Doğan Yalçınkaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmm_dogan@hotmail.com

Mali Müşavirlerin 213 Sayılı Yasanın 227 Maddesi Gereğince Müteselsil Sorumlulukları

1. GİRİŞ

Türkiye’de serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mavi müşavirlerin meslek standartları “13.06.1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik” Kanunu kapsamında belirlenmektedir. Öte yandan bu meslek mensuplarının işlerini yaparken hangi yetkileri kullanabileceği ve hangi sorumlulukları üstlenecekleri başka bir hükme bağlanmıştır. 3568 sayılı Kanun’da sorumluluk hüküm altına alınmış ancak mali müşavirler için mükellefle beraber müteselsilen ve müştereken mali sorumluluk verilse de muhasebeci mali müşavirler için herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Serbest muhasebeci mali müşavirlerin sorumlulukları ise başka bir hüküm olan “213 sayılı Vergi Usul Kanunu”na “24.06.1994 tarihli ve 4008 sayılı Kanun” ile 227 madde uyarınca verilmiştir (Duman ve Topaloğlu, 2013).

Bu çalışmada mali müşavirlerin 213 sayılı yasanın 227 maddesi gereğince müteselsil sorumluluklarının ele alınması amaçlanmıştır.

2. MALİ MÜŞAVİRLERİN 213 SAYILI YASANIN 227 MADDESİ GEREĞİNCE MÜTESELSİL SORUMLULUKLARI

2.1. Müteselsil Kavramı

Müteselsil kavramı Arapça’dan köken almaktadır. Teselsül ve silsile kavramlarının bir araya gelmesinden türetilmiştir ve kelime anlamı “zincirleme takip eden”dir (Sarılı, 2004).

Yasalar ve hukuk açısından bu kavram farklı şekilde kullanılmaktadır. Hukuk sistemlerinde birden çok kişinin aynı zarardan sorumlu tutulması mümkündür. Aynı zarar sebebiyle birden fazla bireyin zarar görene karşı sorumluluğu hukuk politikası bakımından üç farklı şekilde düzenlenmektedir (Eren, 2003):

Bunlardan birincisi aynı zarardan sorumlu olan birden fazla kişinin sorumluluğu kısmi almasıdır. Her bir zarar veren verdiği zarar miktarında sorumlu olmaktadır.

İkincisinde sorumluluk toplanmaktadır. Yani birden fazla bireyin her birisi diğerine bağımlı olmaksızın zararın tümünden sorumlu tutulmaktadır. Bu bireylerden herhangi birisi zararı tazmin etse de diğerlerinin tazmin sorumluluğu devam etmektedir.

Üçüncüsünde ise müteselsil sorumluluk adı verilen taleplerin yarışması söz konusudur. Tazminat sorumlulukların her birisi zararı tek başına yapmışçasına zarardan sorumlu olur ve zararın tamamı tazmin edilene kadar bu sorumluluk devam eder. Müteselsil sorumluluklarda zarar bir defa tazmin edilmekte; zarara uğrayan zarardan fazlasını alamamaktadır.

2.2. Mali Müşavirlerin Müteselsil Sorumlulukları

Genel olarak muhasebecilik ve mali müşavirlik yapan meslek mensuplarının meslek konusu 3568 sayılı kanunun 2/A-a maddesinde ele alınmıştır. Bu maddeye göre mali müşavirlerin sorumlulukları şu şekildedir (3565 Sayılı Kanun):

• İlgili mevzuat ve genel olarak kabul edilmiş muhasebe ilkeleri doğrultusunda bilanço kar-zarar tablosu ve beyannameleriyle diğer belgelerin düzenlenmesi gerçekleştirmek ve benzer işleri yerine getirmek
• Muhasebe sistemleri kurmak, geliştirmek, mali mevzuat, finans, muhasebe ve işletmecilik ve onların uygulamalarıyla bağlantılı işlerde müşavirlik etmek ve işleri düzenlemek
• Yukarıda belirtilen hususlarda belgeleri temel alarak denetim, tahlil ve inceleme yapmak, beyanname ve mali tablolarla ilgili hususlarda yazılı beyanda bulunmak, rapor ve benzerlerini hazırlamak, bilirkişilik, tahkim ve benzeri görevleri gerçekleştirmek

2.3. 213 Sayılı Yasanın 227 Maddesi Gereğince Müteselsil Sorumluluklar

213 sayılı yasanın 227 maddesinde mali müşavirlerin sorumlulukları maddenin “Vergi Beyannamelerinin İmzalanması ve Yeminli Mali Müşavir Tasdik Raporları” başlığı altında ele alınmaktadır (213 Sayılı Kanun):

“1. Vergi beyannamelerinin 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirler tarafından da imzalanması mecburiyetini getirmeye, bu mecburiyeti beyanname çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibariyle ayrı ayrı uygulatmaya,”

“2. Vergi kanunlarında yer alan muafiyet, istisna, yeniden değerleme, zarar mahsubu ve benzeri hükümlerden yararlanılmasını Maliye Bakanlığınca belirlenen şartlara uygun olarak yeminli mali müşavirlerce düzenlenmiş tasdik raporu ibraz edilmesi şartına bağlamaya,”

“3. (Ek: 23/7/2010-6009/10 md.) Vergi kanunları kapsamındaki yeminli mali müşavirlik tasdik işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirmeye ve tasdike konu işlemleri mükellef grupları, faaliyet ve tasdik konuları itibarıyla ayrı ayrı belirlemeye ve uygulatmaya,”

“Bu uygulamalara ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”

“Yukarıdaki fıkra hükümlerine göre beyannameyi imzalayan veya tasdik raporunu düzenleyen meslek mensupları, imzaladıkları beyannamelerde veya düzenledikleri tasdik raporlarında yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkan vergi ziyaına bağlı olarak salınacak vergi, ceza, gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar”.

“2 numaralı bent hükmüne göre yararlanılması yeminli mali müşavirlerce düzenlenmiş tasdik raporu ibrazı şartına bağlanan konularda, tasdik raporunu zamanında ibraz etmeyen mükellefler tasdike konu haktan yararlanamazlar. Ancak, Maliye Bakanlığı tasdik raporlarının ibraz süresini iki aya kadar uzatmaya yetkilidir.”

“(Ek: 25/5/1995-4108/5 md.) 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi olan Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile bunlara ait müesseseler hakkında bu madde hükümleri uygulanmaz.”

227. madde ’de mali müşavirlerin genel sorumlulukları ele alınmıştır. Madde’de müteselsil sorumluluklarla ilgili kısım ise mükerrer maddede verilmektedir. Buna göre mali müşavirler düzenledikleri tasdik raporlarında ya da imzaladıkları beyannamelerde bulunan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağı olan belgelere uygunluk durumu oluşmaması nedeniyle meydana gelen vergi ziyanına bağlı olarak salınacak gecikme faizi, ceza ve vergilerden mükellefle beraber müştereken ve “müteselsilen” sorumlu tutulmaktadır.

Bu hükme bakıldığında mali müşavirlerin müşterek ve müteselsil sorumluluğu olduğu görülmektedir. Müşterek ve müteselsil sorumluluk “alacaklının borcunu, borçlulardan almak konusunda herhangi bir sıralamaya ve dış ilişki olarak kusur oranına göre borçlulardan birine başvurmaya ihtiyaç duymadığı sorumluluk” şeklinde açıklanabilmektedir (Çitil, 2013). Yani vergi alacaklısı kamu idaresinden alacağını tahsil ederken mali müşavir ya da vergi mükellefinden herhangi birisine alacağını tümünü aynı anda almak konusunda yönelebilmektedir.

Ancak müteselsil sorumluluktan bahsedilebilmesi için bazı şartların yerine gelmesi gerekmektedir. Bunlardan en önemlisi vadesi gelmiş bir borcun ödenmemiş olmasıdır. Direkt olarak yasaya bakıldığında borcun ödenmesinin badesiyle ilgili bir ibare olmasa da bu şart oluşmadığında müteselsil sorumluluktan da bahsedilememektedir.

Bunun yanında genel olarak mükerrer madde kapsamında meslek mensuplarının müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulması 2 ana şartla bağlanmıştır. Bunlar şu şekildedir (Gündoğdu, 2005):

1. Vergi beyannamelerinde bulunan verilerin deftere uygun olması gerekir. Hüküm gereğinde meslek mensubunun vergi beyannamelerinin imzalanmasında aldığı görev ve üstlendiği yükümlülük sadece defterlerde bulunan verilerle sınırlıdır. Bu sınırlamaya defterlerin onaylarıyla ilgili veriler gibi şekli olanlarda dahil olmak üzere muhasebe kayıtları çerçevesinde hazırlanan uygun vergi beyannamesinde ek olarak verilen hesap özetleri ve mali tablolar da dahildir.
2. Bu defterlerde bulunan kayıtlar dayanak aldıkları belgelere uygun olmalıdır. Başka bir ifadeyle 213 sayılı yasanın mükerrer 227. maddesinde belirtilen hükümler uyarınca meslek mensubunun yapacağı şekli inceleme anlaşılmalıdır. Belgelere uyum dışında defter kayıtları mevzuatlara ve genel kabul gören muhasebe kural ve ilkelerine uygunluğun değerlendirilmesi de meslek mensubundan istenen hizmet kapsamına girmektedir.

3. SONUÇ

Müteselsil sorumluluk birden çok borçlunun haksız fiil sebebiyle meydana gelen zarardan, belli bir sıralama ile sorumlu tutulmasını ifade etmektedir. Mali müşavirlerin müteselsil sorumlulukları 213 sayılı yasanın 213. Mükerrer maddesinde ele alınmaktadır. Bu çalışmada mali müşavirlerin 213 sayılı yasanın 227 maddesi gereğince müteselsil sorumluluklarının ele alınması amaçlanmıştır. İlk olarak müteselsil sorumluluk açıklanmış, mali müşavirlerin 3568 sayılı Kanun’daki genel görevleri ve 213 sayılı yasanın 227. Maddesi gereğinde müteselsil sorumlulukları ele alınmıştır.

Sonuç olarak müşavir şekli ödevlerini yerine getirmediğinde ya da kusurlu bir biçimde gerçekleştirdiğinde mükellef adına tarh edilen gecikme faizi, ceza ve vergi müşterek ve müteselsil olarak mali müşavirin sorumluluğuna girmektedir.

KAYNAKLAR

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ve Tebliğleri

3568 sayılı Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ile Yönetmelik ve Tebliğleri

Çitil, B. (2013). Vergi Hukukunda Mali Müşavirlerin Sorumluluğu. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (106), 345-346.

Duman, F., Topaloğlu, D. (2013). Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumlulukları ve Yargı Kararları Karşısındaki Durumu. Vergi Raporu, 166, 139-165.

Eren, F. (2003). Borçlar Hukuku-Genel Hükümler. 8. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.

Gündoğdu, B. (2005). Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Sorumlulukları. Ankara: TÜRMOB Yayınları.

Sarılı, M. A. (2004). Türk Vergi Hukukunda Sorumluluk. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınevi.

14.10.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.