Eda Kaya Bükülmez
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
İşletme Bilim Uzmanı
edakaya_88@hotmail.com

Kurumların Zarar Mahsubunda Özellikli Durumlar

Bilindiği gibi,  KVK’nun 9.maddesinde gerek yurt içi faaliyetlerden gerekse yurt dışı faaliyetlerden doğan zararların  mahsubu ile devir alınan kurumlara ait zararların  mahsubu hükümlerine yer verilmiştir.  

Zarar mahsubunda dikkat edilecek koşullar kısaca aşağıda olduğu gibidir:

1. Zarar mahsubunda süre 5 yıldır.
2. Zarar mahsubu kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden yapılır.
3. Kurum kazancından  mahsup edilen zararlar ile ertesi yıllara devreden  zararların hangi dönemle ilgili  olduğu  ayrı ayrı  belirtilir.
4. Geçmiş yıl zararı, mahsup imkanının  doğduğu ilk  hesap  döneminde kurum kazancından  mahsup edilmelidir. Yıl atlanması durumunda, atlanılan yıl zararının  mahsubundan  vazgeçilmiş sayılır.
5. Af kanunlarına göre matrah artırımında bulunan mükelleflerin artırımda bulundukları yıla ilişkin zararlarının sadece %50’sini gelir ve kurumlar vergisi kanununun ilgili maddelerinde yer alan esaslar çerçevesinde mahsup edilebilecektir.
6. Özel hesap döneminde gerçekleşen zararlarda yıllık mahsup imkanı söz konusudur.
7. Dar mükelleflerde de zarar mahsubu, tam mükellefiyette olduğu gibi aynı kurallara tabidir.  
8. Devir veya tam bölünme hallerinde de zarar mahsubu mümkündür.
9. Devir halinde devralınan kurumların devir tarihi itibari ile öz sermaye tutarını geçmeyen zararları ile tam bölünme işlemi sonucu bölünen kurumun zararlarından öz sermayenin devralınan tutarını geçmeyen ve devralınan kıymetle orantılı kısmının mahsup edilebileceği bilinmelidir.
10. Devralınan  veya bölünen kurumun öz sermaye tutarının  “0” veya negatif olması halinde bu kurumların zararlarının  mahsubu mümkün değildir.
11. Yurtdışı faaliyetlerinden doğan zararın mahsubunda faaliyette bulunan ülkenin vergi kanunlarına göre denetim yetkisi verilen kuruluşlarca raporlanması ve rapor aslı ve tercüme edilmiş bir nüshasının Türkiye deki ilgili vergi dairesine ibrazı zorunludur. Türkiye de mahsup edilen yurtdışı zararın, ilgili ülkede de mahsup edilmesi halinde, Türkiye’de beyannameye dahil edilecek yurt dışı kazanç, mahsuptan önceki tutar olacaktır. Türkiye’de gelir vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt dışı zararlar, yurt içindeki kazanç ve iratlardan mahsup edilmez.
12. Serbest meslek erbabının zarar mahsubu: Geçmiş yıllarda oluşan ve mahsup edilemeye zararların cari yıl kazançlarından mahsubu mümkündür. Arka arkaya 5 yıl içinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesi takip eden yıllara devredilemez. Envantere dahil olmayan gayrimenkullerin satıştan doğan zararların mahsubu mümkün değildir.
13. Rızaen matrah beyan eden mükelleflerde zarar mahsubu: Bu gibi durumlarda rızaen matrah arttırımında bulunan mükelleflerde zarar mahsubu tartışma konusudur. Maliye Bakanlığı tarafından verilen bir özelge de; zarar ettiği ve geçmiş yıl zararı olduğu halde rızaen kar beyan eden mükellefler için, ilgili yıl zararının beyannameye yansıtılmaması ve geçmiş yıllardan devreden zararların bulunmasına rağmen ilgili yıl beyannamesinde rızaen kar beyan etmiş olduğundan söz konusu zararların ertesi yıllarda mahsubu mümkün görülmemiştir. (Bkz: Maliye Bakanlığı, 26.03.2007 tarih ve B.07.1. GİB.4.34.16.01/GVK-88-13512 Sayılı Özelgesi)
14. Vergi kanunlarında göre adi veya eshamlı şirketlerde komanditer ortağın ortaklık payından elde ettiği gelir  menkul sermaye iradıdır. Gelir Vergisi Kanununun 88’inci maddesine göre sermayede meydana gelen eksilmeler zarar olarak kabul edilemediğinden şirketin zarar etmesi halinde komanditer ortağın, şirketten hissesine isabet eden zararı, diğer kaynaklardan elde ettiği gelirlerden mahsup etmesi olanaksızdır.
15. Zarar beyan edilen yılda matrah farkı bulunması durumunda bu zararın mahsup   edildiği sonraki yıllarda yapılacak tarhiyatlarda yöntem: Zarar beyan eden mükelleflerin zararın beyan edildiği döneme ilişkin hesap ve işlemlerinin vergi incelemesi sonucu matrah farkı bulunması durumunda; zarar beyan edilen söz konusu dönemle birlikte bu zararın mahsup edildiği yıllarda da tarhiyat yapılır. Zararın mahsup edildiği döneme ilişkin tarhiyat usulü, zarar beyan edilen döneme ilişkin tarhiyatın usulü ile aynıdır. Zarar beyan edilen dönemde ikmalen tarhiyat yapılmış ise zararın mahsup edildiği sonraki yıllar içinde ikmalen tarhiyat önerilecektir. Yine zarar beyan edilen dönem için resen tarhiyat yapılmışsa; zararın mahsup edildiği sonraki dönem için de resen tarhiyat yapılacaktır.
16. İş ortaklıklarında durum: iş ortaklıkları kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmediği için bunlarda adi ortaklıklar gibi, iş ortaklığının gelir vergisi mükellefi olan ortağı, iş ortaklığından elde edilen kar ve/veya zararı hissesi oranında vereceği beyannamede beyan eder. Ortaklıktan hissesine isabet eden zararı var ise; diğer gelir unsurlarından bu zararını mahsup edecektir.
17. Ölüm durumunda mükellefin vergiye tabi matrahını tespitinde cari yıl gelirlerinden, varsa geçmiş yıl zararları düşülür. Ancak kıst dönemde ticari faaliyet zarar çıkması durumunda, gerek bu kıst döneme, gerek geçmiş yıllara ait zararların murisin diğer kaynaklardan doğan kazanç ve iratlarından indirilmesi mümkün olmadığı gibi varisler tarafından ticari faaliyete devam edilmesi halinde, mirasçılar tarafından elde edilen kazanç ve iratlara da mahsubu olanaksızdır.  

02.03.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.