Ekrem Öncü
Yeminli Mali Müşavir
DKR Denetim
ekrem.oncu@dkrdenetim.com

Menkul Sermaye İradı Vergilendirilmesi

Yazı dizimizin bugünkü bölümünde 2017 yılında gerçek kişilerce elde edilen menkul sermaye iratlarının beyan edilip edilmeyeceği, beyan edilmesi durumunda hangi şartlar altında beyan edileceği, beyannamenin verilme zamanı ve verginin ödenmesi konuları ele alınacaktır.

Ayrıca, 01/01/2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 67’nci madde ile getirilen kaynakta kesinti esasına dayalı vergileme rejiminin vergilendirilmesi farklı esaslara tabidir ve yazı dizimizin sonraki konusunu oluşturacaktır.

HANGİ GELİRLER MENKUL SERMAYE İRADI SAYILMAKTADIR?

Aşağıda yazılı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır:

• Her türlü hisse senetlerinin kar payları (temettü gelirleri),

• İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ilekooperatiflerin dağıttıkları kazançlar),

• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları,

• Devlet tahvili ve hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri (Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler dâhil olmak üzere),

• Her türlü alacak faizleri,

• Mevduat faizleri,

• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller,

• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,

• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,

• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları (Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları dahil),

• Repo gelirleri,

• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,

• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,

• Yukarıda sayılanlar dışında Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü sermaye piyasası aracından elde edilen kar payı, faiz, kira vb. gelirler.

Yukarıda yazılı iratlar, bunları sağlayan sermaye sahibinin ticari faaliyetine bağlı bulunduğu takdirde, ticari kazancın tespitinde dikkate alınacaktır.

MENKUL SERMAYE İRATLARINDA BEYAN SINIRI NEDİR?

Gerçek kişilerce 2017 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının bir kısmı beyan edilecek gelir toplamı 30.000 TL’yi aşması halinde, bir kısmı ise beyan edilecek gelir toplamı vergi kesintisine ve istisnaya tabi olmayanlar için 1.600 TL’yi aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek Menkul Sermaye İratları nelerdir?

Aşağıda sayılan menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan edilmez ve diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez.

1. Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan; (Ticari kazançla ilişkisi olmaması şartıyla)

• Mevduat faizleri,

• Özel Finans Kurumlarınca (Katılım Bankaları) kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,

• Repo Kazançları.

2. Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin ve bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları.

3. Kurumlar vergisi mükelleflerince 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları.

1.600 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecek Menkul Sermaye İratları nelerdir?

Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan aşağıda belirtilen menkul sermaye iratları 1.600 TL’lik tutarı aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edileceklerdir.

1. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri,

2. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller (01/01/2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilenler),

3. İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,

4. Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,

5. Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kar payı vb.),

6. Her türlü alacak faizleri.

Burada bahsedilen 1.600 TL’lik tutar bir istisna olmayıp, gelirin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınacak bir haddir. Buna göre, menkul sermaye iradı olarak elde edilen gelir 1.600 TL’yi aşıyorsa, elde edilen gelirin tamamı beyan edilecektir. Bu had yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup, bu gelirler ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan diğer menkul sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır.

30.000 TL’lik tutarı aşması halinde beyan edilecek Menkul Sermaye İratları hangileridir?

Elde edilen gelirin 30.000 TL’yi aşması halinde aşağıdaki gelirlerin tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

1. 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler,

2. Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,

3. Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları. Menkul sermaye iratları toplamının 30.000 TL’yi aşıp aşmadığının tespitinde, indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması gerekmektedir.

01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan devlet tahvili ve hazine bonolarından elde edilen gelirlere ilişkin Gelir Vergisi Kanununun geçici 59 uncu maddesinde yer alan istisna uygulaması 31/12/2007 tarihinde son bulduğundan, 01/01/2008 tarihinden itibaren bu kıymetlerin faiz gelirleri ve elden çıkarılması dolayısıyla elde edilen gelirler ile ilgili olarak istisna uygulaması söz konusu değildir.

HANGİ GELİRLER İNDİRİM ORANI UYGULANARAK BEYAN EDİLECEKTİR?

Gelir Vergisi Kanununda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüştür. Enflasyondan arındırmaya ilişkin indirim oranı 2017 yılı için % 129,43 olarak belirlenmiş olup oran 1’den büyük olduğu için beyana dahil edilmeyecektir.

DEVLET TAHVİLİ, HAZİNE BONOSU VE EUROBONDLARDAN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENDİRMESİ NASIL OLACAKTIR?

Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (TL cinsinden) faiz geliri

İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden önce ise indirim oranının birden büyük olması nedeniyle beyan edilmeyecektir. İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden sonra ise Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi olduğundan beyan edilmeyecektir.

Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (Dövize, altına veya başka bir değere endeksli) faiz geliri

İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden önce ise 30.000 TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.

İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden sonra ise Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi olduğundan beyan edilmeyecektir.

Eurobond faiz geliri

Vergi uygulaması bakımından devlet tahvili ve hazine bonosu gibi değerlendirilmekle birlikte eurobondlar geçici 67 nci madde kapsamında değildir. Dolayısıyla ihraç tarihine bakılmaksızın 2017 yılında elde edilen ve 30.000 TL’yi aşan eurobond faiz gelirleri beyan edilecektir.

ÖZEL SEKTÖR TAHVİLLERİ VE KİRA SERTİFİKALARINDAN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENDİRİLMESİ NASILDIR?

Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesine göre, tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından elde edilen faiz gelirleri % 0 ila % 10 arasında vadeye göre değişen oranlarda, 01/01/2006 tarihinden önce ihracı gerçekleştirilen diğer özel sektör tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri ise % 10 oranında tevkifata tabi tutulmaktadır. 2017 yılında elde edilen ve 30.000 TL’yi aşan tevkifata tabi tutulmuş söz konusu faiz gelirleri beyan edilecektir. Kira sertifikaları dahil olmak üzere 01/01/2006 tarihinden sonra yurtiçinde ihraç edilen tüm özel sektör tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri ise geçici 67 nci madde kapsamında vergilendirilmekte olup, bu gelirler için beyanname verilmeyecektir.

KAR PAYLARININ VERGİLENDİRİLMESİ NASIL OLACAKTIR?

Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu kapsamında kar payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir:

• Her türlü hisse senetlerinin kar payları,

• İştirak hisselerinden doğan kazançlar,

• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.

(Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılır.)

Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir 30.000 TL’yi aşıyor ise beyan edilecektir.

Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, karın dağıtımı aşamasında yapılan % 15 oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir. Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

01/01/1999 – 31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Gelir Vergisi Kanununun geçici 61 inci maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Menkul sermaye iratlarına ilişkin bildirim doldurulurken, sadece adi komandit şirketlerin komanditer ortakları, limited şirket ortakları ve anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi ortakları ödemiş oldukları Bağ-Kur primlerini elde edilen menkul sermaye iradı tutarıyla sınırlı olmak üzere indirebileceklerdir.

YURT DIŞINDA YAŞAYAN TÜRK VATANDAŞLARININ ELDE ETTİĞİ MENKUL SERMAYE İRATLARININ BEYANI NASIL YAPILACAKTIR?

Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan fazla bir süre yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları, Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar bakımından dar mükellefiyet esasında vergilendirilmektedir. Dar mükellefiyet esasında vergilendirilecek söz konusu vatandaşlarımızın, Türkiye’de elde ettiği gelirin tamamının tevkif suretiyle vergilendirilmiş menkul sermaye iratlarından ibaret olması halinde bu gelir için beyanname verilmeyecektir.

Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dahil dar mükellefiyete tabi olanlar, Türkiye’de elde ettikleri vergi kesintisine tabi tutulmamış menkul sermaye iratlarının tamamını, elde etme tarihinden itibaren 15 gün içinde münferit beyanname ile bildirecek ve vergisini de aynı süre içerisinde ödeyeceklerdir.

Gelir Vergisi Kanununun 3 üncü maddesine göre, resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları tam mükellef sayılarak tam mükellefiyet esaslarına göre vergilendirilirler.

KESİLEN VERGİLERİN MAHSUBU MÜMKÜN MÜDÜR?

Menkul sermaye iratları üzerinden kesilen vergilerden beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısım, beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Kar paylarının beyan edilmesi durumunda ise, beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kar paylarının dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir.

YILLIK BEYANNAMEYE DAHİL EDİLEN KAZANÇ VE İRATLARDAN HANGİ İNDİRİMLER YAPILACAKTIR?

Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi ile diğer kanunlarda belirtilmiştir. Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir.

Menkul sermaye iratlarından indirim konusu yapılabilecek hususlar şunlardır;

1- Şahıs sigorta primleri,

2- Eğitim ve sağlık harcamaları,

3- Bağış ve yardımlar,

4- Sponsorluk harcamaları,

5- Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar,

6- Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,

7- Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi,

8- EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları,

9- Diğer kanunlara göre indirilecek bağış ve yardımlar.

BEYANNAME NEREYE, NE ZAMAN VERİLECEKTİR?

1 Ocak - 31 Aralık 2017 döneminde elde edilen beyana tabi menkul sermaye iratları, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile 2018 yılının Mart ayının yirmibeşinci günü akşamına kadar (01–25 Mart 2018) beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak 2017 yılı gelirlerine ilişkin yıllık beyanname verme süresinin son günü hafta sonuna rastladığından, mükellefler beyannamelerini 26 Mart 2018 akşamına kadar verebilirler.

Beyanname mükellefin ikametgahının bulunduğu yer vergi dairesine verilecektir. Ayrıca beyannamenin, hazır beyan sistemi aracılığıyla internet ortamında verilmesi de mümkün bulunmaktadır.

VERGİ NE ZAMAN, NEREYE ÖDENECEKTİR?

Beyanname üzerinden ödenmesi gereken gelir vergisi, 2018 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir. Ancak ödenmesi gereken gelir vergisinin birinci taksit için ödeme süresinin son günü hafta sonuna rastladığından, birinci taksitin ödemesi damga vergisi ile birlikte 2 Nisan 2018 tarihine kadar yapılmalıdır. İkinci taksit için ise ödeme süresinin son günü 31 Temmuz 2018 tarihidir.

Ödenmesi gereken gelir vergisi;

• Mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine,

• Bağlı olunan vergi dairesindeki hesabın bildirilmesi şartıyla diğer vergi dairelerine,

• Elden anlaşmalı banka şubelerine ya da internet bankacılığını kullanarak anlaşmalı banka şubelerine,

• www.gib.gov.tr adresinden anlaşmalı bankaların banka kartları ve kredi kartları ile ödenebilir.

HANGİ VERGİ TARİFESİ UYGULANACAKTIR?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre 2017 yılında elde edilen gelirlere aşağıda yer alan vergi tarifesi uygulanarak gelir vergisi hesaplanır:

13.000 TL’ye kadar % 15

30.000 TL’nin 13.000 TL’si için 1.950 TL, fazlası % 20

70.000 TL’nin 30.000 TL’si için 5.350 TL, fazlası % 27

70.000 TL’den fazlasının 70.000 TL’si için 16.150 TL, fazlası % 35 oranında vergiye tabidir.

GELECEK YAZIDA HİSSE SENEDİ, TAHVİL, BONO GİBİ KIYMETLERDEN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENDİRİLMESİ ELE ALINACAKTIR

08.03.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.