Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

Geçici Vergi Hesaplanırken Dikkat Edilmesi Gereken 10 Nokta!

Değerli okurlar, 2024 yılının son geçici vergi beyannamesini hazırlarken, önceki dönemlerde karşılaşılan, tereddüt edilen veya hata yapılan önemli gördüğümüz noktaları sizlerle paylaşmak istiyoruz.

1. 2024 Yılı Üçüncü Geçici Vergi Döneminde Kimler Enflasyon Düzeltmesi Yapmak Zorunda?

31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL ve üzeri olan mükellefler, 2024’ün üçüncü geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapacaklardır. Bu tutarın altında kalan mükellefler ise enflasyon düzeltmesi yapmayacaktır. (213 sayılı Kanun’un mükerrer 298. maddesinin (A) fıkrasının (9) bendi kapsamındaki mükellefler hariç.)

2. Enflasyon Düzeltmesi Zorunlu Olan Mükellefler için Binek Otomobillerde Amortisman Ve 2024 Hadleri

2024 yılı enflasyon düzeltmesinde, binek otomobillerin maliyet bedeli ve birikmiş amortismanları taşıma katsayısı ile düzeltilecek, ardından düzeltilmiş maliyet üzerinden amortisman ayrılacaktır. Ancak, binek otomobilin Gelir Vergisi Kanunu’na göre belirlenen amortismana esas bedelini aşan kısmına tekabül eden amortisman tutarı kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alınacaktır.

2024 yılı satın alınan veya kiralanan binek otomobillerde belirlenen hadlere dikkat edilmelidir. İlgili hadler:

Aylık gider yazılabilecek kira tutarı (KDV hariç): 26.000 TL

Gider olarak indirilebilecek ÖTV ve KDV toplamı: 690.000 TL

Amortisman olarak indirilebilecek tutar: ÖTV ve KDV hariç 790.000 TL; vergilerin maliyet bedeline eklenmesi veya ikinci el olarak iktisap edilmesi durumunda 1.500.000 TL.

3. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulan Amortismana Tabi Olmayan İktisadi Kıymetlerin Satışı

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş amortismana tabi olmayan iktisadi kıymet, düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılırsa satış zararı oluşacaktır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir detay bulunmaktadır.

Satış bedeli, iktisadi kıymetin 2023 enflasyon düzeltmesi sonrası ulaşılan maliyet bedelinden az mıdır, fazla mıdır? Fazla ise zaten K.K.E.G olarak zarar ayrıştırması yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak eksik ise, düzeltilmiş değerle düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden ve gider olarak kabul edilmeyecek zarar tutarının;

- Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerden düşük olması halinde, düzeltme öncesi değerle düzeltilmiş değer arasındaki tutarın tamamı,

- Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerin üstünde ancak 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş değerin altında olması halinde ise satış bedeli ile düzeltilmiş değer arasındaki tutar olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Bu noktada özellikle stoklu çalışan ticaret işletmelerinin 2024 yılı üçüncü dönem geçici vergi beyannamesinde ki vergi matrahını doğrudan etkileyecek.

Bununla birlikte ilgili varlık amortismana tabi ise zararına yapılan satış gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınabilecektir.

4. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulan ve Kapatılmış Avans Hesaplarının İşlemleri

Belli mal veya hizmet miktarına endekslenen avansların parasal olmayan nitelikte olduğu kabul edilip,2023 yılsonu itibariyle enflasyon düzeltmesine tabi tutuldu. Peki, avans hesapları geçici vergi döneminde kapatılmış ise enflasyon düzeltme farkları nasıl işlem görecek.

Alınan Avanslar

31.12.2023 Alınan Sipariş Avansları Enflasyon Düzeltmesi

-----------------------------/------------------------------------------

698 Enflasyon Düzeltme Hesabı   xxx

                             340 Alınan Sipariş Avansları xxx

-----------------------------/------------------------------------------

30.09.2024 Avans Hesabının Kapatılması

-----------------------------/------------------------------------------

340 Alınan Sipariş Avansları xxx

                          649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar xxx

-----------------------------/------------------------------------------

Parasal olmayan kıymet mahiyetindeki alınan avansların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkların avans kapatıldığında gelir hesaplarına intikal ettirilmesi gerekmektedir. Bu şekilde gelir hesaplarına aktarılan farklar 2023 hesap döneminden kaynaklanıyorsa vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diğer indirimler kısmında gösterilecektir.

Verilen Avanslar

31.12.2023 Verilen Sipariş Avansları Enflasyon Düzeltmesi

-----------------------------/------------------------------------------

159 Verilen Sipariş Avansları xxx

                  698 Enflasyon Düzeltme Hesabı xxx

-----------------------------/------------------------------------------

30.09.2024 Avans Hesabının Kapatılması

-----------------------------/------------------------------------------

153 Ticari Mallar xxx

                     159 Verilen Sipariş Avansları xxx

-----------------------------/------------------------------------------

Verilen avanslar malın teslim edilmesi veya hizmetin görülmesi halinde aynı hesabın alacağına yazılarak kapatılacak. Avansa ilişkin taahhüdün yerinde getirilmesi ile parasal olmayan verilen avanslar kapatılırken bu avansa ait düzeltme farkı da avansın mahsup edileceği ilgili hesaba aktarılarak kapatılacaktır.

5. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Geçici Vergi ve Stopaj Mahsubu

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapanlar, geçici vergi ödemezler. İş tamamlandığında ilgili proje gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edilir. Bu işlerden istihkak bedelleri üzerinden %5 stopaj yapılır ve ancak işin tamamlandığı yıla ait beyannamede mahsubu mümkündür. Dolayısıyla 2023 veya önceki yıllardan devreden yıllara yaygın inşaat ve onarım işiniz var ise, bu projelerin kâr veya zararı ile bu işlerden yapılan stopaj kesintilerini geçici vergi beyannamesinde dâhil etmeyin. Ancak geçici kabul tutanağı onaylandıktan sonra yapılan hakedişiniz var ise stopaj kesintisi yapılmayacaktır ve bu hakedişler maliyetleri ile birlikte ait oldukları dönemin geçici vergi beyannamesine dahil edilecektir.

6. Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu

Geçmiş yıl zararları, geçici vergi beyannamelerinde kazanç bulunduğu dönemde mahsup edilebilir. Ancak, geçmiş yıl zararını mahsup etmek isteyen mükelleflerin matrah artırımı yapıp yapmadığı dikkate alınmalıdır. 2018-2021 yıllarına ait geçmiş yıl zararlarının yarısı ve 2022 yılı zararının tamamı matrah artırımında bulunulan yıllarda mahsup edilemez. Ayrıca geçici vergi beyannamesinde, beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, düzeltme öncesi bilançolara dayanan ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınmalıdır.

7. Bankalar Tarafından Yapılan Stopaj Kesintilerinin Mahsubu

Bankalarca yapılan stopaj kesintileri geçici vergi hesaplanırken mahsup edilebilir; ancak mahsup edilecek stopaj tutarı, son üç aylık döneme ait kesintilerle sınırlıdır.

8. Önceki Dönem Geçici Vergilerin Mahsubu

Bir önceki dönemde ödenmemiş geçici vergi, ödenme şartına bağlı olmaksızın bir sonraki beyannamede mahsup edilebilir. Ancak cari yılın en yüksek geçici vergi tutarının mahsup edilmesi gerekmektedir. . Ödenmiş olma şartı ise yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinden mahsup yaparken aranmaktadır.

9. Şüpheli Ticari Alacak Karşılığı

Şüpheli ticari alacak karşılığı ayırma şartlarının gerçekleşmesi halinde geçici vergi dönemlerinde şüpheli ticari alacaklar için karşılık ayırmak mümkündür.2024 yılı için 14.000-TL’sını aşmayan alacaklar için dava ve icra takip şartı aranmadan doğrudan karşılık ayrılıp gider yazılabilir.

10. SGK Primlerinin Beyannamede İndirimi

Vergi matrahına KKEG olarak ilave edilen ödenmeyen sigorta primleri ödenmesi halinde beyannamede  “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” satırında beyan edilmek suretiyle vergi matrahından tenzil edilebilir

30.10.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.