Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

Enflasyon Düzeltmesinde Yapılan En Yaygın Hatalar

Enflasyon düzeltmesi sürecinde doğru bildiğiniz yanlışlar, işletmenizin finansal tablolarında nasıl bir etki yaratıyor? Bu süreçte yapılan küçük hatalar bile büyük vergisel risklere yol açabilir. Gelin, saha uygulamalarında gördüğümüz en sık yapılan hataları ve doğru uygulamaları birlikte inceleyelim.

1. Amortismana Tabi Olmayan İktisadi Kıymetlerin Zararına Satışı

Yanlış Uygulama: 2023 yılında enflasyon düzeltmesine tabi tutulan, amortismana tabi olmayan kıymetlerin (arsa, stok vb.) zararına satılması durumunda, bu zararın tamamının gider olarak dikkate alınması

Doğru Bilgi: 2023 yılında enflasyon düzeltmesi yapılan, amortismana tabi olmayan iktisadi kıymetlerin 2024 yılında düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedel ile elden çıkarılması halinde düzeltilmiş değer ile düzeltme öncesi değer arasındaki zarar, ( satılan mal maliyetinin 2023 yılı düzeltme farklarına isabet eden kısım) KKEG olarak dikkate alınmalıdır.

2. Toplulaştırılmış Yöntemler ve Reel Olmayan Finansman Maliyeti (ROFM)

Yanlış Uygulama: Tüm mükelleflerin toplulaştırılmış yöntemi kullanması zorunlu sanılmaktadır. Bununla birlikte 2023 yılında seçilen yöntemin sürekli uygulanması gerektiği düşünülür.

Doğru Bilgi: Toplulaştırılmış yöntemler sadece stoklar için uygulanabilir ve bu yöntemi kullanan mükellefler için ROFM’nin düşülmesi ihtiyaridir. Ancak, gerçek yöntem kullanan mükelleflerin ROFM’yi hesaplaması zorunludur.

2024 yılında, önceki yılda uygulanan yöntemden bağımsız olarak yöntem seçimi serbesttir. Ancak seçilen toplulaştırılmış yöntem, geçici vergi dönemleri dahil olmak üzere, üçüncü hesap döneminin sonuna kadar değiştirilemez.

3. Alınan Avansların – Depozito ve Teminatların Düzeltme Farkları

Yanlış Uygulama: Alınan avansların ve depozito teminatların düzeltme farklarının doğrudan gelir kaydedilmesi.

Doğru Bilgi: Alınan avanslar düzeltme farkları, avans kapatıldığında gelir hesaplarına intikal ettirilmelidir (649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar). Şayet bu farklar 2023 hesap döneminden kaynaklanıyorsa, beyannamede diğer indirimler kısmında gösterilerek vergiden istisna tutulmalıdır.

4. Binek Otomobiller ve Amortisman Hataları

Yanlış Uygulama: Amortisman sınırını aşan tutarın düzeltilmiş amortismanlarla ilişkilendirilmemesi.

Doğru Bilgi: Binek otomobiller için tam amortisman ayıran işletmeler, amortisman sınırını aşan kısmı KKEG olarak kayıtlarına almaktadır. Enflasyon düzeltmesi yapıldığında, düzeltilmiş birikmiş amortismanlar içinde yer alan KKEG tutarının ayrıca matraha ilave edilmesi gerekmektedir.

5. Yıllara Yaygın İnşaat İşleri (178 ve 358 Hesaplar)

Yanlış Uygulama: Yıllara yaygın inşaat işlerine ait düzeltme farklarında bulunan bakiyelerin tekrar düzeltmeye tabi tutulması.

Doğru Bilgi: 178 ve 358 hesaplarında takip edilen bakiyeler, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Ayrıca yıllara yaygın inşaat ve onarım projelerine ait 2023 yılı düzeltme farkları, mali kâr veya zararın hesabında dikkate alınmamalıdır.

6. Geçmiş Yıl Kârları veya Zararları

Yanlış Uygulama:

• Bilançonun düzeltilmesi sırasında geçmiş yıl kârları veya zararlarının dikkate alınmaması.
• Düzeltme öncesi bilançolardaki indirilemeyen geçmiş yıl zararlarının kurum kazancının tespitinde dikkate alınmaması
• Enflasyon düzeltmesi sonucu bulunan geçmiş yıl zararının kurum kazancının tespitinde dikkate alınması

Doğru Bilgi:

• 2023 yılı bilançolarının düzeltmesinden kaynaklanan ve geçmiş yıl kârları veya zararları hesabının alt hesabında izlenen tutarlar, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmalıdır.
• Beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, düzeltme öncesi bilançolara dayanan ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleriyle dikkate alınabilir.
• 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmemektedir. 

7. Yapılmakta Olan Yatırımların Enflasyon Düzeltmesi

Yanlış Uygulama: Yapılmakta olan yatırımlar hesabındaki düzeltme farklarının tamamının dönem kazancına doğrudan yansıtılması.

Doğru Bilgi: Yapılmakta olan yatırımlar hesabında takip edilen tutarların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucunda oluşan ve bu hesabın alt hesabında izlenen düzeltme farkları, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaz.

Ancak, bu özel fon hesabında bulunan tutarlar, yatırımın tamamlanarak ilgili iktisadi kıymetin aktifleştirilmesi gereken dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde dikkate alınmalıdır.

8. Sermaye Hesaplarının Enflasyon Düzeltmesi: Sadece Sermaye Hesabının Düzeltilmesi Hatası

Yanlış Uygulama: Bazı işletmeler, sermaye hesaplarının enflasyon düzeltmesi sırasında sadece "sermaye" hesabını düzeltmekte ve buna bağlı özellikle Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklar hesabını enflasyon düzeltmesine tabi tutmamaktadır. Bunun yanında Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları ile Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları bilançoda bir arada görülebilmektedir.

Doğru Bilgi:

• Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları: En çok atlanabilen hesaptır. Sermaye hesabı ile birlikte düzeltilmeli ve düzeltme farkları kayıtlara alınmalıdır.
• Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları : 2024 takvim yılı enflasyon düzeltmesi sonucunda oluşan sermaye düzeltmesi olumlu farkları öncelikle (varsa) 503-Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları hesabındaki tutardan mahsup edilir. Kalan tutar Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklar hesabına aktarılır.

9. Gelecek Dönem Giderlerinde – Verilen Depozito ve Teminatlarda Enflasyon Düzeltmesi

Yanlış Uygulama: 2024 yılında gider hesaplarına aktarılan düzeltme farklarının KKEG olarak dikkate alınmaması.

Doğru Bilgi:

Gider hesaplarına aktarılan düzeltme farkı şayet 2023 hesap döneminden kaynaklanıyorsa gider olarak dikkate alınmayacak, beyannamede kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında gösterilecektir. Keza verilen depozito ve teminatlarda da gider hesaplarına aktarılan düzeltme farkları,2023 hesap dönemindeki düzeltmeden kaynaklanıyorsa, gider olarak dikkate alınmayacak, beyannamede kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında gösterilecektir.

10. Satılan Mal Maliyet Kaydı Tamamlanmadan Stoklara Enflasyon Düzeltmesi Uygulanması

Yanlış Uygulama: Satılan mal maliyeti kaydı tamamlanmadan, stoklara enflasyon düzeltmesi uygulanması

Doğru Bilgi:

Satılan mal maliyetinin kaydı tamamlandıktan sonra, kalan stok bakiyesine enflasyon düzeltmesi uygulanmalı; ancak satılan kısma isabet eden 2023 yılı enflasyon farkları orantılı olarak maliyet hesaplarına yansıtılmalıdır.

04.02.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.