Emre Ateş
Vergi Müfettişi
E.Milli Emlak Uzmanı
emre9156@hotmail.com

Taşıt Satışının Ticari Kazanç Sayılması ve Tedarik Sorunlarına İlişkin Yapılan Düzenlemeler Hakkında Değerlendirme

GELİR VERGİSİ YÖNÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR

Türkiye’ de ki vergi uygulamalarına bakıldığında yapılan ticari bir faaliyetin arızi veya sürekli olmasının kazancın mahiyetini etkilediği görülmektedir.

Bu makalemizde taşıt satışlarından elde edilen gelirlerin ticari kazanç kapsamında gelir vergisi yönü ile araç satışında yaşanan tedarik sorunlarına ilişkin yapılan düzenlemeler ele alınacaktır.

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’ na göre gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.

Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:

1. Ticarî kazançlar,

2. Ziraî kazançlar,

3. Ücretler,

4. Serbest meslek kazançları,

5. Gayrimenkul sermaye iratları,

6. Menkul sermaye iratları,

7. Diğer kazanç ve iratlar.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesi hükmü uyarınca her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır. Ticari faaliyet, emek ve sermaye unsurlarının birlikte kullanılarak devamlı bir organizasyona dayanan, zirai ve serbest meslek faaliyeti dışında kalan faaliyetlerdir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesi hükmü uyarınca her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.

Bir faaliyetin ticari faaliyet olarak değerlendirilebilmesi için taşıması gereken bazı özellikler bulunmaktadır. Buna göre;

• Faaliyetin yerine getirilmesinin sermaye ve emeğe dayanması,

• Faaliyetin devamlı olması (Bir takvim yılı içinde birden fazla tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında tekrarlanan işlemlerde de devamlılık olduğu varsayılacaktır.),

• Gelir getiren faaliyetlerin bir organizasyon kapsamında yapılmış olması (İşyeri açma, işçi çalıştırılması, ticaret siciline kaydolunması vb.),

• Müessesenin, ticari ve sınai bir müessese şekil ve mahiyetinde olması,

Gerekmektedir.

Taşıt alım satımını (sıfır veya ikinci el) devamlı olarak ticari organizasyon dahilinde yapılması ticari kazanç sayılmakta olup, bu faaliyeti yapanların ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeleri gerekmektedir.

Bununla birlikte; Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 15/08/2020 tarihli ve 31214 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklikler Yapılmasına Dair Yönetmelikte “Bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı, aksi Ticaret Bakanlığınca tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilmektedir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıdaki hükümden de anlaşılacağı üzere taşıt alım satımının (sıfır veya ikinci el) ticari kazanç kapsamında değerlendirilmesi için 3 den fazla taşıtın doğrudan veya aracı vasıtasıyla satılması gerekmektedir.

Yani 3 den fazla araç satışı devamlılık unsurunu ve organizasyon kapsamında yapılmış olması hususlarını yerine getirmektedir.

Taşıt alım satım faaliyetinden dolayı ticari kazanç kapsamında vergiye tabi mükellefler 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre mükellefiyet tesis ettirmek zorundadırlar. Mükellefiyet yükümlülükleri kapsamında 213 sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan bildirim ve beyanname verme hususlarını da yerine getirmeleri gerekmektedir.

TEDARİK YÖNÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR

Taşıt satışları ile ilgili fahiş uygulamaların (tedarik sorununun) önüne geçmek amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 16/08/2022 tarihli ve 31925 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklikler Yapılmasına Dair Yönetmelikte Pazarlama ve satış kısıtlaması başlıklı Geçici 2. Maddesinde “İkinci el kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenler, otomobil ve arazi taşıtlarının pazarlanmasını veya satışını ilk tescil tarihinden itibaren altı ay ve altı bin kilometre geçmedikçe 1/7/2023 tarihinden önce doğrudan veya dolaylı olarak yapamaz. Bakanlık, bu tarihi altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.” Hükmü yer almaktadır.

Anılan hüküm kapsamında Ticaret Bakanlığının ikinci el kara taşıtı ticareti yapanların, araçları ilk tescil tarihinden itibaren altı ay ve altı bin kilometre geçmedikçe satamayacağı belirtilmiş ve düzenlemenin geçerlilik tarihi 1 Temmuz 2023 olarak belirlenmiştir.

Düzenlemeye eklenen ilgili madde doğrultusunda Ticaret Bakanlığı, yetkisini kullanarak düzenlemenin geçerlilik tarihini 6 ay uzatmıştır. Buna göre ikinci el araç satışlarında 6 ay ve 6 bin km sınırı, 1 Ocak 2024 tarihine kadar geçerli olacaktır. Yani İlk tescil tarihinden itibaren 6 ay geçmemiş olan ve 6 bin km kullanıma sahip olmayan araçların ikinci el satışı 1 Ocak 2024 tarihine kadar yapılamayacaktır. Burada iki şartın aynı anda birlikte arandığı göz ardı edilmemelidir.

DEĞERLENDİRME

Ticaret bakanlığı tarafından yapılan düzenlemelerin yerinde olduğunu ancak yetersiz kaldığını düşüyorum. Çünkü sadece ticaret kapsamında ikinci el taşıt ticareti yapanları kapsayan bu düzenleme al-sat işi ile uğraşan kişileri kapsamamaktadır. Al-sat işi yapanların ticari kazanç kapsamında değerlendirilmesi için 3 den fazla araç alım satımı yapılmasının gerektiği  düşünüldüğünde iki düzenlemenin de yetersiz kaldığı aşikardır. Her ne kadar ticari faaliyet olduğu değerlendirilen tüm bireysel satışlar “6 ay-6 bin kilometre” kısıtlama düzenlemesi kapsamında olduğu belirtilmiş olsa da aracılık yoluyla yapılan satışlar bu kısıtlamayı sekteye uğratmaktadır.

Denetimlerin yetersiz olması nedeniyle al sat işi yapanların başkaları üzerinden vekaletname yoluyla işlem yapmaları da 3 den fazla araç satışı kuralına takılmamaları sonucunu doğurmaktadır.

Otomotiv alım satımlarında bir süredir bazı firmalarca yürütülen stokçuluk ve arz talep dengesine aykırı şekilde belirlenen fahiş fiyat oluşumları ilgili birimleri bir takım düzenlemelere sevk etmiştir. Ancak bu düzenlemelerin yetersiz kaldığı görülmektedir.

Ülkemizde son zamanlarda görülen araç satışları ile ilgili fahiş uygulamaların önüne geçilmesi için yeni bir takım düzenlemeler kaçınılmazdır. Kişilerin taşıtları yatırım aracı olarak görmelerinin önüne geçen düzenlemeler ile para kazanmak amacıyla (ticaret kapsamında olmayan) alım/satım yapanların bu işten vazgeçirecek düzenlemeler yapılacak düzenlemelere temel oluşturabilir.

Yapılan düzenlemelere ek olarak Ticaret Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ortak adımlar atılmalı ve Adalet Bakanlığı tarafından bu düzenlemelere katkıda bulunulmalıdır.

Ticaret Bakanlığı tarafından 3 den fazla aracın satışı düzenlemesinin bir yıl için de 2 ye düşürülmesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından da 2. Araç satışının da değer artış kazancı olarak kabul edilmesine yönelik düzenleme yapılması değerlendirilmektedir.

Ayrıca bir kişide birden fazla kişinin vekaletnamesinin olması genel kabul görmüş kuralların ötesinde bir durumdur. Vekaletname ile satış hususlarının denetlenmesini sağlamak adına taşıt satışı ile ilgili 1 den fazla vekaletnamelerin iptalinin sağlanmasının yerinde olacağı düşünülmektedir. Böylelikle vekaletnameli satışların önüne geçilmiş olacaktır. Vekaletnamelere ilişkin bilgilerin de Türkiye Noterler Birliği araçlığı ile elde edilmesi mümkündür.

SONUÇ

Üç araçtan fazla araç satışı, devamlılık unsurunu ve organizasyon kapsamında yapılmış olması hususlarını yerine getirmekte olduğundan, taşıt alım satım faaliyetinden dolayı ticari kazanç kapsamında vergiye tabi olacak mükelleflerin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre mükellefiyet tesis ettirmeleri gerekmektedir.

Fahiş uygulamaların önüne geçilmesi amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından 3 den fazla aracın satışı düzenlemesinin bir yıl için de 2 ye düşürülmesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından da 2. Araç satışının da değer artış kazancı olarak kabul edilmesine yönelik düzenleme yapılması kaçınılmazdır.

Kaynaklar;

213 sayılı Vergi Usul Kanunu

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik

 

22.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.