Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

10 Soru 1 Örnekte Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerde Enflasyon Düzeltmesi

Değerli okurlar bilindiği üzere 31/12/2023 tarihli bilançolara uygulanacak enflasyon düzeltmesi, parasal olmayan kıymet mahiyetinde olan amortismana tabi iktisadi kıymet (ATİK)’ler ve bu kıymetler için ayrılmış olan birikmiş amortismanlar için de geçerli olacaktır.

Amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunlar için ayrılmış olan birikmiş amortismanlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulurken dikkat edilmesi gereken noktaları sizler için özetledik faydalı olması dileğiyle

1- 2023 Yılı Amortisman Gideri Nasıl Hesaplanacak? Birikmiş Amortismanlar İçin Ayrı Bir Yi-ÜFE Değeri Üzerinden Düzeltme Katsayısı Hesaplanacak Mı?

2023 hesap dönemi amortisman gideri enflasyon düzeltmesi öncesi değerler üzerinden hesaplanacaktır.  

Birikmiş amortismanlar içinse ayrı bir oran hesaplanmayacak olup ait oldukları kıymetin artış oranı dikkate alınarak düzeltme işlemi gerçekleştirilecek.

2- 2023 Yılı Bilançosunda Yer Alan ve Amortismana Tabi Olup Faydalı Ömür Süresini Tamamlayan ve İz Bedeliyle Takip Edilmeye Devam Edilen ATİK’ler Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Mı?

Amortismana tabi olup faydalı ömür süresini tamamlayan ve iz bedeliyle takip edilmeye devam edilen ATİK’lerin ve birikmiş amortismanlarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ihtiyaridir.

3- Daha Önceki Dönemlerde Ayrılmamış Amortismanlar Yeniden Değerleme Uygulamaları Gibi Ayrılmış Olarak Mı Kabul Edilecek?

Hayır. Daha önceki yıllarda ayrılmamış amortisman tutarları ayrılmış gibi kabul edilmeyecek. Ancak amortisman ayrılmamış bu tutarların enflasyon düzeltmesi sonrasında da gider olarak dikkate alınmayacak.

4- 2023 Yılında Yapılacak Enflasyon Düzeltmesi Sonrasında ATİK’lerin Elden Çıkarılması Halinde Enflasyon Düzeltme Farkları Maliyet Olarak Dikkate Alınacak Mı?

Evet. Enflasyon düzeltme farkları maliyet olarak dikkate alınacak.

Ancak 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan amortismana tabi olmayan kıymetlerin, düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zarar, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmayacak.

5- 2024 Yılında Hangi Değerler Üzerinden Amortisman Hesaplanacak ? Süreç Nasıl Olacak ?

İzleyen hesap döneminde amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanmaya başlanacak.

2024 yılında yapılacak düzeltme işleminde ilgili ATİK’ler ile buna ilişkin birikmiş amortisman tutarı önce taşıma katsayısıyla düzeltilecek ve ardından ilgili kıymetin düzeltilmiş maliyet bedeli üzerinden amortisman ayrılacaktır.

6- ATİK’lerin Maliyet Bedeline İntikal Ettirilmiş Finansman Gideri Var İse ROFM Ayrıştırması Yapılacak Mı? ROFM Ayrıştırması İçin Toplulaştırılmış Yöntemler Kullanılabilir Mi?

Maliyet bedeline intikal ettirilmiş finansman gideri var ise ROFM ayrıştırması yapılıp düzeltme işlemi gerçekleştirilecek. Ancak toplulaştırılmış yöntemlerin kullanımı stoklar ile sınırlı olduğu için bu yöntemler kullanılamayacak.

7- Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulmuş ATİK’lerin Düzeltme İşlemi Nasıl Yapılacak? Bu Kıymetler İçin ROFM Ayrıştırması Yapılacak Mı?

Yeniden değerlemeye tabi tutulmuş ATİK’ler için enflasyon düzeltmesinde, en son yeniden değerlenen tutarlar esas alınarak düzeltme işlemi yapılacaktır. VUK’un Geçici 31, Geçici 32 ve Mük. 298-Ç maddeleri kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetler için ROFM hesabı yapılmayacaktır.

8- Binek Otomobillerin İçin 2024 Yılında Amortisman Ayrılırken Nelere Dikkat Edilmeli? Daha Önce KKEG Olarak Yazılan Tutarlar 2024 Yılının Beyannamesinde Dikkate Alınacak Mı?

31/12/2024 tarihli bilançolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulurken binek otomobilin düzeltilmiş değeri üzerinden amortisman ayrılacaktır. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta binek otomobilin Gelir Vergisi Kanununa göre belirlenen amortismana esas bedelin üzerinde kalan maliyet kısmına tekabül eden amortisman tutarını kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alacaktır.

2024 yılı bilançosunda düzeltilmiş amortismanlar içerisinde daha önceki yılarda ayrılmış ve kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınan amortisman tutarları da bulunacağından 2024 yılı bilançosunun düzeltilmesi neticesinde birikmiş amortismanlar hesabında oluşan farkların söz konusu tutarlara isabet eden kısmının da kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyannamede dikkate alınması gerekecektir.

9- ATİK’ler Yatırım Safhası İçeriyor İse Düzeltme İşlemi Nasıl Yapılacak?

Yapılmakta olan yatırımlar hesabı, her ay sonu itibariyle kesinleşmiş harcama tutarlarının o aya ait düzeltme katsayısı ile çarpılması ve bulunan bu tutarların toplanması suretiyle yapılacaktır. Birincil düzeltme işlemi ile aktifleştirme tarihine taşınan değerler ikincil düzeltme işlemi ile 31.12.2023 tarihine getirilecek.

Yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan yatırımlar ROFM içerebildiğinden, bu kapsama giren yatırımların bünyesinde aktifleştirilen finansman maliyetleri varsa, ROFM hesaplaması yapılması gerekecektir.

10- ATİK’lerden Düşülen ROFM’den Amortisman Ayrılmamış Tutar İçin Özel Bir Düzenleme Var Mı?

31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltmesi ile sınırlı olmak üzere; amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen ROFM’den amortisman ayrılmamış tutar, 2024 ve sonraki hesap dönemlerinde 5 yılda ve eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Örnek Uygulama

15/01/2022 tarihinde KDVve ÖTV dahil alış bedeli 1.500.000 TL olan bir adet binek otomobil satın alınmıştır. ÖTV ve KDV’yi binek aracın maliyet bedeline ekleyen işletme normal amortisman usulüne amortisman ayrılmakta ve safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabileceği amortisman tutarını aşan kısım kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınmaktadır.

• Vergilerin maliyet bedeline eklendiği hallerde 2022 yılı için binek otomobiller için ayrılan amortismanın en fazla 430.000-TL’sına isabet eden kısmı gider yazılabilir.

Binek Otomobilin Aktife Kayıtlı Değeri    :       1.500.000

Ayrılan Amortisman Yıllık                       :        300.000

Gider Olarak Kabul Edilen Tutar              :       86.000

KKEG Olarak Dikkate Alınacak Tutar     :       214.000

• 2022 Amortisman  %20

-----------------------------------------------/---------------------------------------------------

 770.10   Binek Oto Amortisman Gid.                    86.000

  770.90      Binek Oto Amortisman Gid.KKEG      214.000

                            257 Birikmiş Amortismanlar                          300.000    

-----------------------------------------------/---------------------------------------------------

2023 hesap dönemi amortisman gideri de enflasyon düzeltmesi öncesi değerler üzerinden hesaplanacaktır.

• 2023 Amortisman %20

-----------------------------------------------/---------------------------------------------------

770        Genel Yönetim Giderleri                 

770.10   Binek Oto Amortisman Gid.                    86.000

770.90    Binek Oto Amortisman Gid.KKEG        214.000

                            257 Birikmiş Amortismanlar                          300.000    

-----------------------------------------------/---------------------------------------------------

• Birikmiş amortismanlar ait oldukları kıymetin artış oranı dikkate alınarak düzeltilir.

Aralık 2023 Yİ-ÜFE : 2915,02

Ocak 2022 Yi-ÜFE :   1129,03

• 2023 Enflasyon Düzeltmesi  

(Ocak 2022-Aralık 2023  Düzeltme Katsayısı : 2.58188 )

31/12/2023

-----------------------------------------------/---------------------------------------------------

254    Taşıtlar Binek Oto (Enflasyon Farkı)       2.372.820

                   (1.500.000 * 2.58188-1.500.000 )

698     Enflasyon Düzeltme Hesabı                      949.128

                        257 Birikmiş Amortis.(Enflasyon Farkı)          949.128    

                                    (600.000 * 2.58188-600.000)

                          698 Enflasyon Düzeltme Hesabı                   2.372.820    

-----------------------------------------------/---------------------------------------------------

2024 yılında yapılacak düzeltme işleminde ilgili binek otomobil ve buna ilişkin birikmiş amortisman tutarı önce taşıma katsayısıyla düzeltilecek ve ardından ilgili kıymetin düzeltilmiş maliyet bedeli üzerinden amortisman ayrılacaktır.

2024 yılı bilançosunda düzeltilmiş amortismanlar içerisinde daha önceki yılarda ayrılmış ve kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınan amortisman tutarları da bulunacağından 2024 yılı bilançosunun düzeltilmesi neticesinde birikmiş amortismanlar hesabında oluşan farkların söz konusu tutarlara isabet eden kısmının da kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyannamede dikkate alınması gerekmektedir.

Bununla birlikte mükelleflerin ATİK’leri için geçmiş dönemde ayrılmamış amortismanları var ise 2024 yılında yapılacak olan enflasyon düzeltmesinde ilave vergi yükü getirebileceğini söyleyebiliriz. Zira amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ayrılmamış amortismanlar nedeniyle net defter değeri varsa, bu kıymetler ile birlikte, birikmiş amortismanları enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

06.02.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.