibüsünü 01.11.2016 tarihinde 20.000,00 TL’ye (KDV hariç % 18) satmıştır. İlgili satışın yevmiye kaydını Yenileme kararı alınıp alınmamasına göre 2 farklı  yevmiye kaydı yapalım.

Maddi duran varlığın satışında yapılması gereken  yevmiye  kaydı :

1) Yenileme söz konusu değil ise yapılacak kayıt:

		01/11/2016
100 KASA H.				23.600,-
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR H.				24.000,-
	254 TAŞITLAR H.				30.000,-
	391 HESAPLANAN KDV				3.600,-
	679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR H.				14.000,-
MDV satış kaydı (yenileme yok)
		.../.../2016

2) Yenileme söz konusu ise yapılacak kayıt:

		01/11/2016
100 KASA H.				23.600,-
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR H.				24.000,-
	254 TAŞITLAR H.				30.000,-
	391 HESAPLANAN KDV H.				3.600,-
	549 ÖZEL FONLAR H.				14.000,-
	Yenileme Fonu
MDV satış kaydı (yenileme var)
		.../.../2016

 Yukarıdaki örneği 2 farklı bakış açısıyla değerlendirelim.

Birinci bakış açımız amortisman konusuna hakim  olmayan  VERGİ MÜKELLEFİ  :

Daha önce 30.000,00 TL almış olduğum taşıtımı 20.000,00 TL’ye sattım . Dolayısıyla bu satışımdan 10.000,00 TL  ZARAR ettim.   (YANLIŞ DEĞERLENDİRME )

İkinci bakış açımız  ise amortisman konusuna  son derece hakim  olan   MALİ MÜŞAVİR :

İşletme defter değeri 30.000,00 TL, birikmiş amortismanı 24.000,00 TL olan taşıt  20.000,00 TL’ye  satılmıştır. Bu satışta mükellef 24.000,00 TL ‘lik Birikmiş Amortismanları daha önceden gider olarak indirim konusu yaptığı için 14.000,00 TL KAR elde etmiştir. 

(DOĞRU DEĞERLENDİRME )

Sonuç olarak ;

Maddi duran varlığın satışında 257 Birikmiş Amortismanlar  Hesabının dikkate alınarak muhasebe kayıtlarının yapılması, MDV satışındaki KAR-ZARAR durumunun tespit edilmesinde biz meslek mensuplarını hata yapmaktan koruyacaktır.

 

11.09.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.