Elçin Turgut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
elcin.turgut@turgutmalimusavirlik.com

Çek İle Yapılan Kira Ödemelerinde Hangi Tarihin Esas Alınacağı Tamir Tadilat Masraflarının Kira Bedelinden İndirimi Teşvik Edici Belgelerin İbrazı Ve İdarenin Konuya Yaklaşımı

Değerli okurlar, günümüz iş hayatında kira ödemelerinin çek, senet, kredi kartı ve hatta tamirat-tadilat masraflarının mahsuplaşması yolu ile yapıldığı bilinmektedir.

193 sayılı GVK’.nun 70. maddesinde gayrimenkul sermaye iradının tarifi yapılmış ve hak ve tasarruf sahipleri tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar da gayrimenkul sermaye iradı olarak hesaplanacağı belirtilmiş, aynı Kanunun 70. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında ise hak ve tasarruf sahiplerinin ticari ve zirai bir işletme olduğu taktirde bunların iratlarının ticari veya zirai kazancın tespitine göre hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.

193 sayılı GVK’ nun 72. maddesinde de gayrimenkul sermaye iratlarında gayrisafi hasılat; 70. maddesine konu mal ve hakların kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira bedellerinin tutarı olup, gelecek yıllara ait peşin tahsil olunan kiralar, ilgili bulundukları yılların hasılatı sayılır hükmüne bağlanmıştır.

29.07.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 268 No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 01.11.2008’den itibaren uygulanmak üzere işyeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilme zorunluluğuna ilişkin olarak açıklamalar yapılmıştır.

Buna göre;

-Konutlarda; her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin,

-İşyerlerinde; işyerini kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin 01.11.2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Söz konusu tebliğe göre, banka veya Posta ve Telgraf  Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracı kılınmak suretiyle, hesap cüzdanları, para yatırma ve havale dekontu, çek, kredi kartı gibi araçlar kullanılmak suretiyle yapılan tahsilat ve ödemelerde bu belgeler tevsik edici belge kabul edilecektir.  

Öte yandan Türk Ticaret Kanununda çeklerin görüldüğünde ödenmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. Ancak uygulamada çekler ödeme işlemine vade kazandırmak amacı ile genellikle keşide tarihi olarak düzenlenme tarihinden sonraki bir tarih belirlenmektedir. Ancak gerek çek hakkında yapılan bu geçici düzenleme, gerekse uygulamada çekin vadeli olarak kullanılması, çekin bankadan tahsili açısından geçerli olup ticari açıdan çekin istenildiği zaman başkalarına ciro edilmesi, takas edilmesi ve mal ve emtia alımında kullanılmasına engel teşkil etmeyecektir. Bu çerçevede, kira karşılığı çek alındığı andan itibaren, mükellefin söz konusu çeki herhangi bir şekilde (ciro gibi) kullanması veya üzerinde tasarrufta bulunması mümkün olup gayrimenkul sermaye iradının tahsilini, çekin bankadan tahsil zamanına bağlamak hem hukuki hem de ekonomik gerçekliğe uygun düşmemektedir.                               

Borçlar Kanunu’nun “MADDE 139- Takas’’ , “MADDE 307- Kira Bedelinin İndirilmesi” , “MADDE 308- Zararın Giderimi” maddelerinde özdeş ve muaccel borç ve alacağın takas edilebileceği belirtilmiştir. Kiracı, kiralananın ayıplı ve kusurlu olma durumunda kira bedelinden indirim veya zararın tazminini talep edebilmektedir. Fakat uygulamada vergi idareleri kira sözleşmesinde bulunan yıllık kira bedelinin teşvik edici belgeler ile ibrazını yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmiş olmasını istemektedir.

Sonuç olarak, mal ve hakların kiraya verilmesinde ilgili yıla veya geçmiş yıllara ilişkin olarak çekle yapılan kira tahsilatları çekin alındığı dönemin geliri, gelecek yıllara ait olup çekle peşin tahsil olunan kiraların ise ilgili bulundukları yılların gelirleri olarak dikkate alınması gerekmektedir. Ayrıca, işyeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsiki açısından, çekle yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında dekont veya banka hesap dökümleri düzenlendiğinden bu belgeler tevsik edici belge kabul edilecektir. Kiralananın ayıplı veya kusurlu olmasından dolayı indirim yapılsa dahi sözleşmede bulunan kira bedeli tutarında beyan ve belge talep etmektedir.  

12.09.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.