Ekrem Öncü
Yeminli Mali Müşavir
DKR Denetim
ekrem.oncu@dkrdenetim.com

Her Durumda Büyük Ortak Küçük Ortağın Hissesini Satın Alabilir Mi?

Değerli okurlarımız “şirketler topluluğu” kavramı 6102 sayılı TTK ile mevzuatımıza girmiş bulunmaktadır. Şirketler topluluğuna ilişkin düzenlemelere TTK’nın 195-209’uncu maddelerinde yer verilmiştir. Bugünkü yazımızın konusunu 208’inci maddede yer verilen “satın alma hakkı” oluşturacaktır.

208’inci madde de düzenlenen “satın alma hakkı” aslında şirketler topluluğu için getirilmiş bir haktır. Ancak, bu hak sanki her türlü büyük ortağın küçük ortakların payını alabileceği gibi algılanmaktadır. Ancak, bu algı yanlıştır.

208’inci madde düzenlemesine göre, hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının en az yüzde doksanına (%90) sahipse, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa, hâkim şirket azlığın paylarını varsa borsa değeri, yoksa 202’nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilir.

Gerçek kişi ortaklar satın alma hakkından faydalanabilecek midir?

Öncelikle bu hakkı kullanacak olan hakim şirkettir. Dolayısıyla, gerçek bir şahıs bir şirketin %95 hissesine sahip olsa bile TTK 208 kapsamında satın alma hakkına sahip bulunmayacaktır.

Satın alma hakkından faydalanacak olan bir şirketin ortağı olan hakim şirkettir. Örneğin, X Anonim Şirketi Y Anonim Şirketinin %90 hissesine sahip ise ve Y Anonim Şirketinin %10’luk hissesi de 5 adet gerçek ya da tüzel kişi ortağa ait ise X Anonim Şirketi 208’inci maddede belirtilen şartlarla 5 adet şirket ortağından hisselerini alabilecektir.

Hangi koşullarda satın alma hakkı kullanılabilinecektir?

Azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa satın alma hakkı kullanılabilinecektir.

Şirketin çalışmasının engellenmesi, dürüstlük kuralına aykırı davranılması gibi durumlara hakim şirket ortağı mı karar verecektir?

 
Hayır, bu durumlara karar verecek olan mahkemelerdir. Satın alma hakkını kullanmak isteyen hakim şirket bu durumların varlığını dava açarak ortaya koyacaktır ve mahkemeyi ikna edecektir. Aksi türlü kanunda sayılan durumların bulunmadığına mahkeme karar verecek olur ise satın alma hakkı da kullanılamayacaktır.

Satın alma bedeli nasıl belirlenecektir?

Hâkim şirket azlığın paylarını varsa borsa değeri, yoksa 202’nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilir. 202/2 düzenlemesi uyarınca, “Hâkimiyetin uygulanması ile gerçekleştirilen ve bağlı şirket bakımından açıkça anlaşılabilir haklı bir sebebi bulunmayan, birleşme, bölünme, tür değiştirme, fesih, menkul kıymet çıkarılması ve önemli esas sözleşme değişikliği gibi işlemlerde, genel kurul kararına red oyu verip tutanağa geçirten veya yönetim kurulunun bu ve benzeri konulardaki kararlarına yazılı olarak itiraz eden pay sahipleri; hâkim teşebbüsten, zararlarının tazminini veya paylarının varsa en az borsa değeriyle, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını mahkemeden isteyebilirler. Değer belirlenirken mahkeme kararına en yakın tarihteki veriler esas alınır. Tazminat veya payların satın alınmasını istem davası, genel kurul kararının verildiği veya yönetim kurulu kararının ilan edildiği tarihten başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.”

Halka açık şirketler bakımından TTK’nın 208’inci maddesi kapsamında satın alma mümkün olacak mıdır?

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 27’nci maddesinde ortaklıktan çıkarma hakkı ve satma hakkı düzenlenmiştir. Madde düzenlemesi aşağıdaki gibidir.

“(1) Pay alım teklifi sonucunda veya birlikte hareket etmek de dâhil olmak üzere başka bir şekilde sahip olunan payların halka açık ortaklığın oy haklarının Kurulca belirlenen orana veya daha fazlasına ulaşması durumunda, paya sahip olan bu kişiler açısından azınlıkta kalan pay sahiplerini ortaklıktan çıkarma hakkı doğar. Bu kişiler, Kurulca belirlenen süre içinde, azınlıkta kalan ortakların paylarının iptalini ve bunlar karşılığı çıkarılacak yeni payların kendilerine satılmasını ortaklıktan talep edebilirler. Satım bedeli, 24 üncü madde çerçevesinde belirlenir.

(2) Birinci fıkrada yer alan şartlar çerçevesinde ortaklıktan çıkarma hakkının doğduğu durumlarda, azınlıkta kalan pay sahipleri açısından satma hakkı doğar. Bu pay sahipleri Kurulca belirlenen süre içinde, paylarının adil bir bedel karşılığında satın alınmasını oy haklarının Kurulca belirlenen orana veya daha fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişilerden ve bunlarla birlikte hareket edenlerden talep edebilirler.

(3) 6102 sayılı Kanunun 208’inci maddesi halka açık ortaklıklara uygulanmaz.

(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir.”

Dolayısıyla 6362 sayılı Kanunun 27/3 düzenlemesi uyarınca, 6102 sayılı Kanunun 208’inci maddesi halka açık ortaklıklara uygulanamayacaktır. Halka açık şirketler bakımından satın alma hakkı 6362 sayılı Kanun düzenlemeleri paralelinde mümkün olacaktır.

16.08.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.