Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

Geçmiş Yıl Kârları ve Zararlarının Düzeltilmesinde Özellikli Durumlar

31/12/2023 tarihli bilançoların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması işlemleri hızla devam ediyor. Bu noktada düzeltmeler yapılırken bizlerde farklı senaryolara şahit olabiliyoruz. Bugünkü makalemizin konusu enflasyon düzeltmesi öncesi ve sonrası oluşacak geçmiş yıl kârları ve zararları.

Öncelikle söylememiz gerekli ki 2023 yılı bilançosu düzeltirken, önceki dönem yani düzeltme öncesi döneme ait geçmiş yıl kârları ve geçmiş yıl zararları ile birlikte 2023 yılına ait dönem net kârı veya zararıda düzeltilmiş bilançoda olmayacak. Evet, bu hesaplar 698 numaralı Enflasyon düzeltme hesabına aktarılarak kapatılacak. Bize göre enflasyon düzeltmesinin bu dönem değil ama 2024 ve sonraki dönemler için en önemli noktalarından biri. Hali hazırda enflasyon düzeltmesi çalışmalarında karşılaştığımız ve merak edilen konuları kısaca özetlemeye çalıştık.

Ticari Kâr veya Zarar İle Mali Kâr veya Zarar Ayrımı

Ticari faaliyet sonucunda gelir ve giderlerinin mukayesesi sonucu oluşan kâr veya zarar ticari olarak tanımlanmıştır. Ticari kâr veya zararın vergi yasalarına göre yeniden düzenlenmesi sonucunda ortaya çıkan kâr veya zarara ise mali kâr veya zarar denmektedir. Özetle, işletmelerin bilançolarında gördüğümüz kâr veya zarar ticari iken, geçici vergi ve kurumlar vergisi beyannamelerinde gözüken kâr veya zarar ise mali olarak ifade edilmektedir.

2023 Yılı Öncesi Dönemlere Ait Geçmiş Yıl Kârları veya Zararları Nasıl Kapatılacak?

2023 yılı öncesi dönemlere ait olan ve öz kaynaklar içinde gösterilen geçmiş yıl kârları veya zararları, 2023 yılı sonunda herhangi bir düzeltmeye tabi tutulmadan, enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkacak 698 numaralı Enflasyon düzeltme hesabına aktarılmak suretiyle kapatılacaktır.

------------------------------------------/---------------------------------------------------

570.03   Geçmiş Yıl Kârları - 2022                    xxx

                698.01 Enflasyon Düzeltme Hesabı                    xxx                         

-----------------------------------------------/-------------------------------------------------

------------------------------------------/---------------------------------------------------

698.01 Enflasyon Düzeltme Hesabı                    xxx                         

           570.02   Geçmiş Yıl Zararları - 2021              xxx

-----------------------------------------------/-------------------------------------------------

2023 Yılına Ait Dönem Net Kârı Veya Zararı Hesabı Nasıl Kapatılacak?

Bilindiği üzere 2023 yılına ait vergi matrahı enflasyon düzeltmesine tabi tutulmadan önce hazırlanan mali tablolara göre belirlenecektir. Enflasyon düzeltmesi öncesi ortaya çıkan 2023 yılı dönem net kârı veya zararı hesabı, 2023 yılı sonunda herhangi bir düzeltmeye tabi tutulmadan, 698 numaralı Enflasyon düzeltme hesabına aktarılmak suretiyle kapatılacaktır.

------------------------------------------/---------------------------------------------------

590.01   Dönem Net Kârı                     xxx

                698.01 Enflasyon Düzeltme Hesabı                    xxx                         

-----------------------------------------------/-------------------------------------------------

Dönem Net Zararı Olması Halinde

------------------------------------------/---------------------------------------------------  
698.01 Enflasyon Düzeltme Hesabı                    xxx   

                      591.01   Dönem Net Zararı                     xxx

-----------------------------------------------/-------------------------------------------------

2023 Yılına Ait Bilançonun Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulması Sonrası Oluşan Kâr Veya Zarar Hangi Hesaplarda Gösterilecek?

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançodaki parasal olmayan kalemlerin enflasyon düzetmesine tabi tutulmasından kaynaklanan kâr veya zarar farkı, 698 hesabın bakiyesine göre, düzeltilmiş bilançoda geçmiş yıl kârları veya zararları hesabının alt hesabında gösterilecektir ve sonraki dönemlerde enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

698 Hesabın Alacak Kalanı Vermesi Halinde

------------------------------------------/---------------------------------------------------

698.01   Enflasyon Düzeltme Hesabı                    xxx

      570.04 Geçmiş Yıl Kârları-2023 Enf. Düzeltme Farkı xxx                     

-----------------------------------------------/-------------------------------------------------

698 Hesabın Borç Kalanı Vermesi Halinde

------------------------------------------/---------------------------------------------------

580.03   Geçmiş Yıl Zararları-2023 Enf. Düzeltme Farkı xxx

                                      698.01 Enflasyon Düzeltme Hesabı            xxx                       

-----------------------------------------------/-------------------------------------------------

Düzeltme Sonucu Oluşan Kâr veya Zararın İlerleyen Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulması Sonucu 2024 ve Sonraki Dönemlerde Vergisel Etkisi Nasıl Olacak?

2023 yılı bilançonun düzeltmesinden kaynaklanan ve geçmiş yıl kârları veya zararları hesabının alt hesabında izlenen bu tutarlar, 2024 yılı ilk geçici vergi döneminden itibaren düzeltmeye tabi tutulacak.

2023 yılı düzeltmesi sonrası kâr oluşan şirketlerde özkaynaklar grubu daha da güçlenirken gider etkisi artacaktır keza zarar oluşan şirketlerde ise tam tersi yönde gelir etkisi yaratacak.

2023 Düzeltme Sonrası Kâr Oluşması Halinde	Öz kaynaklar Grubu Güçlenerek Gider Etkisi Artacak
2023 Düzeltme Sonrası Zarar Oluşması Halinde	Öz kaynaklar Grubu (-) Azalacak Gelir Etkisi Artacak

 Peki Düzeltme Öncesi Dönemlere Ait İndirilmemiş Geçmiş Yıl Mali Zararları Yok Edilsede Dikkate Alınabilecek Mi?

01.01.2024 tarihinden sonra verilecek tüm beyannamelerde beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, düzeltme öncesi bilançolara dayanan ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır. Ancak 2024 ve sonraki dönemlere ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları, takip eden dönemlerde enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

Düzeltme Öncesi Dönemlere Ait Geçmiş Yıl Kârları Dağıtıma Konu Edilebilecek Mi?

2023 yılı hesap dönemine ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan 2023 yılı geçmiş yıllar kârları hesabında takip edilen; düzeltme öncesi geçmiş yıl ve/veya carî dönem ticari kârının, 1/1/2024 tarihinden sonra kâr dağıtımına konu edilmesi durumunda, dağıtılan tutar gelir ve kurumlar vergisine tabi tutulmayacak, elde edenlerin hukuki statüsüne göre kâr payı stopajına tabi tutulacak ve kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin hükümler doğrultusunda vergilendirilecektir.

Bu doğrultuda 01.01.2024 sonrasında kâr dağıtımına karar verilmesi halinde,2023 yılı ve önceki dönem kârları düzeltme öncesi haliyle 2024 yılında dağıtılabilecektir.

Enflasyon Düzeltmesi Sonucunda Geçmiş Yıl Zararı Oluşması Halinde Düzeltme Öncesi ve Cari Döneme Ait Geçmiş Yıl Kârı Dağıtılabilir Mi?

Enflasyon düzeltmesi sonucunda geçmiş yıl zararı oluşması durumunda düzeltme öncesi geçmiş yıl kârı veya dönem net kârının dağıtımının mümkün olmadığını düşünüyoruz. Ancak mükellefler,2023 hesap dönemi sonuna ait bilançolarının düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıl zararlarını, düzeltme işlemi neticesinde oluşan öz sermaye farklarına mahsup edebilecekler ve 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş bilançoya ait nihai kâr ya da zarar rakamına ulaşabileceklerdir.

2023 Bilançosu Düzeltildikten Sonra Ortaya Çıkan Kâr Sermayeye İlave Edilebilir Mi?

2023 hesap dönemine ait düzeltme neticesinde oluşan geçmiş yıl kârının kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilmesi mümkündür. Keza bu işlemin kâr dağıtımı sayılmayacağı belirtilmiştir.

2023 Bilançosu Düzeltildikten Sonra Ortaya Çıkan Kâr İşletmeden Çekilebilir Mi?

31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kârları hesabında takip edilen; 2023 yılı enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan geçmiş yıl kârının herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi durumunda, nakledilen veya çekilen tutar bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Ayrıca işletmeden çekilen değerler, elde edenlerin hukuki statüsüne göre kâr payı stopajına tabi tutulacak ve kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin hükümler doğrultusunda vergilendirilecektir.

11.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.