Eda Kaya Bükülmez
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
İşletme Bilim Uzmanı
edakaya_88@hotmail.com

2016 Yılı Kurum Kazançlarının Vergilendirilmesi

 I- GİRİŞ

 

21.06.2006 tarih ve 26205 sayılı  Resmi Gazete’de 5520 Kanun No ile yayınlanan Kurumlar Vergisi Kanunu’nda; verginin konusu?, vergi mükellefleri kimlerdir?, vergi matrahının tespiti ne şekil de yapılmalıdır? ve vergiden indirimler nelerdir?, vergi matrahından indirilemeyecek giderler nelerdir?  bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

 

II- KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU NEDİR?  (KVK MD.2)

 

Aşağıda sayılan kurumların kazançları, kurumlar vergisine tâbidir: (Bkz. GVK md.2- KVK md.6)

 

a)      Sermaye şirketleri.

b)     Kooperatifler.

c)      İktisadî kamu kuruluşları.

d)     Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler.

e)      İş ortaklıkları.

 

Kurum kazancı, gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşur. Bunlar;

 

a)      Ticari Kazançlar

b)     Zirai Kazançlar

c)      Ücretler (dar mükellef gruplarında uygulanmayacaktır)

d)     Serbest Meslek Kazançları

e)      Gayrimenkul Sermaye İratları

f)       Menkul Sermaye İratları

g)      Diğer Kazanç ve İratlar

 

III- KİMLER KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİDİR?

 

(1) Sermaye şirketleri: Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar sermaye şirketidir

 

 (2) Kooperatifler: Kooperatifler Kanununa veya özel kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile benzer nitelikteki yabancı kooperatifleri ifade eder.

 

(3) İktisadî kamu kuruluşları: Devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci ve ikinci fıkralar dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler iktisadî kamu kuruluşudur.

 

(4) Yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler, iktisadî kamu kuruluşu gibi değerlendirilir.

 

(5) Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler: Dernek veya vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmeler, dernek veya vakıfların iktisadî işletmeleridir. Bu Kanunun uygulanmasında sendikalar dernek; cemaatler ise vakıf sayılır.

 

 (6) İktisadî kamu kuruluşları ile dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmelerin kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunması, tüzel kişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya iş yerlerinin bulunmaması mükellefiyetlerini etkilemez. Mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi bunların iktisadî niteliğini değiştirmez.

 

(7) İş ortaklıkları: Yukarıdaki fıkralarda yazılı kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez.

 

IV- KURUMLAR VERGİSİ MATRAHININ TESPİTİ NASIL YAPILACAKTIR?

 

            Kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safî kurum kazancı üzerinden hesaplanır. (Bkz. KVK md.6 ve ilgili olarak  GVK md.38)

 

Safî kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır. Ziraî faaliyetle uğraşan kurumların bu faaliyetinden doğan kazançlarının tespitinde, GVK’nun 59. maddesinin son fıkra hükmü de dikkate alınır.

 

V- VERGİ MATRAHINDAN İNDİRİLECEK GİDERLER NELERDİR? (Bkz. GVK md.40-KVK md.8)

 

Ticari kazancın tespitinde indirilecek giderlere ilişkin düzenlemelere G.V.K’nun 40.maddesinde yer verilmiştir.

 

Safi kazancın tespit edilmesi için, aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir:

 

a)      Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler.  (İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.),

b)     Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (Bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla), 27. maddede yazılı giyim giderleri,

c)       İşle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar; ziyan ve tazminatlar,

d)     İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur olmak şartıyla),

e)      Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri ,

f)       İşletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar,

g)      Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar,

h)     İşverenlerce, Sendikalar Kanunun hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar (şu kadar ki; ödenen aidatın bir aylık tutarı, işyerinde işçilere ödenen çıplak ücretin bir günlük toplamını aşamaz).

i)        İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları. (Gerek işverenler gerekse ücretliler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen ve vergi matrahının tespitinde dikkate alınan katkı paylarının toplamı, KV Kanunun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde belirlenen oran ve haddi aşamaz.)

j)       Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli.

 

Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Kanun koyucu giderlere,  bu şekilde bir sınırlandırma getirmiştir

 

 Ticarî kazanç gibi hesaplanan kurum kazancının tespitinde, mükellefler aşağıdaki giderleri de ayrıca hasılattan indirebilirler:

 

a)      Menkul kıymet ihraç giderleri.

b)     Kuruluş ve örgütlenme giderleri.

c)      Genel kurul toplantıları için yapılan giderler ile birleşme, devir, bölünme, fesih ve tasfiye giderleri.

d)     Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde komandite ortağın kâr payı.

e)      Katılım bankalarınca katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları.

 

VI- VERGİ MATRAHINDAN İNDİRİLEMEYECEK GİDERLER NELERDİR? (GVK md.41)

 

G.V.K  ve K.V.K nun da indirimi konusu olarak  sayılmayan ve bu özellikleri taşımayan  giderlerin tümü Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınması zorunludur. Ve ayrıca  G.V.K’nun 41. maddesinde de; Ticari kazancın tespitin de indirim konusu yapılamayacak bazı giderleri de saymıştır.(Bunlar teşebbüs sahiplerinin işlemlerine dönük olarak dikkate alınmıştır.)Genel yaklaşım; G.V.K’nu 41. md.sinde  indirim konusu sayılmayacak olan giderlerin, kanunen kabul edilmeyen gider olarak sayılması yerine; ticari kardan indirim olarak kabul edilebilirliğin dışın da kalan tüm giderlerin, kanunen  kabul edilmeyen giderlere dahil edilmesi gerektiğidir. (Ayrıntılı açıklamalar için bkz. KÜÇÜK Muzaffer, 2016 Yılı Kurum Kazançlarının  Vergilendirilmesi ve Beyanname Düzenleme Kılavuzu, Yaklaşım Yayınları, Nisan 2017, s.93-105)

 

 Aşağıda yazılı ödemelerin gider olarak indirilmesi kabul olunmaz:

 

a)      Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler (Aynen alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibinin çektiklerine ilave olunur.)

b)     Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar;

c)      Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler;

d)     Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler;

e)      Yukarıda ki  1 ila 4 numaralı bentlerinde yazılı olan işlemler hariç olmak üzere, teşebbüs sahibinin, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, emsallere uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden çekilmiş sayılır.

 

            Teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketler ilişkili kişi sayılır.

 

            Bu bent uygulamasında, imalat ve inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması veya verilmesi, ücret, ikramiye ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler, her hâl ve şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirilir.

 

            İşletmeden çekilmiş sayılan farklar, ilişkili kişi tarafından beyan edilmiş gelir veya kurumlar vergisi matrahının hesabında dikkate alınmış ise ilişkili kişinin vergilendirme işlemleri buna göre düzeltilir. İlişkili kişiler ve bu kişilerle yapılan işlemler hakkında bu maddede yer almayan hususlar bakımından, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesi hükmü uygulanır.

 

f)       Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitler ceza şartı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz.);

g)      Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin %50'si (0) sıfır (Bakanlar Kurulu, bu oranı %100'e kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye yetkilidir).;

h)     Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas    faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları;

i)        Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.

 

            İndirim oranı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranının, ilgili kuruluşlardan alınan bilgilere göre Maliye Bakanlığınca o yıl için hesaplanan ortalama ticari kredi faizi oranına bölünmesi suretiyle bulunur.

 

            Sanayi siciline kayıtlı imalatçıların imalat faaliyetlerinde kullandıkları yabancı kaynaklara ait gider ve maliyet unsurlarına bu bent hükmü uygulanmaz.

                Bu Maddenin uygulanmasında, kolektif şirketlerin ortakları ile adi ve eshamlı komandit şirketlerin komandite ortakları teşebbüs sahibi sayılır.

 

Kurum kazancının tespitinde aşağıdaki indirimlerin yapılması kabul edilmez:

 

a)      Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler.

b)     Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler.

c)      Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar.

d)     Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa, kurumların kuruluş kanunlarına, tüzüklerine, ana statülerine veya sözleşmelerine göre safî kazançlardan ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık Kanununa göre bankaların ayırdıkları genel karşılıklar dahil).

e)      Bu Kanuna göre hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri.

f)       Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı kalmak kaydıyla, menkul kıymetlerin itibarî değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler.

g)      Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları.

h)     Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri.

i)        Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.

j)       Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50'si. Bakanlar Kurulu bu oranı % 100'e kadar artırmaya veya sıfıra kadar indirmeye yetkilidir

 

VII- SONUÇ YERİNE

 

Bu yazımızın konusunu oluşturan temel; 5520 sayılı  ve 21.06.2006 tarihin de  yürürlüğe giren KVK’nun  ana hatları ile irdelenmiş olup; uygulayıcılara  K.V.K konusu, K.V mükellefleri, K.V matrahının ne şekilde tespit edilmesi gerektiği ile K.V matrahından indirim yapılacak ve indirim yapılamayacak giderlerin K.V.K’nu metnine sadık kalınarak, Gelir Vergisi Kanunu ile bağlantıları bütün halinde ele alınmış olup; yararlı olması dileklerimizle kaleme alınmıştır.

 

YARARLANILAN  KAYNAKLAR

1-      Beyanname Düzenleme Kılavuzu, HUD yayınları, Yıl:2017 Cilt:2- KVK

2-      KÜÇÜK Muzaffer,  2016  Yılı  Kurum Kazançlarının  Vergilendirilmesi ve BDK, Nisan 2017

07.04.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.