Emre Saçar
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
emresacar@gmail.com

Kooperatif ve Üst Kuruluşlarının Denetimine Dair Yönetmelikteki Değişiklikler

02.08.2024 tarihinde resmi gazetede yayımlanan Kooperatif ve Üst kuruluşlarının denetime dair yönetmelikte değişiklikler yapılmıştır. Değişiklik maddelerinden bahsetmek gerekirse;

• 4. maddenin 1. fıkrasının ç bendi; kooperatifler kanunu 65. maddesine atıfta bulunulmuş ve “kooperatif denetim kurulu üyelerince yapılan denetim” ibaresi “denetçi ya da denetçileri” olarak değiştirilmiştir.        
  Eski Hali: “1.(ç) Denetleme organı tarafından yapılacak denetim: Genel kurul adına kooperatif veya üst kuruluşlarının işlem ve hesaplarını tetkik eden, kooperatif denetim kurulu üyelerince yapılan denetimi,”    
  Yeni Hali: “1.(ç) Denetleme organı: 1163 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca genel kurul adına kooperatif veya üst kuruluşlarının işlem ve hesaplarını tetkik eden, denetçi ya da denetçileri,”
• 15. maddenin 1. fıkrasının c bendinde değişikliğe gidilerek dış denetim şartı için daha önce “30 milyon ve üstü net satış hasılatı” ibaresinin önüne “Bakanlıkça daha yüksek bir tutar belirlenmemişse” ibaresi eklenmiştir. 3. fıkradan sonra yeni fıkralar eklenerek mevcut fıkralar ile birbirine bağlanmıştır.       
  Eski Hali: “1. (c) Faaliyet konusuna bakılmaksızın 30 milyon Türk lirası ve üstü net satış hasılatı olan kooperatifler”. 
  “(4) Kanuni yükümlülükleri nedeniyle 6102 sayılı Kanunun ilgili hükümleri kapsamında bağımsız denetim yaptıran kooperatifler, bu Yönetmelik uyarınca yaptırmaları gereken dış denetimden muaftır.”       
  “(5) Bu Yönetmelik uyarınca dış denetime tabi olduğu halde söz konusu denetimi yaptırmayan kooperatiflerin finansal tabloları, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ve ibra konularında alınan genel kurul kararları geçersizdir.”
  Yeni Hali: “1. (c) Faaliyet konusuna bakılmaksızın Bakanlıkça daha yüksek bir tutar belirlenmemiş ise 30 milyon Türk lirası ve üstü net satış hasılatı olan kooperatifler.”
  “(4) İkinci fıkra kapsamında yapılacak değerlendirmede her bir hesap dönemine ilişkin Bakanlıkça belirlenen tutar ayrı ayrı uygulanır.”        
  “(5) Kooperatiflerin amaç veya esas faaliyet konusunda değişikliğe gitmeleri halinde, değişiklik birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri açısından müteakip hesap döneminden itibaren dikkate alınır.           “

“(6) Ortak sayısı için birinci fıkranın (b) ve (ç) bentleri açısından değerlendirme yapılırken kooperatifin, olağan genel kurulunun yapıldığı takvim yılının ilk günü kayıtlı olan tüm ortakları dikkate alınır. Takvim yılı içerisinde kayıtlı ortak sayısında gerçekleşen artma ve azalmalar bu değerlendirmeyi etkilemez.”

“(7) Kanuni yükümlülükleri nedeniyle veya ihtiyari olarak 6102 sayılı Kanunun ilgili hükümleri kapsamında bağımsız denetim yaptıran kooperatifler, bu Yönetmelik uyarınca yaptırmaları gereken dış denetimden muaftır.”

• 16. maddenin 1. fıkrasının e ve ğ bentlerindeki “Görev süresince” ibareleri kaldırılmıştır. 1. fıkradan sonra gelmek üzere; kooperatifle ticari, ortaklık ya da kan bağı vb. ilişkili olmamasıyla ilgili bentlere atıfta bulunularak dış denetçi şartlarının dış denetim hesap döneminin öncesi ve raporun sunulacağı genel kurul toplantısına kadar sağlanması hakkında yeni fıkra eklenmiştir ve diğerleri teselsül ettirilmiştir.
  Eski Hali: “1. (e) Görevi süresince, dış denetim işlemleri dışında kendisi veya başkası namına, bizzat veya dolaylı olarak kooperatifle kooperatif konusuna giren bir ticari muamelesi bulunmamak,”         
  “1. (ğ) Görevi süresince, dış denetçiler ve bunların boşanmış olsalar dahi eşleri ile üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dâhil) kan ve kayın hısımları veya dış denetçi tarafından denetlenen kooperatif veya denetlenen kooperatif ile ilgili olanlarla doğrudan veya dolaylı olarak menfaat, ortaklık, kilit yönetici sıfatıyla iş, olağan ekonomik ilişkiler dışında borç veya alacak ilişkilerine girmemiş olmak,”         
  Yeni Hali: “1. (e) Dış denetim işlemleri dışında kendisi veya başkası namına, bizzat veya dolaylı olarak kooperatifle kooperatif konusuna giren bir ticari muamelesi bulunmamak,”
  “1. (ğ) Dış denetçiler ve bunların boşanmış olsalar dahi eşleri ile üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dâhil) kan ve kayın hısımları veya dış denetçi tarafından denetlenen kooperatif veya denetlenen kooperatif ile ilgili olanlarla doğrudan veya dolaylı olarak menfaat, ortaklık, kilit yönetici sıfatıyla iş, olağan ekonomik ilişkiler dışında borç veya alacak ilişkilerine girmemiş olmak,”          
  “(2) Birinci fıkranın (e), (f) ve (ğ) bentlerindeki şartların, dış denetimi üstlenilen hesap döneminden önceki hesap döneminin başlangıcından dış denetim raporunun müzakere edildiği genel kurul toplantı tarihi arasındaki süre boyunca sağlanması gerekir.”
             
• 18. maddenin 2. fıkrasının b bendinde dış denetime yetkili birlikler/merkez birliklerin ortağı olan dış denetime tabi birim kooperatif sayısının daha önce “500’ün altında olanlarda en az 1/20’si kadar, 500-750 arası olanlarda 1/30’u kadar, 750 ve üzeri olanlarda 1/40’ı kadar tam zamanlı dış denetimle görevli personel istihdam etmiş olması” şeklinde iken yapılan değişiklikle “en az 1/30’u kadar ve ikiden az olmamak üzere tam zamanlı dış denetimle görevli personel istihdam etmiş olması” şeklinde değişmiştir.        
  Eski Hali: “2. (b) Dış denetimi gerçekleştirebilecek kurumsal kapasiteye sahip olması, bu kapsamda dış denetimi gerçekleştirmek üzere denetim biriminde 16 ncı maddede belirtilen nitelikleri taşıyan ve ortağı olan dış denetime tabi birim kooperatif sayısı;

1) 500’ün altında olanlarda en az 1/20’si kadar,

2) 500-750 arası olanlarda 1/30’u kadar,

3) 750 ve üzeri olanlarda 1/40’ı kadar,

tam zamanlı dış denetimle görevli personel istihdam etmiş olması,”

Yeni Hali: “2. (b) Dış denetimi gerçekleştirebilecek kurumsal kapasiteye sahip olması, bu kapsamda dış denetimi gerçekleştirmek üzere denetim biriminde 16 ncı maddede belirtilen nitelikleri taşıyan ve ortağı olan dış denetime tabi birim kooperatif sayısının en az 1/30’u kadar ve ikiden az olmamak üzere tam zamanlı dış denetimle görevli personel istihdam etmiş olması,”

• 20. maddenin 1. fıkrasında, dış denetime tabi tutulacak olan kooperatif listesinin her yılın ocak ayında teslim edilmesi ibaresine ek olarak “özel hesap dönemi kullananların hesap döneminin ilk ayında” teslim edilmesine ilişkin ibare eklenmiştir.       
  Eski Hali: “(1) Denetimle yetkilendirilen birlik/merkez birliği, ilgili Bakanlığa, her yılın ocak ayında dış denetime tabi tutulacak kooperatiflerin bir listesini teslim etmek zorundadır.”
  Yeni Hali: “(1) Denetimle yetkilendirilen birlik/merkez birliği, ilgili Bakanlığa, her yılın ocak ayında, özel hesap dönemi kullananlar ise her hesap döneminin ilk ayında dış denetime tabi tutulacak kooperatiflerin bir listesini teslim etmek zorundadır.”   
   
• 36. maddenin 1. fıkrasında, dış denetim yapanların faaliyet konularıyla ilgili denetim dönemi ve sonraki yılında ticari faaliyette bulunamayacağı ve ticari teşekküllerde yönetici olamayacağı şeklindeki ibareye “yönetici; denetimi yapılan kooperatiflerde organ üyesi, ortak ve çalışan olamaz” ibaresi eklenmiştir.          
  Eski Hali: “(1) Bu Yönetmelik uyarınca dış denetim yapanlar, denetimini yaptıkları kooperatiflerin faaliyet konuları ile ilgili olarak denetim faaliyetinin yapıldığı dönemde ve bu dönemi takip eden bir yıl içinde ticari faaliyetlerde bulunamaz, bu konularda faaliyet gösteren ticari teşekküllerde yönetici olamaz.”    
  Yeni Hali: “(1) Bu Yönetmelik uyarınca dış denetim yapanlar, denetimini yaptıkları kooperatiflerin faaliyet konuları ile ilgili olarak denetim faaliyetinin yapıldığı dönemde ve bu dönemi takip eden bir yıl içinde ticari faaliyetlerde bulunamaz, bu konularda faaliyet gösteren ticari teşekküllerde yönetici; denetimi yapılan kooperatiflerde organ üyesi, ortak veya çalışan olamaz.”          
   
• 38. maddenin 3. fıkrasında, dış denetim raporunun hesap dönemi sonrası teslimine ilişkin bilgiler yer alırken birleşik genel kurullarda nasıl olacağına dair bir bilgi yer almamaktaydı.  İlgili yönetmelikle birlikte birleşik genel kurul yapacaklar ile tarım kredi kooperatiflerinde nasıl olacağına dair bilgiler eklenmiştir. Buna göre birleşik genel kurul yapan kooperatiflerde birinci hesap dönemine ait rapor, ikinci hesap dönemi sonuna kadar teslim edilebilecektir.          
  Eski Hali: “(3) Dış denetim raporu, hesap döneminin sonundan itibaren en geç üç ay içerisinde hazırlanarak genel kurula sunulmak üzere yönetim kuruluna teslim edilir. Ancak her halde dış denetim raporları, denetimi yapılan kooperatifin genel kurul toplantısı yapmasını engellemeyecek şekilde sunulur.”     
  Yeni Hali: “(3) Dış denetim raporu, hesap döneminin sonundan itibaren en geç üç ay içerisinde hazırlanarak genel kurula sunulmak üzere yönetim kuruluna teslim edilir. Genel kurul toplantılarının birleştirilerek yapılmasına karar verilen kooperatiflerde, birleşik genel kurul toplantısında görüşülecek birinci hesap dönemine ait dış denetim raporu, ikinci hesap döneminin sonuna kadar yönetim kuruluna teslim edilebilir. Tarım kredi kooperatiflerinde 1581 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca genel kurul toplantısı yapılmayan yıllarda ilgili hesap döneminin dış denetim raporları sonraki hesap döneminin sonuna kadar yönetim kuruluna teslim edilebilir. Ancak her halde dış denetim raporları, denetimi yapılan kooperatifin genel kurul toplantısı yapmasını engellemeyecek şekilde sunulur.”    
   
• Son olarak dış denetimle görevli personel istihdamı hakkında aşağıda yer alan geçici madde (3) eklenmiştir.   
  “GEÇİCİ MADDE 3- (1) Dış denetimle yetkili kooperatif birlik veya merkez birliklerinden, 18 inci maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde yer alan tam zamanlı dış denetimle görevli personel istihdamına ilişkin asgari sınırın altında dış denetimle görevli personel istihdam edenler, bu maddenin yayımı tarihinden sonra başlayacak ilk hesap döneminin sonuna kadar gerekli istihdamı sağlamak zorundadır.”  

12.08.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.