Dursun Ali Yaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Yeditepe Üniversitesi, MBA
aliyaz@suadiyedenetim.com.tr

Muhasebe İlmini Yok Sayarak Vergi Toplanabilir Mi?

Batılı yazarlara göre muhasebe üzerine yayınlanmış ilk kitap, İtalyan Matematikçi ve rahip olan Luca Pacioli’nin 1494’te yayınlanan “Summa di Aritmetica Geometria Proportioni et Proportionalita” isimli kitaptır. Bu kitabın “De Computis et Scriptures” başlıklı bölümü muhasebeye ayrılmıştı. Bu bölüm 1504’te Tuscany’de “La Scuola Perfetto dei Mercanti” ismi ile ayrı olarak yayınlanmıştır.

Pacioli çift taraflı kayıt sisteminin mucidi olduğunu ileri sürmemiştir. Gerçekten de Summa’da tarif edilen yöntemler Venedik’te 200 yıldan beri kullanılmakta idi.

Batılı yazarların ilk muhasebe kitabı yazarı olarak Pacioli’yi göstermelerine rağmen Abdullah İbn Muhammed İbn Kiya Al-Mazanderani’nin “Resala-i Falakiyya der ilmi Siyagat” isimli eseri 1363 yılında yayınlanmış olup çift taraflı kayıt sistemine ait ayrıntılı örneklere sahipti(1).  

Muhasebe ve vergi kavramları arasında birbiri ile iç içe geçmiş güçlü ve köklü bir ilişki vardır. Vergi kanunlarının yönlendirmesi olmadan muhasebe işlemi yapılamayacağı gibi, muhasebe işlemi olmadan üzerinden vergi alınacak bir vergi matrahına ulaşmak mümkün değildir.

Eğer “muhasebe bilimi”, araba kullanmak olsaydı, “vergi mevzuatı” da trafik işaretleri olurdu kanaatimce. En küçük muhasebe fişi, okyanusu oluşturan damlalar misali, tüm şirketlerin, ardından ülkelerin ve en sonunda dünyanın mali tablolarını, gayri safi milli hasıla rakamlarının oluşmasını sağlamaktadır. Bu yüzden muhasebe gelişmiş ülkelerde çok ciddiye alınan bir bilim dalıdır. Vergiden kaçınma (kaçırma değil) yollarının başında ise vergi mevzuatının muhasebeye entegre edilmesi gelmektedir.

Cumhuriyet tarihi boyunca muhasebe

Muhasebe ve denetim mesleğinin Cumhuriyet Tarihimiz içerisinde gösterdiği gelişim özellikle dünya ülkeleri ile göreceli olarak incelendiğinde çok yavaş ve bir çok başarısız denemelerle doludur. Yukarıda belirtildiği gibi bu yavaş gelişmede, Pazar ekonomisi kurallarının ve özel işletmelerdeki gelişmelerin 1980’lere kadar gecikmesinin payı vardır.

Günümüze kadar Muhasebe ve Denetim mesleğinin gösterdiği gelişmeler ve örgütlenme sürecinin son 10 - 15 yılda gerçekleştiği göz önüne alınırsa. Muhasebe ve Denetim mesleğinin Türkiye için yani bir meslek olarak nitelendirilmesi, dışarıdan bakan birisi için oldukça doğru sayılabilecek bir yorumdur.  Daha önce sözü geçen Dünya Bankası raporunun, 1951’de ki yargısı şöyledir :

“Türkiye’deki muhasebe uygulamalarının, tekdüzelikten uzak ve çoğu hallerde akla yakın karar alabilmeleri için gerekli finansal bilgileri işletme yöneticilerine sağlayacak özelliklerden yoksun bulunduğunu söylemiştik.  Kamu yönetiminde bu durum açıkça görülmektedir.  Bir çok devlet kuruluşu, kendi düşüncelerine göre, birbirinden kopuk olarak saptadıkları hesap sistemlerini kullanmaktadırlar;  bir çokları da karmaşık direktiflere uyum sağlamaya çalışarak hesaplarını tutmaktadırlar.  Tekdüze ve basitleştirilmiş bir sistemin kurulabilmesi amacıyla Devlet kuruluşlarında kullanılan muhasebe sistemlerinin genel ve geniş kapsamlı bir araştırması yapılmalıdır(2).

Batı uygarlıkları ile eş zamanlı olarak muhasebe uygulamaları Müslüman toplumlarda da sürekli olarak gelişim göstermiştir.

Müslümanlıkta şahıs hukukuna ve sorumluluğa büyük önem verildiği için muhasebe bu yolda en önemli araç olarak kullanılmıştır.

Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V), “Hesaba çekilmeden önce siz kendiniz hesaba çekiniz” sözleri ile muhasebe uygulamalarının önemini ilk dile getirenlerdendir.

O günden itibaren Osmanlı İmparatorluğu başta olmak üzere tüm müslüman toplumlarında muhasebe uygulamalarına verilen önem artmıştır(3). 

Son olarak, düşüncelerimize mükemmel bir şekilde tercüman olan değerli Üstad’ımız Sayın Mehmet YAZICI’nın aşağıdaki sözlerinin dikkatle okunmasını öneriyorum.  

“Gelişmekte olan ülkelerde ve bu arada Türkiye’de muhasebenin gelişmesi kimi dernek niteliğindeki ulusal olmayan mahfillerin her yere sızmış mensuplarınca engellenmiş; ilgili yarı resmi kurumlarca, onların yetkililerince tavsatılmış ve siyasal iktidarlarca en azından ihmal edilmiştir. Dahası Türkiye’de kimi bilim adamları bile, muhasebenin bir teknik olduğunu ileri sürmektedir. 

Bu bir rastlantı değildir; Türkiye’de muhasebe, ne yazık ki, henüz gelişememiştir. Bir ülkedeki muhasebe bilim ve uygulama düzeyi, o ülkenin iktisadi gelişme düzeyinin, varlık ve gelir dağılımı adaletinin göstergesidir. 

İyi bir muhasebe düzeni, kurum ve işletmenin yönetim ve gelişmesi için önemli bir araç; kötü ve düzensiz bir muhasebe, kurum ve işletmenin batmasını çabuklaştıran önemli bir silahtır. Bu anlamda iyi bir muhasebe, yönetim ve geliştirme aracı, kötü muhasebe ise, bozma yok etme silahıdır. 

İktisadi açıdan ileri ülkelerde muhasebe ilgi ve işlerini gören muhasebeci de saygı görür; iktisadi açıdan geri ve gelişmekte olan ülkelerde muhasebe ilgi görmez ve muhasebeci aşağılanır; muhasebe işlerini gören muhasebeci olduğunu söylemeye bile utanır, kendine mali müşavir, yeminli mali müşavir gibi mesleğin özüne uymayan sanlar yakıştırır. Böyle geldi böyle gitmez; bu 21’nci yüzyıl dünyada ve özellikle Türkiye’de muhasebeye ve muhasebeciye gereken önemin verileceğini, dahası 21’nci yüzyılın muhasebe ve muhasebeci asrı olacağını öngörmek kehanet sayılmaz(4).”   

DİPNOTLAR:
(1) Prof.Dr.Ahmet KIZIL, “Genel Muhasebe ve Vergi Uygulamaları”, Der Yayınları, Sayfa 3
(2) Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği, www.tmud.org.tr
(3) YMM.Nazım HİKMET, “Türkiye’de Muhasebe Uygulamaları ve Denetim Faaliyetlerinin Önemi”, Grand Thornton, 26.11.2009 tarihli raporu. www.ggturkey.com
(3) Prof.Dr.Mehmet YAZICI,(YMM). “Kurumsal Muhasebe Denetimi” İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası Yayını, Süryay Basımevi, İstanbul 2003, Sayfa 8,9

17.09.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.