Ebubekir Kaleli
Sosyal Güvenlik Denetmeni
Bilim Uzmanı
İş Güvenliği Uzmanı
ekalelisgk@hotmail.com

Sigorta Açısından Deneme Süresi Var Mıdır?

GİRİŞ            

İşverenler ve çalışanlar tarafından genelde yanlış olarak bilinen deneme süresi, 4857 Sayılı İş Kanunu ve 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu açısından farklılık arz etmektedir. İşyeri denetimlerinde çalışanların sigortasız olması durumunda işverenler tarafından bazen bilinçli bazen de bilinçsiz olarak çalışanın deneme süresinde olduğu, işe devam edip etmeyeceğinin belirsiz olduğu bahanesiyle denetim elemanlarına işçinin sigorta bildiriminin yapılmadığı ifade edilmektedir. Bu hususta sadece İş Kanunu açısından deneme süreli iş sözleşmesi söz konusu olup, çalışanların sigortalılığı ve diğer hakları yönünden herhangi bir deneme süresi söz konusu değildir.

A. İŞ KANUNU AÇISINDAN DENEME SÜRESİ NEDİR?

4857 Sayılı İş Kanunu’na göre deneme süresi vardır. Fakat buradaki deneme süresi, taraflara (işveren-işçi) bildirim yapmadan iş sözleşmesini feshetme yetkisi veren ve bu süre içerisinde fesih olması durumunda taraflara tazminat sorumluluğu yüklemeyen bir süredir. Bu husus 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 15.maddesinde şu şekilde ifade edilmektedir:

Deneme süreli iş sözleşmesi

Madde 15 - Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.

Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır…

Kanun maddesinde de görüldüğü üzere; taraflar kendi aralarında anlaşarak en fazla 2 aylık, toplu iş sözleşmelerinde ise 4 aylık deneme süresi öngörebilirler. Bununla birlikte çalışanın deneme süresinde olması ücret, sigorta vb. haklardan mahrum bırakılacağı anlamına gelmemektedir.

B. SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI AÇISINDAN DENEME SÜRESİ VAR MIDIR?

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre çalışanların sigortalılığının başlatılmasında hiçbir şekilde deneme süresi bulunmamaktadır. Sigortalılığın başlangıcı ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nca tescili 5510 Sayılı Kanun’un 8.maddesinde düzenlenmiştir.

Sigortalı bildirimi ve tescili

Madde 8 - İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, (Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Ancak işveren tarafından sigortalı işe giriş bildirgesi;

a) İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün,

b) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar,

c) Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel ile kamu idarelerince yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanların, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde, Kuruma verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılır…

SONUÇ

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, deneme süresi uygulanmaksızın işe başlamadan önce mutlaka kuruma (SGK) bildirilmelidirler. Ancak inşaat, tarım, balıkçılık işyerinde çalışanlar ise en geç çalışmaya başladıkları tarihte (aynı gün) kuruma bildirilebilirler. Ayrıca aynı kanunun 8.maddenin b ve c bentlerinde belirtilen çalışanların ve ilk defa SGK’da işyeri tescili yaptıran işyerinde çalışanların 1 ay içinde kuruma bildirilmesi, deneme süresi olmayıp kuruma bildirilme süresidir.

İşverenler sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihten itibaren bu durumu işyeri bildirgesi ile kuruma bildirmelidirler. İlk defa tescili yapılan işyerlerinde çalışan sigortalılar ise en geç 1 ay içinde kuruma bildirilmelidirler. Buradaki 1 aylık süre işyeri bildirgesi kuruma verildikten sonra başlamakta ve işyeri bildirgesinde çalışanların ayrıntılı bilgileri değil sayısı belirtilmektedir. İşverenler kuruma işyeri bildirgesi verdikten sonra kurumdan e-şifre almakta ve işyeri bildirgesinde sadece sayısını belirttiği sigortalıların bilgilerini ayrıntılı olarak sigortalı işe giriş bildirgesi ile elektronik ortamda kuruma bildirmelidirler.

Sonuç olarak işverenlerin olası denetimlerde çalışanların sigortalılığı açısından ilgili mevzuat kapsamında yasal yaptırımlarla karşı karşıya kalmaması için; SGK’da daha önce tescili yapılmış diğer bir ifadeyle daha önce sigortalı çalıştırmış ve işyeri dosyası aktif olan bir işyerindeki çalışanları en geç çalışmaya başlamadan 1 gün önce, inşaat, tarım ve balıkçılık işyerlerinde çalışanları ve bu 3 istisna kapsamındaki işyerlerinden olmamakla birlikte işe başladığı günün 1 gün öncesi resmi tatile denk gelen çalışanları (örneğin Pazartesi günü işe başlayanlar) ise en geç çalışmaya başladıkları gün(aynı gün), 5510 Sayılı Kanun’un 8.maddesinin b ve c bentlerinde belirtilen çalışanları ve ilk defa kurumda tescil edilen işyerinde çalışanları ise en geç 1 ay içinde kuruma bildirmeleri gerekmektedir.

KAYNAKÇA

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

4857 Sayılı İş Kanunu

SGK Kişisel İletişim

11.11.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.