Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

Kurumlar Vergisi Beyannamesi Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Değerli okurlar, hemen hemen her sene değindiğimiz yazımız ile ilgili bu senede yoğun bir talep gelince güncelleyerek yayınlamak farz oldu. Tüm meslektaşlarımızın yoğun bir gündem ile yol aldığı aşikâr. Bu açıdan beyanname hazırlanırken önemli gördüğümüz bazı noktaları yazalım istedik.

İşte kurumlar vergisi beyannamesi hazırlanırken dikkat edilmesi gereken önemli bazı noktalar;

Kurumlar Vergisinin Beyan Ve Ödeme Süresi İle Oranı

Kurumların 2022 yılı vergilendirme dönemine ait kazançlarına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesini 2 Mayıs 2023 tarihine kadar verilmesi gerekmektedir. Kurumlar vergisi,2022 yılı vergilendirme döneminde genel oran %23 olup beyannamenin verilebileceği süre sonuna kadar ödenecektir. Ancak deprem bölgelerinde faaliyette bulunan mükellefler için beyanname verme süresi 15 Ağustos 2023 ödeme süresi ise 31 Ağustos 2023 tarihi olarak belirlenmiştir.

Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu

Kurumların ticari faaliyetlerden doğan zararları kurumlar vergisi beyannamesinde, her yıla ilişkin tutarları ayrı ayrı göstermek ve beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararları kurum kazancından  indirilebilecektir. Mükelleflerce bir hesap dönemi içerisinde oluşan zararın, müteakip beş hesap döneminde oluşacak kârlarla mahsup edilememesi halinde mahsup imkanı ortadan kalkmaktadır. Ancak 2018,2019,2020 ve 2021 yıllarına ilişkin matrah artırımı yapan mükellefler artırım yapılan ilgili yıla ilişkin zarar tutarının %50’sini mahsup edebileceklerdir.

Zararın Mali Tablolarda Gösterilmemesi Halinde

Mevcut yasal düzenlemeler zarar mahsubu için, geçmiş yıllar zararlarının yasal defterlerde veya mali tablolarda gösterilmesini zorunlu kılmamaktadır. Buna göre, Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde, sermaye azaltımı yapılarak veya geçmiş yıl zararlarının ortaklar tarafından karşılanması halinde zarar mahsup olanağı son bulmamaktadır

Devir ve Bölünme Halinde Zararların Mahsubu

Devir veya bölünme halinde devralan kurum, devralınan veya bölünen kurumların zararlarını kurumun öz sermayesi ile sınırlı olmak üzere kazançlarından mahsup edebilecektir. Devir veya bölünme halinde zararların mahsup edilebilmesi için devralınan veya bölünen kurumun son 5 yıla ait kurumlar vergisi beyannamelerinin süresinde verilmiş olması gerekmektedir. Yine devir veya bölünme neticesinde zarar mahsubu yapacak kurumun faaliyetine ilgili hesap döneminden itibaren 5 yıl süre ile devam etmesi gerekmektedir.

Geçici Vergilerin Mahsubu

Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden yurt dışı ödenen vergiler ve kesinti suretiyle ödenen vergiler mahsup edildikten sonra ilgili hesap döneminin üçer aylık dönemlerine ilişkin olarak ödenen geçici vergiler mahsup edilecektir. Mahsup işleminin yapılabilmesi için üçer aylık dönemler itibarıyla tahakkuk ettirilen geçici verginin mutlak surette ödenmiş olması gerekmektedir. 

Binek Otomobillerin Giderleri Ve Amortismanlarının Vergi Matrahından İndirilmesine Dair Düzenlemeler

• Binek otomobillerine ilişkin giderlerin, ticari ve mesleki kazancın tespitinde dikkate alınabilecek kısmı, gider toplamının %70’i ile sınırlandırılmıştır. (Gider tutarının %30’u kanunen kabul edilmeyen gider)
• Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillerin iktisabına ilişkin ÖTV ve KDV toplamının 2022 yılı için en fazla 200.000 TL’na kadarlık kısmı ticari veya mesleki kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Kiralanan Binek Otomobillerin Masraflarına Dikkat

• 2022 yılı için kiralanan binek otomobillerinin her birine ilişkin kira giderlerinin ticari ve mesleki kazancın tespitinde dikkate alınabilecek tutarı aylık 8.000 lirayla sınırlandırılmıştır. KDV hariç 8.000 lirayı geçen tutar var ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınmalıdır. Bu tutar sadece kira bedeli ile ilgilidir. Kiralanan binek otomobil için yapılan masrafların %70’i gider olarak yazılabilirken kalan %30’u kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınmalıdır.

Ayrılan Amortismana Dikkat

• 07/12/2019 tarihinden önce iktisap edilmiş binek otomobillerde ise amortismanın tamamı değişiklik öncesi hükümlere göre gider yazılabilecektir.
• ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli 2022 yılı için 230.000 TL, söz konusu vergilerin tercihen maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 2022 yılı için 430.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Yıllara Sari İnşaat İşlerinde Stopajların Mahsubu

Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat işlerin hakediş gelirlerinden %5  vergi kesintisi yapılmaktadır. GVK’nın 42’nci maddesi hükmü uyarınca bu işlerde kâr veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılır. Böylelikle kesilen bu vergiler verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde bildirilen kurum kazancı üzerinden hesaplanacak kurumlar vergisinden mahsup edilir. Mahsup neticesinde, mükellefe iadesi gereken bir vergi tutarının olması halinde bu tutar, mükellefin talebi doğrultusunda diğer vergi borçlarına mahsup edilir; mükellefin vergi borcunun olmaması halinde ise iade yapılır.

Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası

Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı ile aynı süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançların %50’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur.

• İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurulma
• Satış Kazancının Fon Hesabında Tutulması ve Satış Bedelinin İki Yıl İçerisinde Tahsil Edilmesi
• Fon Hesabında Tutulan Kazançların Beşinci Yılın Sonuna Kadar İşletmeden Çekilmemesi
• Menkul Kıymet veya Taşınmaz Ticareti ile Uğraşılmaması
• 2022 yılında yaptığı taşınmaz ve iştirak hissesi satışları dolayısıyla 663.000 TL’nin üzerindeki tutarlarda istisnadan faydalanan kurumların ayrıca YMM raporu düzenlettirmesi gerekir. Tam tasdik sözleşmesi bulunanlarda ayrıca rapora ihtiyaç yoktur.

Finansman Gider Kısıtlaması

Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unun gider olarak indirilmesi kabul edilmeyip, KKEG olarak dikkate alınacaktır. Binek otomobil gider kısıtlaması, örtülü kazanç dağıtımı ve transfer fiyatlandırması uygulamaları nedeniyle KKEG olarak dikkate alınan tutarlar finansman gider kısıtlamasına tabi tutarın hesabında dikkate alınmayacaktır.

Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım İşlerinde FGK

Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesi hükmüne göre birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kâr veya zarar işin bittiği yıl kesin olarak tespit edilmekte ve kazancın tamamı o yılın geliri sayılarak vergilendirilmektedir. Bu işlerle uğraşanların kullandıkları yabancı kaynaklara ilişkin finansman giderlerinin, işin kesin kâr veya zararının tespit edildiği yıl kazancının hesaplanmasında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması gerektiğinden, gider kısıtlamasına ilişkin uygulama da aynı dönemde yapılacaktır.

Birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması veya yıllara sari inşaat ve onarma işlerinin yanı sıra başka işlerin de bulunması halinde, yapılan finansman giderleri hangi yılın kâr veya zarar tutarının tespitinde dikkate alınıyorsa, o yılda gider kısıtlamasına konu edilecektir.

Bağış Ve Yardımlar İle İlgili Özel Durumlar

• Bağış ve yardımlar makbuz karşılığı yapılıp, sadece ilgili dönem kazancın bulunması halinde beyannameden indirilebilir. Kazançtan indirilemeyen kısım diğer yıla nakledilememektedir.
• Gelir/Kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımların tutarı, o yıla ait gelir veya kurum kazancının %5’i ile sınırlıdır. Ancak 5520 sayılı K.V.K’nun 10.maddesinde belirlenen bazı bağış ve yardımlarının tamamı indirim konusu yapılabilmektedir.
• Bağış ve yardım önce beyannamede KKEG olarak ilave edilir. Daha sonra hesaplanan bağış tutarı beyannamede indirim konusu yapılır.

Örtülü Sermaye Kavramı

KVK’nın 12 nci maddesi uyarınca kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır. KVK’nın 11 inci maddesinin (1/b) bendinde ise örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderlerin kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacağı belirtilmektedir.

Sermaye Artışı Yaptıysanız Dikkat

Nakdi sermaye artışı faiz indirimi, Kurumlar Vergisi Kanununun 10/1-ı maddesi kapsamında sermaye şirketlerinin nakit sermaye artırımları için bir teşvik uygulamasıdır.Yeni kurulan veya nakit sermaye artıran şirketlerde, konan veya artırılan nakit sermaye üzerinden, TCMB faiz oranın %50’sine isabet eden kısmı kurumlar vergisi matrahından indirilebilir. Nakdi sermaye artışlarının, yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için bu oran %75 olarak uygulanır. Matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutarlar, sonraki hesap dönemlerine devreder.

İndirim hesaplamasına konu edilebilecek sermaye artışı tutarı, artırılan sermayenin ortaklarca şirketin banka hesabına nakit olarak fiilen yatırılan kısmı ile sınırlı olup taahhüt edilen sermayenin, ortaklar tarafından nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırılmayan kısmı indirim tutarının hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.

Sosyal Güvenli Kurumlarına Ödenen Gecikme Zamları ve Cezaları Gider Olarak Dikkate Alınabilir Mi?

6183 sayılı Kanun ile 213 sayılı Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve pişmanlık zamları ile sosyal güvenlik kurumlarına ödenen gecikme zamları ve cezalarının da kurum kazancı hesaplanırken gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.

İş Akdi Feshedilen İşçi İçin Hesaplanan İhbar Ve Kıdem Tazminatlarında Kafa Karışıklığı

Ticari kazançların tespitinde tahakkuk esası geçerlidir. Genel olarak uygulamada kıdem tazminatlarının gider yazılabilmesi için iş akdinin kıdem tazminatına neden olacak şekilde sonlandırılması ve kesinleşmesi yeterlidir. Ancak İdare bu konuda son dönemde vermiş olduğu özelgelerde ödemenin yapıldığı dönemde tazminatların kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabileceğini söylemiştir. Bu görüşe katılmasak ta ilgili tazminatları gider olarak kayıtlara alırken dikkat etmek gerektiği aşikar.

Şüpheli Hale Gelen Alacaklar İçin Doğrudan Karşılık Ayırabilir miyim ?

2022 yılı için 4.000-TL’sını aşmayan alacaklar için dava ve icra şartı aranmadan yazılı olarak bir defadan fazla istenmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş ise doğrudan şüpheli ticari alacak karşılığı ayrılabilmektedir.

Diğer Önemli Noktalar

• Faiz gelir ve giderlerini etkileyen hesaplamaların ve tahakkukların kontrol edilmesi
• Ödenmemiş SGK primleri var ise KKEG olarak yazılıp yazılmadığı kontrol edilmeli
• İndirimli kurumlar vergisi müessesesinden faydalananlar için indirim tutarının hesaplanmalı
• Kesinti yoluyla ödenen vergilerin beyan edilen kazançla ilgili olup olmadığı kontrol edilmeli
• Var ise yenileme fonunun süresine dikkat edilmeli
• Kanunen Kabul Edilmeyen Gider hesapları detayı kontrol edilmeli
• Cari yılda yapılan dövizli işlemlerin değerlemesinde ve tahsilatı ile ödenmesinde  oluşan kur farklarının değerlemeleri kontrol edilmeli
• 2022 yılında tahsil edilemeyen alacak var ise ve icra takibi başlatıldıysa şüpheli ticari alacak karşılığı ayrılıp ayrılmadığı kontrol edilmeli
• Transfer fiyatlandırması, kontrol edilen yabancı kurum ve örtülü sermayeye ilişkin bilgilere ait formların ilişkili veri olması halinde doldurulup doldurulmadığı kontrol edilmeli
• 2022 yılında satılan binek otomobillere ilişkin amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave edilen kısım var ise Diğer İndirimler satırında gösterilip kazanç üzerinden indirim konusu yapılıp yapılmadığı kontrol edilmeli
• Beyanname eklerindeki formların Hazine ve Maliye Bakanlığınca bildirimi istenen şekilde eksiksiz olarak beyan edilip edilmediği kontrol edilmeli

07.04.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.