Dursun Ali Yaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Yeditepe Üniversitesi, MBA
aliyaz@suadiyedenetim.com.tr

Muhasebe Kuramı

Başyapıtlar kuram yazar. Peki, ‘kuram’ teriminden ne anlamalıyız? Türk Dil Kurumu, ‘Bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünü’ şeklinde tanım verirken, Meydan Larousse ise; ‘Bir olaylar demetini açıklamaya yönelik kurallar, bilimsel yasalar bütünü’ şeklinde tarif eder. Düşünceler ne kadar güçlü olursa olsun, belli bir sistematik süzgeçten damıtılmadan kuram haline dönüşemez, özellikle sosyal bilimler alanında.

Öncelikle, her uygulama uzun zaman zarfında tekrarlanarak örf ve adetlerin oluşması gerekir. Bu da aynı olayın farklı kişiler tarafından denenmesi ve aynı sonucu elde edilebilmesiyle mümkündür. Ardından genel kabul görmüş bu kuralların sınıflandırmaya tabi tutulması gerekir. Bu aşama kuramların alt yapısını oluşturan kavramların kuluçka evresidir. Ardından geniş kesimlerin üzerinde mutabık kaldığı kurallar bütünü ortaya çıkar. Çelişkilerin minimum, uyumun ise maksimum düzeye eriştiği kurallar demetine ise ‘kuram’ başka bir ifadeyle ‘bilim’ diyoruz.

Bilim ele aldığı olguları açıklarken kesin yargılarda bulunmaz. Bu bir özgüven göstergesidir. Haliyle kendi kendini bilimsel kanıtlarla yalanlamaktan, başka bir ifadeyle yenilemekten hiç gücenmez. Dün doğru dediğine bugün yanlış demekten hiç çekinmez. Aksi halde cevap aradığı sorular bitecektir. İşte o zaman bilim kapısının kapandığı ve dogmaların başladığı yere gelinmiştir. Aynı bakış açısı muhasebe içinde geçerlidir. Dolayısıyla Cenap Şahabettin’in işaret ettiği, ‘Yanlış bildiklerimizi atsak, beynimizin yükü o kadar hafifler ki’ gerçeği, düşünür ve araştırmacılara ilham kaynağı olmayı hep sürdürecektir.

Bilim insanının bu serüveni onu hem sanatkâr hem de reddiyeci yapar. Yani yazar muhaliftir. En büyük reddiyesi konfor ve alışkanlıklaradır. Medeniyetin konfor olmadığını ispat edecek yükler sırtındayken alışkanlıkların kırılması adına haykırır. Aksi halde insanlığın ilerleme gösteremeyeceğini bilir. Yaftalanmak onu durdurmaz. Sanatçının öldükten sonra kıymete binmesinin altındaki esrar budur zaten. Toplumun alışkanlıklarını güncelleme arzusu çağdaşlarından tepki toplar. Zamanı aşan fikirlerinin doğrulanması ise yıllar alır. Bu seferde yazarımız dünya değiştirmiştir.

Muhasebe öğretisi, insanların büyük bir çoğunluğuna soğuk ve anlaşılması zor gelir. Bu ders üzerine eğitim alan öğrenciler ise belli konu ve teknikleri kavradığında ne kadar kolay ve zevkli olduğunu düşünmeye başlarlar. Nitekim muhasebe, önceden belirlenmiş, sistematik, evrenseller kurallara bağlı bir disiplin olduğuna göre, sonuçta ciddi bir çalışmayla muhasebenin öğrenileceği zannedilir. Ancak muhasebe, farklı dallarla ilişkisi nedeniyle uygulaması öğrenilmesinden çok daha zor ve karmaşık bir bilimdir. Çerçevesi çizilemeyecek kadar geniş bir alanı kapsayan teknik bilgilerin öğrenilmesi, kavranması gerekli olup ekonomik hayata adapte edilmediğinde yararsız, bir yığına dönüşür.

***

Bir ülkenin seçmiş olduğu ekonomik sistem kapitalist, karma, sosyalist ne olursa olsun; hepsinde istenen ve gözlenen tek ve ortak bir dilek vardır. ‘Ekonomilerini geliştirmek ve etkinliklerini sürdürebilmek.’ Ve tüm ülkeler bu amaçlarını gerçekleştirmek için ‘bilgi temeline’ dayalı modeller geliştirmişler ve uygulama alanına koymuşlardır[1].

İşletmelerin mikro ve ülkenin makro ekonomik amaçları için stratejik, gerekli, yararlı ve uygun bilgilerin üretildiği sistem ‘muhasebe’dir. Bu nedenle, ulusal ve uluslararası karmaşık işletme faaliyetlerinin temelini oluşturan finansal olayların tam ortasında bulunan muhasebeciler ile gelecekte bu mesleği seçecek olanların daha iyi eğitilmesi büyük önem taşımaktadır[2].

Muhasebe bilimi, eğitimin yani teorik çalışmaların uygulamadan her zaman üstün olamadığı ender alanlardan birisidir. Bu eksiklik kimi zaman muhasebe öğretisini entelektüel hurafe seviyesine düşürür. Çünkü uygulamadaki aksaklık, yanlışlık ve eksiklikleri anlatabilmek mümkün olsaydı, sadece bunu ispat için bir kütüphane dolusu kitap yazılabilirdi. Kaldı ki, bu yazım süreci hayat devam ettiği sürece bitmeyecektir.

Bu nedenle, işletmelerde genel muhasebe ve maliyet muhasebesi çalışmaları esnasında karşılaşılan zorluklar ve engellerin aşılmasında teorik alanda üretilmiş kurallar bütününe sırt dönmemek gerekir.

---

[1] Adolf J. H. Enthoven, The Accountant’s Function in Development, Finance and Development, December, 1985; Robert H. Mills ve Abbott L. Brown, Soviet Economic Developments and Accounting, Journal of Accountancy, June, 1986.

[2] Prof. Dr. Ömer Lalik, Envanter, Bilim Yayınları, Ankara, Mayıs 1986, s. 4.

13.11.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.