Emre Esen
Vergi Müfettişi
esenemre89@gmail.com

Noter Tasdiki Olmayan Yasal Defterlerin Katma Değer Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu

213 sayılı Vergi Usul Kanunu, vergilendirme, mükellefin ödevleri, değerleme, ceza hükümleri ve vergi davaları olmak üzere beş kitaptan oluşmaktadır. Mezkûr kanunun beş kitabından birisini oluşturan mükellefin ödevleri ile mükelleflere birtakım yükümlülükler getirilmiştir.

Söz konusu yükümlülüklerden bazıları, defter tutma, kayıt nizamı, muhafaza ve ibraz ödevleridir. Bu kapsamda 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 171.maddesine göre mükelleflerin defterleri, mezkûr kanunun ilgili maddesinde tadadı olarak sayılan amaçların yerine gelmesini sağlayacak şekilde ve usulde tutulması gerekmektedir. Söz konusu amaçları bir cümle ile ifade etmek gerekirse vergi ile ilgili her türlü tespitin net olarak yapılabilmesi diyebiliriz.

Kanunun 172.maddesinde kimlerin defter tutması gerektiği tespit edilmiş olup buna göre; ticaret ve sanat erbabının, ticari şirketlerin, serbest meslek erbabının ve diğer zikredilen ilgililerin defter tutmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

Kanunun 220.maddesinde tasdik zorunluluğu getirilen defterler tadadı olarak sayılmış olup, serbest meslek kazanç defteri, envanter defteri ve yevmiye defteri ilgili maddede sayılan defterler arasında yer almaktadır.

Kanunun 221.maddesinde ilgili defterlerin ne zaman tasdik ettirilmesi gerektiği hüküm altına alınmış olup, buna göre faaliyeti devam ede gelen mükellefler için deftere kayıt yapılacak olan yıldan önce gelen son ayda, özel hesap dönemine göre defter tutan mükelleflerde özel hesap döneminin başlangıcı olan aydan bir önceki ayda defterlerini tasdik ettirmek zorundadırlar.

Kanunun 256.maddesinde ise yetkili makamlar tarafından istenildiğinde ilgili defterlerin ibraz edilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Yukarda yer verilen mevzuat hükümleri ile mükellefler defter tutmak, defteri tasdik ettirmek ve yetkili makamlarca istenildiğinde ibraz etmek yönünden sorumlu tutulmuştur. Mükelleflerin bu sorumluluklardan tasdik mecburiyetini yerine getirmediği durumda KDV yönünden hangi sorunlarla karşı karşıya kalacağı makalemizde değerlendirilerek konuya ilişkin açıklamalar getirilecektir.

Bilindiği üzere mezkur kanunun 352.maddesinde tasdiki zorunlu olan defterlerin tasdik işleminin yaptırılmamış olması 1.derece usulsüzlük cezası ile cezalandırılmayı gerektiren fiiller arasında sayılmıştır. Ayrıca tasdik işleminin yaptırılmaması durumunda mezkûr kanunun 30. maddesinde resen vergi tarhının yapılmasını gerektiği hüküm altına alınmıştır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun diğer maddelerinde tasdik işleminin yapılmaması durumunda öngörülen başkaca bir yaptırım bulunmamaktadır.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun ‘vergi indirimi’ başlıklı 29.maddesinde mükelleflerin hesapladıkları katma değer vergisi üzerinden indirebilecekleri vergiler belirlenmiş olup, buna göre mükelleflere yapılan teslim ve hizmetler için hesaplanan ve fatura ve benzeri vesikalar üzerinde gösterilen katma değer vergileri indirilebilecektir.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun  ‘indirimin belgelendirilmesi başlıklı 34. maddesinde katma değer vergisinin indirilebilmesi için ilgili alışlara ilişkin belgelerde ayrıca gösterilmesinin yanında yasal defterlere de kaydedilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun ‘kayıt düzeni’ başlıklı 54. maddesinde ise katma değer vergisi mükelleflerinin tutması zorunlu olan yasal defter kayıtlarını bu verginin hesaplanmasına ve kontrolüne imkân verecek şekilde düzenlemesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Yukarda yer verilen kanunun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde noterlerce tasdik işlemi yapılmadan kullanılan yasal defterlerin mükellef açısından usulsüzlük cezası ile yaptırıma tabi olduğu, bunun dışında alışlara ilişkin belgelerde gösterilen katma değer vergilerinin indirim konusu yapılmasını engelleyici bir hüküm olmadığı görülecektir.

Ancak söz konusu olayda idare tarafından yapılan işlemlerde noter tasdiki olmayan defterlerin yasal defter olarak değerlendirilmediği, dolayısıyla indirim konusu yapılan katma değer vergilerinin indirimlerden çıkarıldığı, bahse konu olayın mükellefler tarafından buna ilişkin bir hükmün olmadığı ve idarenin yorumu olarak değerlendirilmesi neticesinde konu sıkça yargıya taşınmaktadır. Noter tasdiki olmayan yasal defterlere kaydedilen katma değer vergilerinin indiriminin reddedilmesi veya kabul edilmesi meselesi yüksek yargı tarafında da henüz sonuca bağlanmamış olup Danıştay’ın farklı daireleri tarafından verilen kararlarda kimi zaman mükellefler kimi zaman idare haklı bulunmuştur. Konuya ilişkin içtihatları birleştirme kararı olmadığı için belirsizlik devam etmektedir. Ancak Danıştay’ın son yıllarda verdiği kararlar noterlerce tasdik işlemi yapılmayan yasal defterlere kaydedilen katma değer vergilerinin indirilemeyeceği yönünde olup söz konusu kararlara aşağıda yer verilmiştir.

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun 2022/85 nolu kararında özetle noter tasdiki olmayan yasal defterlere kaydedilen katma değer vergisinin indirim yapılamayacağı yönündeki vergi mahkemesinin kararı onanmıştır.

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun 2022/599 nolu kararında özetle tasdiksiz yevmiye defterinin yasal defter, bu deftere yapılan kayıtların da yasal deftere yapılan kayıt olarak kabul edilmesi hukuken mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda tasdiksiz yevmiye defterine kaydedilen emtia alış ve gider faturalarında yer alan katma değer vergilerinin 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29 ve 34. maddeleri uyarınca indirimi kabul edilemeyeceğinden dava konusu cezalı tarhiyatta hukuka aykırılık görülmemiştir yönündeki vergi mahkemesi kararı onanmıştır.

Danıştay tarafından verilen son kararların noter tasdiki olmayan yasal defterlere yapılan kayıtlara ilişkin katma değer vergisinin indirilemeyeceği yönünde olması göz önüne alındığında konuya ilişkin vergisel yükümlülükler altına girmemek adına mükelleflerin yasal defter tasdik işlemine önem vermeleri gerekmektedir.

Ayrıca mükelleflerden vergi incelemesine tabi tutmak üzere söz konusu defterler istenildiğinde ibraz etme yükümlülüğü bulunmaktadır. Ancak tasdik edilmemiş defterlerin ibraz edilmemesi 213 sayılı vergi usul kanununun 359. maddesi uyarınca gizleme fiiline konu olmamaktadır.

Kaynakça

-213 sayılı Vergi Usul Kanunu

-3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

-2022/85 nolu Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu kararı

-2022/599 nolu Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu kararı

01.12.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.