Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

10 Soru 1 Örnekte Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım İşlerinde Enflasyon Düzeltmesi

Değerli okurlar, yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerine ilişkin kar veya zarar işin bitirildiği yılın kazancı sayılmakta olup, maliyet ve hakedişler işin bittiği yıla kadar bilançoda aktif ve pasif hesaplarda izlenmektedir. Bu sebeple yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri özel vergileme rejimine tabidir. Yıllara yaygın inşaat işine ilişkin maliyet ve hakedişler esas itibariyle bilanço hesabı değil gelir tablosu hesaplarıdır. Bu sebeple kuşkusuz en çok merak edilen konuların başında vergili olarak planlanan 2024 ve ilerleyen yıllarda yapılacak enflasyon düzeltmesinin yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ki karlılığı ne ölçüde etkilediği gelmektedir.

İşte 10 Soru 1 Uygulama İle Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım İşlerinde Enflasyon Düzeltmesi;

1. Yıllara yaygın inşaat ve onarım projelerine ait enflasyon farkları hangi hesaplarda takip edilip nasıl kapatılacak?

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesinde, Tekdüzen Hesap Planında "17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri" hesap grubundaki yıllara sâri inşaat işlerine ilişkin maliyetlerin ve "35- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri" hesap grubundaki hakediş bedellerinin düzeltmesinden ortaya çıkan farklar, "697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”nda izlenir. Bu hesap alacak ve borç kalanı vermesi durumuna göre 178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabına veya 358-Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabına kaydedilerek iş bitimine kadar bilanço hesaplarında izlenecektir.

2. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerine ait 2023 yılına ait düzeltme farkları kar veya zararın tespitinde dikkate alınacak mı?

Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakediş tutarları ile ilgili olarak 2023 hesap dönemi sonu itibariyle düzeltme sonucu oluşan düzeltme farkları işin bitiminde (2023 hesap dönemi sonundan önce başlayan işlerde) mali kar veya zarar tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

2023 hesap dönemi sonucu oluşan düzeltme farklarının ticari kardan mali kara geçerken dikkate alınmayacağından bahsetmektedir. Tebliğ net olmasa da bu durumda 178 veya 358 Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme hesaplarında bekletilen 31.12.2023 yılına ait enflasyon düzeltme farkları ticari kazanç hesaplanırken gelir gider hesaplarına yansıtılıp kapatılmalıdır. Ancak ticari kardan mali kara geçerken gider ve maliyetler KKEG olarak gelirler ise indirim olarak gösterilmek suretiyle düzeltme öncesi hükümlere göre kazancın dikkate alınması sağlanabilir. Bunun için Vergi İdaresi’nin sirküler bazında düzenleme yapması yararlı olacaktır.

3. 2023 hesap dönemi sonrasında tamamlanacak olan yıllara yaygın inşaat ve onarım projelerinde kazanç tutarı nasıl beyan edilecek?

2023 hesap dönemi sonuna kadar geçen süreye isabet eden kazanç düzeltme öncesi hükümlere, sonraki dönemlere isabet eden kazanç ise düzeltilmiş değerlere göre tespit edilecek ve bunların toplanması suretiyle oluşan kazanç tutarı beyan edilecektir.

4. 2024 ve İlerleyen Yıllarda Enflasyon Düzeltmesi Yapılması Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım İşlerinde Karlılığı Etkiler Mi ?

Yıllara yaygın inşaat işlerine ait düzeltilmiş gelir ve maliyetler gelir tablosu hesabına devredileceği için gerek 31.12.2023 tarihi öncesi gerekse 2024 yılında elde edilen hakediş ve katlanılan maliyetlerin düzeltilmesi ticari kazancı etkilemez.

5. Aynı yıl içinde başlayıp tamamlanması öngörülen fakat sonradan yıllara yaygın hale gelen inşaat ve onarım projelerinde maliyetler ve hakedişlerin takibinde hangi kayıt tarihi baz alınacaktır?

Sonradan yıllara yaygın hale gelen inşaat ve onarım projelerinde deftere kayıt tarihi olarak 170-177’li maliyet hesaplarına dönem sonları itibariyle aktarılan tarih değil, 740,750,760,770,780 no’lu hesapları oluşturan maliyet unsurlarının deftere kayıt tarihi esas alınmalıdır. 

6. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi ile ilgili olan sipariş avansları, taşeronlara verilen avanslar vb. düzeltme farkları hangi hesapta takip edilecek?

Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar, verilen sipariş avansları, taşeronlara verilen avanslar ve alınan sipariş avansları gibi yıllara yaygın inşaat işi ile ilgili değerler de düzeltmeye esas tarihler baz alınmak suretiyle düzeltmeye tabi tutulacak; söz konusu hesapların, yıllara sâri inşaat ve onarma işi ile ilgili olan kısımlarının 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla hesaplanan enflasyon düzeltme farkları da “697- Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile ilişkilendirilecektir.

7. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde kullanılan ilk madde malzeme, diğer stoklar hangi hesapta takip edilecek?

Söz konusu kıymetlerin inşaat maliyetlerine aktarılması halinde, bu tarih itibarıyla düzeltme sonucu oluşan farkların, “697- Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.

8. Döviz cinsinden yapılan yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde değerleme sonrası ayrıca düzeltme yapılacak mı?

Yabancı paralar ile yabancı para cinsinden ifade edilen kıymetler parasal kıymet olarak kabul edildiğinden; yıllara sâri inşaat ve onarma işlerinde mükellefler yabancı para üzerinden yapmış oldukları işlemlerini 213 sayılı Kanunun mevcut hükümleri doğrultusunda değerlemeye devam edecekler, bunlar için ayrıca düzeltme yapmayacaklardır.

9. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin hakedişlerine ilişkin yapılan stopaj kesintileri enflasyon düzeltmesinde nasıl bir uygulamaya tabi olacaklardır?

Yıllara yaygın inşaat onarma işlerinin hak edişlerine ilişkin yapılan stopajlar, mali tablo tarihi itibariyle kıymetin satın alma gücünü gösterdiğinden parasal kıymet olarak nitelendirilecektir ve söz konusu stopajlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

10. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde reel olmayan finansman maliyeti (ROFM) ayrıştırması yapılacak mı?

Hayır yapılmayacaktır. Yıllara yaygın inşaat ve onarma maliyetlerinin düzeltilmesi sırasında söz konusu kıymetler, reel olmayan finansman maliyeti ihtiva edebilen iktisadi kıymetler arasında yer almadıkları için, bünyelerinde reel olmayan finansman maliyeti ihtiva etseler bile ayrıştırma yapılmaksızın düzeltme işlemine tabi tutulacaklardır.

Örnek Uygulama

Demir inşaat A.Ş’nin 08/2023 döneminde başlayıp, 12/2024 döneminde tamamlanması planlanan alışveriş merkezi projesine istinaden 2023 hesap dönemine ait maliyet ve hakedişlerin deftere kayıt tarihi aşağıda belirtilmiştir.

Yİ - ÜFE Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranı

AĞUSTOS 2023	EYLÜL 2023	EKİM 2023	KASIM 2023	ARALIK 2023
2659,6	2749,98	2803,29	2882,04	2915,02

1.Adım Düzeltme Katsayısını Hesaplamak;

                                       Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE
Düzeltme Katsayısı =  --------------------------------------------------------------------------------
                                       Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Yİ-ÜFE

 

2.Adım Maliyet Ve Hakedişleri Düzeltme Katsayısı İle Çarpmak;

AYLAR	KAYITLI MALİYET	DÜZELTME KATSAYISI	DÜZELTİLMİŞ MALİYET	DÜZELTME FARKI
Ağustos	500.000,00	1,09603	548.015,00	48.015
Eylül	1.500.000,00	1.06001	1.590.015,00	90.015
Ekim	2.200.000,00	1.03985	2.287.670,00	87.670,00
Kasım	4.000.000,00	1.01144	4.045.760,00	45.760,00
Aralık	7.000.000,00	1	7.000.000,00	0
TOPLAM	15.200.000,00		15.471.460,00	271.460

 

AYLAR	KAYITLI HAKEDİŞLER	DÜZELTME KATSAYISI	DÜZELTİLMİŞ HAKEDİŞLER	DÜZELTME FARKI
Ağustos	0
Eylül	750.000,00	1.06001	795.007,50	45.007,50
Ekim	3.000.000,00	1.03985	3.119.550,00	119.550,00
Kasım	5.000.000,00	1.01144	5.057.200,00	57.200,00
Aralık	8.000.000,00	1	8.000.000,00	0
Toplam	16.750.000,00		16.971.757,50	221.757,50

 

3.Adım İlgili Yevmiye Kayıtlarını Gerçekleştirmek

 31.12.2023 tarihli düzeltme kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır

_________________________________ / _________________________________

170-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ON.MALİYETİ 271.460,00

- Avm Projesi Enflasyon Düzeltme Farkı

                      697- YILLARA YAYGIN İNŞ. ENFLASYON DÜZELTME HS. 271.460,00

________________________________/ _________________________________

697-YILLARA YAYGIN İNŞ.ENFLASYON DÜZELTME HS. 221.757,50

                     350- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAK.221.757,50

                     - Avm Projesi Enflasyon Düzeltme Farkı

________________________________/ _________________________________

697-YILLARA YAYGIN İNŞ.ENFLASYON DÜZELTME HS. 49.702,50           

                     358-YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENF.DÜZ.HES.  49.702,50

                     - Avm Projesi Enflasyon Düzeltme Farkı

________________________________/ _________________________________

Düzeltme işleminden sonra 697. Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı alacak kalanı verdiği için 271.460,00-221.757,50 =49.702,50 TL’lik fark 358. Yıllara Yay. Enflasyon Düzeltme hesabına aktarılmıştır ve geçici kabul yapılıncaya kadar bu hesapta bekletilecektir. Projenin planlandığı gibi 2024 yılı sonunda tamamlanması halinde ise 2023 yılında yapılan düzeltme farkları geçmiş yıl karlarına aktarılacaktır.

2024 yılı içerisinde yapılan düzeltme farkları ise bakiye durumuna göre 178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabına veya 358-Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabına kaydedilerek buradan 648.Enflasyon Düzeltme Karları hesabı veya 658. Enflasyon Düzeltme Zararı hesapları vasıtası ile gelir tablosuna aktarılacaktır.

10.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.