Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

2024 Aralık Ayında Yapılması Gerekenler ve Yıl Sonu Notları

Değerli okurlar,31 Aralık 2024 tarihine kadar yapılması gereken başvurular ile birlikte şirketlerin dikkat etmesi gereken noktalardan ilk aklımıza gelenleri bu senede güncelleyerek sıralamaya çalıştık.

e-Defter Başvurularının Yapılması

Bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar ile ihtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih eden mükellefler, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren e-Defter uygulamasına dahil olmak zorundadır.

e-Fatura Başvuruları Eş Zamanlı Mı Yapılacak ?

• Brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı), 2024 ve müteakip hesap dönemleri için 3 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler,
• Gerek kendi internet siteleri gerekse de platformlar üzerinden e-ticaret faaliyetinde bulunan mükelleflerden; 2024 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar,
• Gayrimenkul inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükelleflerden; 2024 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar,
• Motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükelleflerden; 2024 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar,
• İnternet ortamında ilan yayınlayanlar ile internet reklamcılığı hizmet aracılarının 2024 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar,

1 Temmuz 2025 tarihine kadar başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlayarak e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamasına geçmek zorundalar.

Defter Beyan Sistemi Başvurularının Yapılması

Defter beyan Sistemini 01/01/2025 tarihinden itibaren kullanmakla yükümlü olan “işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin” başvuruları www.defterbeyan.gov.tr internet adresinden ya da gelir vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesinden yapabileceklerdir.

Yıl Sonu Sayımları

Şirketlerin, bilanço günündeki mevcutlarını, alacaklarını ve borçlarını saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmek suretiyle döküm yapması kanun gereğidir. Bu nedenle işletmelerin 31.12.2024 tarihi itibariyle mevcut hammadde, yardımcı malzeme, vb diğer varlıklarının fiili stok sayımı yapmaları gerekmektedir.

14.000-TL’yi Aşmayan Alacaklar Doğrudan Gider Yazılabilir

Tahsili güçleşen alacaklarımız var ise bu alacaklar tespit edilmeli bu yılın vergi hesaplamalarında karşılık ayırabilmek için en geç 31.12.2024 tarihine kadar dava konusu yapılmalıdır. 14.000 TL'yi aşmayan alacaklar için ise dava veya icra takibi şartı olmadan, yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemişse şüpheli alacak karşılığı ayrılabilecektir. İşletme hesabına göre defter tutan mükellefler de bu uygulamadan yararlanabilecektir.

Yenileme Fonuna Dikkat

Yenileme fonuna alınan iktisadi kıymet satış kârı, vergisiz olarak bu fonda üç yıl boyunca tutulabilir. Bu fon, yeni alınan iktisadi kıymetin amortismanlarının mahsubu suretiyle kapatılır. Üçüncü yılın sonunda mahsup suretiyle kapatılamayan bir tutar kalmışsa veya yeni bir iktisadi kıymet alınmayarak hiç kullanılmamışsa, fonda yer alan tutar, üçüncü yılın vergi matrahına eklenerek vergilendirilir. Üç yıllık süre izleyen yıldan itibaren yapılacaktır. Şayet yenileme bedelini aşan bir fon var ise üçüncü yılın kar veya zararına eklenmesi gerekmektedir.

Amortisman Listelerinin Takibi-Binek Araç Giderlerinin Kontrolü

Amortisman listeleri kontrol edilmelidir.

07/12/2019 tarihinden önce iktisap edilmiş binek otomobillerde ise ayrılacak amortismanın tamamı değişiklik öncesi hükümlere göre gider yazılabilecektir. Ayrıca binek otomobillere ilişkin gider olarak dikkate alınabilecek amortismana esas bedelin tespitinde, binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınacaktır.

Bununla birlikte 2024 yılı için ;

Kiralamalara ilişkin aylık gider yazılabilecek kira tutarı KDV hariç 26.000-TL,

Gider olarak indirim konusu yapılabilecek özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin toplam tutarı 690.000 TL,

Amortisman olarak indirim konusu yapılabilecek tutar; özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç 790.000 TL, vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde 1.500.000 TL olarak belirlenmiştir.

Bu tutarlar dahilinde ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacak rakamlar belirlenirken bu tutarı aşan kısmın, bu kısma isabet eden KDV tutarı ile birlikte Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (KKEG) olarak değerlendirilmesi gerekmektedir

Binek Otomobillerin Satışında İndirim Hakkına Dikkat

Binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı halinde ilgili yıllarda amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı mükelleflerce vergiye tabi olmayan gelir olarak dikkate alınacak ve bu tutar, gelir veya kurumlar beyannamesinde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

Tamamlanan Yıllara Yaygın İnşaat Projelerinin Gelir Tablosu Hesaplarına Aktarımı

2024 yılı veya daha önceki yıllarda başlayıp devam eden eden projelere ait geçici kabul işlemleri tamamlanıp onaylanan projeler var ise bu projelere ait hakediş gelirleri ile maliyet kalemlerinin bilanço hesaplarından gelir tablosu hesaplarına aktarımının yapılması gereklidir. Bununla birlikte 2024 yılında başlayıp tamamlanması öngörülen fakat işin bitim tarihi 2025 yılına sarkacak projelerin hakediş gelirleri ve maliyet kalemlerinin gelir tablosu hesaplarından bilanço hesaplarına aktarılması gerekmektedir.

Stopajların Mahsubuna Dikkat

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarih, işin bitim tarihi olarak kabul edilmektedir. Bu noktada yılsonları itibariyle düzenlenen geçici kabul tutanaklarının onay tarihleri önem arz etmektedir. Geçici kabul tutanakları Aralık/2024 döneminde onaylanan projeler 2024 yılına ait Gelir veya Kurumlar vergisi beyannamelerinde beyan edilmelidir.

Sermaye Artırımları

Kurumlar Vergisi Kanunu 12.maddesi gereği örtülü sermaye, kurumların ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak tedarik ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır. Örtülü Sermaye varlığının tespiti aşamasında dönem başı öz kaynaklar tutarı dikkate alınmaktadır.

Bu sebeple şirketlerin aralık ayı içerisinde ilişkili kişiler ile 2025 yılı içerisinde yapacakları işlemleri ve öz kaynak durumları ile enflasyon düzeltmesinin bir süre daha devam edeceğini göz önüne alarak yapılması gerekiyorsa sermaye artırımlarını gerçekleştirerek tescil etmeleri yerinde olacaktır.

Yıl İçerisinde Peşin Tahsil Edilen Gelir ve Peşin Ödenen Giderlerin Kontrolü

Peşin ödenen giderler ve peşin tahsil edilen gelirler hesabında bulunan ve 2024 yılına ilişkin olanlarının alınıp cari yıl gelir ve gider hesaplarına atılması unutulmamalıdır.

İndirimli Oran İade Taleplerinde Süre

Mükelleflerin, indirimli orana tabi işlemlerden kaynaklanan iade taleplerini, en geç indirimli orana tabi işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılın Ocak-Kasım vergilendirme dönemlerine ilişkin beyannamelerin (yılın sonuna kadar verilen Ocak-Kasım vergilendirme dönemlerine ilişkin verilen düzeltme beyannameleri dâhil) herhangi birinde iadeye konu olan KDV alanında beyan etmeleri ve indirimli orana tabi işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılın sonuna kadar standart iade talep dilekçesiyle birlikte iade talepleri için Tebliğin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerle (teminatla talep edilen iadelerde teminat dâhil) vergi dairelerine başvurmaları zorunludur.

SGK Primleri Yasal Süresinden Sonra Ödenirse

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 88. Maddesine istinaden Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi kanunları yönünden gider kabul edilemez. Gider olarak SGK primlerinin dikkate alınabilmesi için fiilen kuruma ödeme yapılması gerekmektedir. İşletmelerin prim borçları var ise bu tutarların Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak ticari kara ilave edilerek vergilendirilmenin yapılması gerekmektedir.

Sonradan Ödenen Sigorta Primleri İndirim Konusu Yapılabilir

Vergi matrahına KKEG olarak ilave edilen ödenmeyen sigorta primleri ödenmesi halinde ise beyannamede “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” satırında beyan edilmek suretiyle vergi matrahından tenzil edilir.

Geçmiş Yıl Zararlarının Kontrolü

Kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmesi gereken mahsup edilecek zararın türü ticari zarar değil mali zarardır. İşletmelerin bilançolarında olan zarar ticari zarar iken beyannamelerinde gözüken zarar mali zarardır. Mali zarar vergi mevzuatı ve yasal düzenlemeler doğrultusunda bulunan zarar olup gelecek yıllara devreden zarardır. Dolayısıyla cari yılda kazanç bulunması halinde mahsup edilebilecek zarar mali zarardır.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta geçmiş yıl zararlarını mahsup etmek isteyen mükelleflerin geçmiş yıl zararlarının bulunduğu döneme ilişkin matrah artırımında bulunup bulunmadıklarıdır.  Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50’si, 2022 yılına ait zararın ise tamamını izleyen yıllar kârlarından mahsup edemez.

2024 yılı için beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, düzeltme öncesi bilançolara dayanan ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınarak mahsup edilebilir.

Ödenmeyen Geçici Vergiler-Banka Stopaj Kesintileri

Yıl içerisinde ödenmeyen geçici vergiler kurumlar vergisi beyannamesinden mahsup edilemez. Ayrıca yıl içerisinde bankalar tarafından yapılan stopaj kesintilerine ilişkin mutlaka ilgili bankadan yazı alınmalı ve 193 hesapla eşleştirilmelidir.

Yine aynı şekilde yıllara yaygın iş ile ilgili ödenen istihkak bedellerinden yapılan vergi kesintilerinin (stopaj kesintileri) işin bittiği yıla ait Gelir veya Kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmesi ve bu doğrultuda mahsubu veya iadesinin talep edilmesi gerekmektedir. Bu noktada stopaj kesintilerini yapan işletme ile karşılıklı mutabakat yapılması ve muhtasar beyannamelerinin kontrolü önem arz etmektedir.

Amortismana Tabi Olmayan ve Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulan İktisadi Kıymetler 2024 Yılında Satıldıysa Dikkat

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş amortismana tabi olmayan iktisadi kıymet, düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılırsa satış zararı oluşacaktır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir detay bulunmaktadır.

Satış bedeli, iktisadi kıymetin 2023 enflasyon düzeltmesi sonrası ulaşılan maliyet bedelinden az mıdır, fazla mıdır? Fazla ise zaten K.K.E.G olarak zarar ayrıştırması yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak eksik ise, düzeltilmiş değerle düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden ve gider olarak kabul edilmeyecek zarar tutarının;

- Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerden düşük olması halinde, düzeltme öncesi değerle düzeltilmiş değer arasındaki tutarın tamamı,

- Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerin üstünde ancak 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş değerin altında olması halinde ise satış bedeli ile düzeltilmiş değer arasındaki tutar olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bununla birlikte ilgili varlık amortismana tabi ise zararına yapılan satış gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınabilecek.

Enflasyon Düzeltmesi 2024 Vergi Matrahına Doğrudan Etki Edecek

Düzeltmeye esas tarih önemli olsa da genel olarak yıl sonu itibariyle bilançolarının parasal olmayan pasif toplamlarının, parasal olmayan aktif toplamlarından az olanlar için 2024 yıl sonunda yapılacak enflasyon düzeltmesi kâr etkisi yaratacaktır.  Bu durum özellikle yoğun stoklu çalışan ticaret işletmelerinin 2024 yılı kurumlar vergisi matrahını doğrudan etkileyecek. Bu noktada bilanço kalemlerinin özellikle stok ve duran varlıkların kontrolü önem arz etmektedir.

04.12.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Yılın Kampanyası: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.