Emre Karaoglu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
emrekaraoglu27@hotmail.com

Kıdem Tazminatı Açısından İşçisiyle Birlikte İşyeri Devralmak Ne Kadar Mantıklı?

Devren satılık işyeri ilanlarına hepimiz zaman zaman şahit oluruz. Birçok girişimci ne güzel kurulu düzeni var, işçisi hazır, devri al hemen kazanmaya başla gibi ilan metinlerinden etkilenerek çeşitli sektörlerde işyerleri devralmaktadır. Kimi zaman hazır kurulu şirketlerde hisse devri, kimi zaman ise yeni bir şirket kurularak işyerinin devrolması işlemlerine şahit oluyoruz olmasına da, işyerinde hali hazırda çalışan işçi açısından bu devir hiçbir hak kaybı olmayacak şekilde düzenlenen mevzuat hükümlerini bu devir işlerinde unutmamak gerekiyor.

Bir işletmeyi yeni bir şirket kurmak suretiyle devir alan yeni işletmeci, devir aldığı işletmeyi kendinden önce işleten kişi veya kişilerin borçlarından veya alacaklarından sorumlu olmasa da, işyerinde devir tarihinden önce çalışmakta olan ve devir sonrasında da çalışmaya devam edecek işçinin önceki dönem hak ve alacaklarından sorumlu değilim deme şansına maalesef sahip değil…

Neden mi diye soracak olursanız hemen nedenini açıklayayım. İşyerini çalışmakta olan hazırdaki işçileri ile birlikte ne şekilde olursa olsun devralan yeni işveren 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 6.maddesi hükümlerine göre mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralmış oluyor. Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlü oluyor.

Devir halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken tüm borçlardan devreden ve devralan işverenler birlikte sorumludur. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.

Hemen bu maddedeki hükümlere ek olarak 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun yürürlükte olan tek maddesi olan 14.maddesinin 2.fıkrasındaki hükümleri de buraya ekledikten sonra mevzuatın yorumuna geçmek istiyorum. Hüküm aynen şöyle geçiyor; “İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır. İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır. 12/7/1975 tarihinden, itibaren (1) işyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. Ancak, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır. 12/7/1975 tarihinden evvel (2) işyeri devrolmuş veya herhangi bir suretle el değiştirmişse devir mukavelesinde aksine bir hüküm yoksa işlemiş kıdem tazminatlarından yeni işveren sorumludur.”

Devredilen işçiyle ilgili 4857 ve 1475 Sayılı kanunlarımızda bahsedilen hükümlere göre hemen yorumlamaya başlayalım. 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 6 mevcut olan iş sözleşmesinde geçerli işçinin tüm hak ve alacaklarından devralan işveren 2 yıl süre ile sorumludur diyor. Yani devirden önce iş sözleşmesinden kaynaklı işçinin tüm hak ve alacakları hususunda devralan yeni işveren de 2 yıl süre ile sorumludur denilmekte. Önceki işverenin ödemediği ücretten tutun da, fazla mesai, prim, yıllık izin gibi tüm alacaklarından yeni işveren devir tarihinden 2 yıl süre ile sorumludur. Yani işçinin eski işverende kalan kıdem tazminatı dışındaki tüm alacaklarını 2 yıl boyunca yeni işvereninden isteme hakkı bulunmakta diyerek yorumlayabiliriz.

Peki kıdem tazminatı olayı nasıl olacak? 4857 Sayılı Kanun’un 6.maddesi yürürlükteki iş sözleşmelerinden doğan tüm konularda 2 yıl yeni işveren de sorumludur dese de, 1475 Sayılı Kanun’un yürürlükteki 14.maddesinin 2.fıkrasında kıdem tazminatına özel olarak hüküm geçmesi sebebiyle işyerini devreden işverenin işçiyi kendi bünyesinde devir tarihine kadar çalıştırdığı süreye kadar ve devir tarihinde ödediği son ücret tutarından hesaplanmak şartıyla yeni işverenle birlikte kıdem tazminatında herhangi bir süre belirtilmeksizin sorumludur denilmektedir. Yani istediğin kadar işçiyi devrederken hazırladığın devir sözleşmesinde kıdem tazminatı yeni işverene aittir desen de, devreden olarak bu işçinin kıdem tazminatından dolayı sen de sorumlusun diyor.

Biliyorum yazı biraz uzadı ama bu konuyu bir örnekle noktalamak istiyorum.

Ay Yıldız Gıda A.Ş. 01.01.2000 tarihinden beri işletmekte olduğu lokantayı 01.01.2011 tarihinde Diriliş Gıda A.Ş.’ye çalışan işçileri ile birlikte devrediyor. İşyerinin açıldığı 01.01.2000 tarihinden beri çalışmakta olan Harun Koç isimli döner ustası eski işvereninde alacağı olan ve kendisine ödenmeyen fazla mesai ücretleri için 31.12.2012’den önce yeni işvereni olan Diriliş A.Ş.’ye başvuru yaparak, ödenmeyen fazla mesailerini talep etmiş ve yeni işvereni yasal sorumluluğu gereği kendisinden önceki döneme ait fazla mesai tutarını ödemiştir.

Harun Koç isimli ustamız 30.09.2021 tarihinde emekli olması sebebiyle SGK’dan aldığı emekli olabilir yazısını işverenine ibraz ederek mesai arkadaşları ile helalleşip görevinden ayrılmıştır. Harun ustamızın sigorta hizmet dökümünde 01.01.2000-31.12.2010 tarihleri arası Ay Yıldız Gıda A.Ş.’de, 01.01.2011-30.09.2021 tarihleri arasındaki çalışması da Diriliş A.Ş.’de görünmektedir. İşte şimdi dananın kuyruğunun koptuğu noktaya geldik. Diriliş A.Ş. Harun ustamızın 01.01.2000-30.09.2021 tarihindeki işyerindeki tüm çalışması için, son ücreti olan 2021 Eylül ayı ücretine göre hesaplaması gerekmektedir. Sonuçta kıdem tazminatı son ücretten ve o işyerinde çalıştığı tüm dönem için hesaplanıp ödenmesi gerekiyor. Diriliş A.Ş. yöneticileri oturup bakıyor, bu işçi bu işyerinde toplam 20 yıl 9 ay çalışmış ama kendi şirketlerine verdiği hizmet sadece 10 yıl 9 ay olarak görünüyor. İşçiye bende hizmetin 10 yıl 9 ay, ben bu süre için tazminat öderim, git benden önceki dönemin için de Ay Yıldız A.Ş.’ye başvur mu demeli? Ay Yıldız A.Ş. tabi halen faaliyette ise kendisine başvuran işçiye 2010 Aralık ücreti üzerinden 10 yıllık kıdem tazminatı hesaplayıp mı ödemeli?

Bu şekilde değerlendirecek olursak işçi ilk 10 yıllık çalışması için emekli olduğu aydaki ücretinden değil de 2010 yılındaki ücretine göre kıdem tazminatı alacak, kalan son 10 yıl 9 ay için de son ücreti üzerinden kıdem tazminatı alırsa bariz bir hak kaybı yaşayacaktır. Burada yapılması gereken Diriliş A.Ş.’nin işçinin 20 yıl 9 aylık tüm kıdem tazminatını hesaplayıp ödemesi, devir tarihine kadarki süre için de Ayyıldız A.Ş.’ye çalıştırdığı 10 yıl için 2010 yılındaki ücreti ile hesaplanan kıdem tazminatı tutarını rücu etmesi ve bunu tahsil etmesi gerekmektedir. Devralan işveren Diriliş A.Ş. 2000-2010 dönemi için işçinin 2021 ücreti ile 2010 ücreti arasındaki farktan dolayı fazla ödeyeceği kıdem tazminatı kadar zarar etmiş olacaktır. Tabi varsayımımızda Ayyıldız A.Ş.’nin halen faaliyette olduğu ve rücu talebini kabul ederek kendi dönemine ait tazminatı ödemeyi kabul etmesi halinde bu durum gerçekleşmiş olacaktır.

Şahsi kanaatimce işçisiyle birlikte devralınacak bir işyeri için çalışan işçilerin devir tarihindeki kıdem tazminatları göz önünde bulundurularak gerekirse o tarihteki kıdem tazminatı tutarlarının işyeri devir tutarından düşülüp iki işverenin hesaplaşması sonrası bu devir işlemlerinin yapılması herkes için faydalı olacaktır. Devreden işveren devrettiğim işçi ne malum 3 sene sonra istifa edip gider belki diye düşünebilir. Ama o işçinin kıdem tazminatı hak ederek ayrılabileceğini de devralan işveren öne sürebilir. Bu sebeple devir esnasında işçilerin devri konusu da özellikle istişare edilmeli ve her iki taraf sonradan husumete düşmeyecek şekilde anlaşma sağlanmalıdır diye düşünerek bu yazımı noktalamak istiyorum. Uzunca bir yazı oldu, farkındayım ama konuyu açıklamak için gerekliydi diye düşünüyorum. Buraya kadar okuyan tüm okurlarımıza sonsuz teşekkür eder, sizlere faydalı olabilmesi ümidiyle sağlıklı günler dilerim.

18.10.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.