Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasında Stokların Örnek Uygulama İle Devir Hızı Yöntemine Göre Düzeltilmesi

Değerli okurlar, kuşkusuz stokların düzeltilmesi enflasyon düzeltmesinin en önemli konularından biridir. 213 sayılı Kanunun değerleme ölçütlerine göre stoklar, maliyet bedeli ile değerlenmekte olup, 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla maliyet bedelleri üzerinden defterlere kayıt tarihlerine göre bulunan düzeltmeye esas tutar ile düzeltme katsayısının çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır.

Bu yöntem gerçek yöntem olarak tanımlanmakta olup, stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir. Bu yöntemde stokların sağlıklı bir şekilde düzeltilmesi istendiğinde her kalemin işletmeye ne zaman satın alındığının belirlenmesi gerekmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı mükellefler lehine gerçek yöntem ile birlikte kolaylaştırılmış yöntemlerde belirlemiştir. Bu yöntemlere toplulaştırılmış yöntemler denmektedir. Sadece stoklar ile sınırlı olmak üzere mükellefler parasal olmayan kıymetlerini bu yöntemler ile düzeltmeye tabi tutabilirler.

Toplulaştırılmış Yöntemler Nelerdir?

1. Basit ortalama yöntemi, 2. Stok devir hızı yöntemi, olmak üzere iki tür toplulaştırılmış yöntem belirlenmiştir. Mükellefler belirtilen bu yöntemlerden herhangi birini seçebileceklerdir.

Toplulaştırılmış yöntemleri seçenler mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibarıyla diledikleri toplulaştırılmış yöntemi kullanmakta serbesttirler. Toplulaştırılmış yöntemlerin tercih edilmesi halinde mükellefler stokların düzeltmeye esas tutarlarını, düzeltmede esas alınacak tarihlere bağlı kalmaksızın, dönem ortalama düzeltme katsayısı ile veya stok devir hızına göre bulunan düzeltme katsayısı ile çarpmak suretiyle düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.

Stok Devir Hızı Yöntemine Göre Stokların Düzeltilmesi

Stok devir hızı yönteminde mükellefler; öncelikle stok devir hızını, sonrasında ortalama stokta kalma süresini hesaplayacaklar ve nihayetinde de 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda görünen stokların hangi aydan kaldığını bulacaklardır. Stokların hangi aydan kaldığı bulunduktan sonra yapılması gereken, düzeltmeye esas tarih itibarıyla düzeltme katsayısını bulmak ve bu katsayıyla 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda görünen stoklara ait tutarı çarpmaktır.

                                     Dönem içinde satılan toplam mal maliyeti
Stok Devir Hızı = -----------------------------------------------------------------------------
                               (Dönem başı stok tutarı + Dönem sonu stok tutarı) / 2

 

Örnek Uygulama: 

Demir Ltd.Şti

31/12/2022 tarihinde toplam stok tutarı: 7.000.000 TL

31/12/2023 tarihinde toplam stok tutarı: 9.000.000 TL

2023 yılında satılan malların maliyeti: 40.000.000 TL

1. Adım Stok Devir Hızının Hesaplanması

                                     Dönem içinde satılan toplam mal maliyeti
Stok Devir Hızı = -----------------------------------------------------------------------------
                               (Dönem başı stok tutarı + Dönem sonu stok tutarı) / 2

 

                                     40.000,000
Stok Devir Hızı = -------------------------------------------------------
                               ( 7.000.000 + 9.000.000) / 2

Stok Devir Hızı    =  5

 

2. Adım Ortalama Stokta Kalma Süresinin Hesaplanması

 

                                                                       Dönem gün sayısı
Ortalama Stokta Kalma Süresi = ------------------------------------------------------          
                                                                         Stok devir hızı

                                                                     365
Ortalama Stokta Kalma Süresi = -----------------------------          
                                                                       5

Ortalama Stokta Kalma Süresi = 73 gün

31/12/2023 tarihi itibariyle işletmenin aktifinde görünen stoklar, ortalama 73 gün öncesinden yani Ekim ayından kalan stoklardır. Bu durumda stoklar Ekim ayına ait düzeltme katsayısı ile enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

3. Adım Ekim Ayına Ait Düzeltme Katsayısının Bulunması

                                                                Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE (Aralık)
Ekim 2023 için düzeltme katsayısı  = -------------------------------------------------------------------------------
                                                         Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Yİ-ÜFE (Ekim)

           

                                                                2915,02
Ekim 2023 için düzeltme katsayısı  = -----------------
                                                               2803,29

           

Ekim 2023 Düzeltme Katsayısı =    1,04

 

4. Adım Ekim Ayından Kalan Stokların Düzeltilmesi

Düzeltilmiş Yıl Sonu Stokları= Düzeltmeye esas tutar x Ekim 2023 için düzeltme katsayısı

Düzeltilmiş Yıl Sonu Stokları= 9.000.000 x 1,04

Düzeltilmiş Yıl Sonu Stokları= 9.360.000
                                                    

5. Adım Yevmiye Kaydının Gerçekleştirilmesi

31.12.2023 Tarihli Yevmiye Kaydı

----------------------------------------/----------------------------------------

153 Ticari Mallar Enflasyon Farkı Hesabı 360.000,00

                          698 Enflasyon Düzeltme Hesabı  360.000,00

----------------------------------------/----------------------------------------

Sonuç

Bu örneği ele aldığımızda elde edilen stok devir hızı 5’dir. Bu veri de yıl içinde stokların 5 defa yenilendiğini gösterir. Bu durumda yukarıda verilen veriler üzerinden bakılınca stokların da 73 günde bir kez yenilendiği ortaya çıkar. Stok devir hızı artınca, ortalama stokta kalma süresi azalır. Toplulaştırılmış yöntemlerden "stok devir hızı yöntemini seçen mükelleflerin bu yöntemi sağlıklı olarak uygulayabilmeleri için stok devir hızlarının yüksek olması ve stok devir hızlarını doğru olarak tespit etmeleri gerekmektedir. Buna rağmen düzeltme sonrasında bulunan rakamın iktisadi ve teknik icaplara uygun olmayacak şekilde orantısız çıkması durumunda, (toplulaştırılmış yöntem kullanılmak isteniyor ise) basit ortalama yönteminin tercih edilmesi uygun olacaktır.

05.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.