Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

Bilançonuzdaki Tehlike ‘’Ayrılmamış Amortismanlar’’

Değerli okurlar, işletmeler vergi planlaması yolu ile ödemeleri gereken vergiyi yasal mevzuata aykırı olmayan girişim ve uygulamalar ile vergiden kaçınarak asgari tutara indirmeye çabalamaktadır. Bu noktada işletmelerde birden çok yıl kullanılabilen iktisadi kıymetler için yapılan harcamaların faydalı ömürleri boyunca gayrisafi gelirden indirebilecekleri amortisman uygulaması önem kazanmaktadır. Ancak bazı zamanlarda da işletmeler vergiye esas matrahının oluşmaması ve dönemi zararla kapatmak istememeleri gibi sebepler ile zorunlu olmayan amortisman uygulamasından faydalanmayabilirler.

Bugünkü yazımızda enflasyon düzeltmesi ile ilgili biraz kıyıda köşede kalmış gibi gözüken ancak vergi matrahına etki edebilen ayrılmamış amortismanlardan bahsedeceğiz.

• Zamanında Ayrılmayan Amortismanlar Sonraki Dönemlerde Gider Yazılabilir Mi?

VUK’un 320. maddesinde; “Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir. Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz. ’hükmü yer almaktadır. Bu sebeple kanunen her yılın amortismanı ilgili olduğu yılın değerleme işlemlerinde dikkate alınabildiğinden, amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılan amortismanın ancak ilgili olduğu yılda dikkate alınabilir. Dolayısıyla herhangi bir yıl amortisman ayrılmaması ya da eksik ayrılması halinde amortisman süresinin uzatılmasına veya herhangi bir yıl amortisman ayrılmaması ya da eksik ayrılması sebebiyle amortisman süresinin son yılında itfa edilmemiş bakiye değerin (net defter değerinin) o yıl defaten gider olarak dikkate alınmasına imkan bulunmamaktadır. Ayrıca Maliye İdaresi bu konuda sonradan geriye dönük olarak düzeltme yapılmak suretiyle amortisman ayrılmasını da kabul etmemektedir.

• Enflasyon Düzeltmesinde Ayrılmamış Amortismanların Durumu

Bir önceki dönem 2003 ve 2004 yıllarında yapılan enflasyon düzeltmesinde kanuni süresinde ayrılmayan amortisman tutarları fiilen ayrılmış kabul edilmişti.2023 ve sonraki dönemlere ilişkin yapılan düzenlemede ise ayrılmayan amortismanlar fiilen ayrılmış gibi kabul edilmemektedir.

Amortisman ayrılmaması durumunda ticari kazançta meydana gelen artış, takvim yılı sonu itibariyle özkaynak durumuna da olumlu yönde etki etmektedir. Bu durumda özkaynakların bilanço değeri daha yüksek gözükmekte ve enflasyon düzeltmesinde vergiye esas düzeltme zararını da arttırmaktadır. Dolayısıyla enflasyon düzeltmesine ilişkin 555 Sıra No’lu VUK Tebliğ’de ‘’ 213 sayılı Kanunun 320 nci maddesi gereği amortismana tabi iktisadi kıymetlerin üzerinden, daha önceki yıllarda ayrılmamış amortisman tutarları ayrılmış gibi kabul edilmeyecek ve enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmayacaktır. Bu tutarların enflasyon düzeltmesi sonrasında da gider olarak dikkate alınamayacağı tabiidir’’ hükmüne yer verilmiştir.

• Enflasyon Düzeltmesi Yapılırken Zamanında Ayrılmamış Amortismanlar Vergi Matrahına Etki Edecek Mi?

Süresi dolmasına rağmen ayrılmamış amortismanlar sebebi ile ilgili amortismana tabi iktisadi kıymetin net defter değeri de sıfırlanmamış olacaktır.Bu durumda ilgili kıymetler şirket aktifinde izleyen yıllarda da aktif bakiye vermeye devam edecek.

Enflasyon düzeltmesi yapılırken, işletmelerin varlıklarının yani aktif kıymetlerinin düzeltilmesi sonucu oluşan farklar karlılığını artırırken, kaynak kalemlerinin yani pasif kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farklar zarar arttırıcı etki yaratacağını biliyoruz. Dolayısıyla bu kıymetlerin yapılacak vergili düzeltmede işletmenin karlılığını arttırırken beraberinde ilave vergi yükü de getirebileceğini de söyleyebiliriz.

Sonuç ve Görüşümüz

Açıkçası amortisman ayrılmadığı dönem ile ilgili elimizde çok fazla alternatifimiz yok. Kişisel görüşümüz önceki dönemde ayrılmamış amortismanları faydalı süresi dolan kıymetler için 2023 yılı sonunda ayırarak, yılsonu itibariyle kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alabileceğiniz yönünde. Böylece işletmede hala kullanıldığı bile şüpheli olan bu kıymetleri düzeltme dışında bırakabilirsiniz. Özetle 2023 yılında yapılacak enflasyon düzeltmesi sonraki yıllarda yapılacak düzeltmelerde oluşacak vergi matrahına dolaylı da olsa etki edecek. Bu sebeple yılı sonlandırmadan önce düzeltme yapılacak parasal olmayan kalemleri tekrar kontrol etmekte fayda var.

09.02.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.