Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

İnşaat Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmalar İçin Geçici Vergi Notları

Değerli okurlar, inşaat faaliyetlerini yapım türlerine göre özel inşaatlar ve taahhüt şeklindeki inşaatlar olarak gruplandırabiliriz. İnşaat sektöründe faaliyet gösteren firmaların kendi nam ve hesabına yaptığı işler özel inşaat olarak adlandırılırken, başkaları adına yapılan inşaat işleri taahhüt projeleri olarak ifade edilmektedir. Bu çalışmada geçici vergi döneminde inşaat firmalarının dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalara değineceğiz.

• İnşaat taahhüt projelerinin bir kısmı yıllara yaygın olmakla beraber bazı projeler aynı yıl içerisinde başlayıp bitebilir. Sözleşmede işin başlangıç ve öngörülen bitim tarihleri bellidir. Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işleri Gelir Vergisi Kanunu’nun 42.maddesi kapsamında değerlendirilemez, bu nedenle yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işleri genel hükümlere tabidir. Aynı yıl içerisinde başlayıp tamamlanması planlanan yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işleri özel vergileme rejimine tabi olmadığı için geçici vergi hesaplamalarına dahil edilmelidir.
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ise özel vergileme rejimine tabidir. Gelir Vergisi Kanununun 42.maddesi uyarınca yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde kar ve zarar işin bittiği yıl tespit edilerek o yıla ait beyannamede gösterilir. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapan mükellefler bu kazançları üzerinden geçici vergi ödemeyeceklerdir.
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden bu işleri yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenen istihkak bedellerinden ve avans ödemelerinden, istihkak sahiplerinin gelir veya kurumlar vergisinden mahsuben %5 oranında vergi kesintisi (stopaj) yapması zorunludur. Yapılan stopaj kesintileri ancak işin tamamlandığı (geçici kabulün idare tarafından onaylandığı) yıla ait gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinden mahsup edilebilir.
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde kazanç işin bittiği yılda beyan edileceğinden, cari yılda ödenmeyen sigorta primlerinin giderlerden çıkarılmasına gerek yoktur. Ancak, işin bittiği yılda beyan o işe ait ödenmeyen primlerin mali karın hesabında dikkate alınması gerekir.
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin muhasebe ve vergi uygulamalarında gri alanlarından biride işletmelerin yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden tahsil ettiği hakediş gelirlerini bankada değerlendirerek elde ettiği faiz ve kur farkı gelirleridir. Bu konuda Maliye ile Danıştay arasında görüş ayrılığı mevcuttur. Maliye bu gelirlerin yıllara yaygın inşaat ve onarım işinden bağımsız olarak gelirin elde edildiği dönem itibariyle beyan edilmesi gerektiğini savunurken, Danıştay ise elde edilen faiz ve kur farkı geliri hangi yıllara yaygın inşaat ve onarım işine ait ise o işe ait hakediş gelirlerinin bulunduğu hesapta takip edilmesi yönünde görüş bildirmiştir. Bu konudaki kişisel düşüncemiz ise hakedişlerin bankada değerlendirilmesi sonucu elde edilen faiz ve kur farkı gelirlerinin işletme için diğer bir gelir unsuru görerek  yıllara yaygın inşaat ve onarım işinden bağımsız gelirin elde edildiği dönem itibari ile beyan edilmesi gerektiği yönündedir.
• Hakedişler için fatura tarihi ile ödeme tarihi arasındaki kurdan kaynaklanan ödeme farklarının yıllara yaygın inşaat ve onarım işine ait farklar olduğundan yıllara yaygın inşaat ve onarım işi geliri hesaplarına kayıt edilmesi gerekmektedir.
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapan mükelleflerin bu işlere özel sigorta primi işveren hissesi destek tutarlarının, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından borç tahakkukunun yapılması halinde “170 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesap grubunda, devlet tarafından teşvik olarak karşılanması halinde ise bu tutarların “350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri” hesap grubunda izlenmelidir.
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi ile uğraşan işletmelerin kullandıkları yabancı kaynaklara ilişkin finansman giderlerinin, işin kesin kâr veya zararının tespit edildiği yıl kazancının hesaplanmasında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması gerektiğinden, gider kısıtlamasına ilişkin uygulama da aynı dönemde yapılacaktır.
• Birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması veya yıllara sari inşaat ve onarma işlerinin yanı sıra başka işlerin de bulunması halinde, yapılan finansman giderleri hangi yılın kâr veya zarar tutarının tespitinde dikkate alınıyorsa, o yılda gider kısıtlamasına konu edilecektir.
• Özel inşaat işlerinde bina tamamlanmadan yapılan tahsilatlar mutlaka alınan avanslar hesabında gösterilmelidir. Ticari kazancın ortaya çıkması için satışın gerçekleşmesi ile birlikte inşaatın tamamlanması gerekir.
• Özel inşaat işlerinde inşaat devam ederken satış bedeli olarak yapılan ödemeler karşılığında fatura düzenlenmesine gerek yoktur. Bu bedellerin kayıtlara avans olarak intikal ettirilmesi, inşaatın tamamlanması ile birlikte tapuya tescil ettirildiği tarih veya hak sahiplerinin kullanımına tahsis edildiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde satış bedeli üzerinden fatura düzenlenmesi gerekmektedir. 
• Arsa sahibine  kat karşılığı yaptırılan inşaat taahhüt işlerinde  %5 vergi tevkifatı yapılmayacaktır. Ancak özel inşaat veya kat karşılığı yap sat işlerinde asıl yüklenicinin inşaat işinin bir kısmını alt taşerona sözleşme ile yaptırması ve bu işin de yıllara yaygın olması halinde alt taşerona yapılacak hakediş ödemelerinden %5 oranında vergi tevkifatı yapılması gereklidir.
• İnşaat işinin sonradan yıllara yaygın inşaat ve onarım işine dönüşmesi sebebi ile daha öncesinden geçici vergi dönemlerinde kazanç beyan edilmesi halinde kazancın tamamının işin bitim yılına ilişkin kurum kazancına dâhil edilerek beyan edilmelidir. İhtilaflı bir konu olsa da işletmeler tarafından ödenmiş olan geçici vergiler o yıla ait kurumlar vergisi beyannamesinde mahsup edilebilir.
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde geçici kabul tutanağının  onaylandığı tarihten sonra yapılan hakediş ödemeleri o yılın kazancı sayılacağından bu ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılmaması gerekmektedir.
• Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre hesaplanır ve ilgili işlere mal edilir. Yıl içinde satın alınan makine, tesisat ve demirbaşların, alındığı tarihe kadar isabet eden amortismanları yine müşterek genel giderlere aktarılır ve dağıtıma tabi tutulur.
• Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin 42. madde kapsamına girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının birbirine olan nispeti dâhilinde dağıtılır. Ortak gider kavramına finansman giderleri de dâhildir. Burada dikkat edilecek husus yıllara sari inşaat ve onarma işlerinde harcama tutarları esas alınırken, bu işlerin dışındaki işlerde ise satış ve hasılat tutarları dikkate alınarak oranlama yapılacak olmasıdır.

09.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.