Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

Son Yıllık Bilançonuzdaki Öz Kaynak Kalemlerinizi Kontrol Ettiniz Mi?

Değerli okurlar, daha önce yazmış olduğumuz ‘’Öz Kaynaklarınızı Kontrol Edin Teknik İflas Yakınınızda Olabilir’’ isimli makaleye birçok dönüş aldık. Bu sebeple konuyu biraz daha detaylandırıp anlatmak istedik. Biliyoruz ki birçok meslektaşımız yoğun iş temposu sebebiyle firmaların bilanço analizlerini yapmaya fırsat bulamıyor. Keza şirket yöneticilerinin de durumu pek farklı değil. Artan maliyet kalemleri, finansmana ulaşmakta yaşanan zorluklar, bulunsa bile talep edilen yüksek maliyetli krediler derken bu durum şirket yöneticilerinin de gözünden kaçmakta.

Peki öz kaynak kalemleri firmalar açısından neden bu kadar önemli? Şirketlerin temin ettikleri yabancı kaynaklara ilişkin (banka kredileri, tedarikçi kredileri vb.) finansal yükümlüklerini vadesi geldiğinde ödeyebilmeleri sahip oldukları varlıklarını ve öz kaynaklarını iyi yönetebilmelerine bağlıdır. Ancak bazen şirketlerin yönetme becerisine rağmen şirket ile ilgilisi olmayan enflasyon, ekonomik kriz, pandemi gibi makro problemler gerçekleşebilir ve şirketler faaliyet dönemini zarar ile tamamlayabilir. Erken önlem almayan ve bu sürecin olağan hale geldiği şirketler içinse bir süre sonra şirket varlıklarının borçlarını ödeyememe durumu gerçekleşir ve sermayesi eriyip, borca batık hale gelebilir. Bu noktada sona erme tehlikesi ile kalan şirketler için mali tablolarında ki öz kaynak kalemlerinin kontrolü yöneticilerin şirket alacaklarına sorumluluğu dâhilinde de önem arz etmektedir.

Teknik İflas (Sermaye Kaybı ve Borca Batıklık Durumu)

Türk Ticaret Kanunu ekonominin alt yapısını oluşturan işletmeler, tacirler, bireyler arasındaki ticari ilişkileri, alışverişi ve tarafların haklarını düzenleyen temel kanundur. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun 376.maddesinde sermaye kaybı ve borca batık olma duruma açıklanmıştır. 26 Aralık 2020 tarihli 31346 sayılı ‘’ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun 376ncı maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar hakkında tebliğde değişiklik yapılmasına dair tebliğ’ ’ile bir önceki (15.09.2018 tarih,30536 Sayılı ) tebliğde düzenlemeler yapılarak sermaye kaybı hesaplanması ve teknik iflas durumunda uygulanacak yöntemler son halini almıştır.

Öncelikle belirtmemiz lazım 1 Ocak 2024 tarihine kadar, Kanunun 376 ncı maddesi kapsamında sermaye kaybı veya borca batık olma durumuna ilişkin yapılan hesaplamalarda, henüz ifa edilmemiş yabancı para cinsi yükümlülüklerden doğan kur farkı zararlarının tamamı dikkate alınmayacaktır.

Teknik İflas Öncesi 2 Aşama

• Sermaye ve kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının karşılıksız kalması: Zararın, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısına eşit veya bu tutardan çok ve üçte ikisinde az olması
• Sermaye ve kanuni yedek akçeler toplamının en az üçte ikisinin karşılıksız kalması:

Zararın sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisine eşit veya bu tutardan çok olması

Nasıl Hesaplanır?

• Hesaplama: Sermaye Kayıp Oranı: [ (Zarar) / (Sermaye + KYA (Kanuni Yedek Akçeler)]

Görüldüğü üzere sermaye kayıp oranı hesaplanırken iki farklı durumdan bahsedilmektedir.

• İlki zarar toplamının sermaye ve kanuni yedek akçeler toplamının yarısına eşit ve üçte ikisinden az olması halidir. Bu durumda işletmeler iyileştirici önlemler alarak (Kötüleşmeyi ortadan kaldırmak veya en azından etkilerini hafifletmek amacıyla, uygun gördüğü sermayenin tamamlanması, sermaye artırımı, bazı üretim birimlerinin veya bölümlerinin kapatılması ya da küçültülmesi, iştiraklerin satışı, pazarlama sisteminin değiştirilmesi gibi önlemler alınabilir.) yoluna devam edebilir.

• Zarar toplamı sermaye ve kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisine eşit veya bu tutardan çok ise durum daha kritik bir hal almaktadır. Bu durumda şirketlerin ivedi olarak aşağıda belirtilen yollardan birini seçip ticari hayatına devam etmesi gerekmektedir. Aksi takdirde işletme kendiliğinden sona erecektir.

Ne yapılması gerekiyor?

• Sermayenin zarar sonucu ortaya çıkan kayıp kadar azaltılması ile birlikte eş zamanlı olarak istenilen tutarda artırımına karar verilebilir.
• Sermayenin zarar sonucu ortaya çıkan kayıp kadar azaltılması yoluna gidilmeden sermaye artırımına karar verilebilir. Bu şekilde yapılacak sermaye artırımında, tescil edilecek sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının özvarlık içerisinde korunmasını sağlayacak tutarın sermaye artırımının tescilinden önce ödenmesi zorunludur.
• Aynı genel kurul toplantısında, bedelleri tamamen ödenmek suretiyle, sermayenin istenilen düzeyde artırılmasına ve daha sonra azaltılmasına karar verilebilir. Bu şekilde gerçekleştirilecek işlemler sonucunda, tescil edilecek sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının özvarlık içinde korunması zorunludur.
• Sermayenin tamamlanmasına karar verebilir.(Ortak zarar sebebiyle karşılıksız kalan tutarı kapatacak tutarda fonu karşılıksız sağlamakla yükümlüdür.)
• Sermaye kaybı veya borca batık durumda olan bir şirket, kaybolan sermayeyi karşılayabilecek tutarda serbestçe tasarruf edilebilen özvarlığa sahip bulunan bir şirket ile birleşebilir.
• Sermaye ve kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının özvarlık içerisinde korunması şartıyla, sermaye asgari sermaye tutarına kadar indirilebilir.

Şirket Yöneticilerinin Sorumluluğu

Şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa, yönetim kurulu, aktiflerin hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartır. Bu bilançodan aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister.

Sonuç

2020 yılında yayımlanan tebliğ ile teknik iflas hesaplamaları şirketlerin zarar toplamı üzerinden yapılmaktadır. Bu hesaplama yöntemine göre zararın sermaye ve kanuni yedek akçeler toplamına bölünmesi ile teknik iflas hesaplaması yapılmakta olup, işletmelerin diğer öz kaynak unsurları dikkate alınmamaktadır. Bu doğrultuda yapılan hesaplamalar ile ekonomik şartlar dikkate alındığında bazı şirketlerin teknik iflas sınırında olması çokta sürpriz olmasa gerek. Finansal durumun kötüleşmesi ve sermaye kaybının aşama aşama ilerlediği farz edilirse şirketlerin mali tablolarında ki öz kaynak kalemlerinin es geçilmemesi önem arz etmektedir. Sermaye kaybının erken teşhis edilememesi halinde şirketlerin sona erme tehlikesi ile karşı karşıya kalması ile birlikte bu durumu bildirmeyen şirket yöneticilerinin de şirket alacaklılarına verdikleri zarardan sorumlu tutulabilme ihtimalleri bulunmaktadır.

27.07.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.