Doç. Dr. Doğan Bozdoğan
Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Maliye Bölümü
bozdogan_dogan@hotmail.com

VUK. 359’daki Cezaların Caydırıcılığı Üzerine Bir Değerlendirme

Mali araçlar içerisinde önemli bir yere sahip olan vergiler kamu gelirleri içerisinde de ilk sırada yer almaktadır. Dolayısıyla vergi sistemleri kurulurken hassas davranılması elzemdir. Sistemin gerek idari gerek yargısal ve gerekse de yasal boyutta doğru kurgulanması gerekmektedir. Bu kurgulama içerisinde işlenebilecek vergi suçlarına ilişkin verilecek cezaların yeri de yadsınamaz. Kaldı ki Türk vergi sistemi açısından değerlendirildiğinde yasal boşlukların fazlalığı vergisel yükümlülüklerin doğru ve zamanında yerine getirilmesi hususunda mükellefleri farklı yollara sürükleyebilmektedir. Bu yollar vergiden kaçınma gibi hukuka uygun yöntemlerle olabileceği gibi vergi kaçırmak suretiyle yasal olmayan hususları da içerisinde barındırabilir.

Bu noktada Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 359. maddesi vergi kaçakçılığı suçlarını açıklamış ve bu suçlara yönelik cezaları belirtmiştir. 15 Nisan 2022 tarihinde 31810 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yürürlüğe konulmuştur. Bu kanun ile yazımızın konusu olan VUK. 359. maddeye ilişkin vergi suçlarındaki cezalar artırılmıştır. Aşağıdaki tabloda VUK. 359. madde de yer alan düzenleme öncesi ve düzenleme sonrası cezalar yer almaktadır.

Kanun Maddesi	Eski Hali	Yeni Hali
VUK. 359/a	On sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezası	On sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezası
VUK. 359/b	Üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası	Üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası
VUK. 359/c	İki yıldan beş yıla kadar hapis cezası	İki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası
VUK. 359/ç	Üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası	Üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası

Kaynak: Batı, 2022 (https://t24.com.tr/yazarlar/murat-bati/vergi-suclarinda-etkin-pismanlik,34980).

Genel olarak bakıldığında cezaların üst sınırlarının artırıldığı görülmektedir. Aslında bu durum cezaların caydırıcılığı noktasında etkilidir. Zira uzunca bir süre cezaların artırılması beklentisi bulunmaktaydı. Bu açıdan bakıldığında vergi kayıp ve kaçaklarının ceza yöntemiyle giderilmesi hedeflenmiştir. 7394 sayılı Yasanın 3,4,5, ve 6. maddelerinde VUK’a ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Aynı yasayla zincirleme suç müessesesi ve etkin pişmanlık getirilmiştir.

Etkin pişmanlık hükümleri sadece VUK. 359. madde de yer alan kaçakçılık fiillerine özgü olup diğer vergi suçlarına uygulanmayacaktır. Bu düzenleme ile VUK. 359. madde kapsamındaki suçlar için soruşturma, kovuşturma ve infaz aşamasında da etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesine olanak verilmiştir. Buna göre, VUK. 359. madde de yazılı fiillerle verginin ziyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak hesaplanan verginin, hesaplanan gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının; soruşturma evresinde ödenmesi halinde fail hakkında verilecek cezada yarı oranında; kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise üçte bir oranında indirim yapılacaktır (Batı, 2022).

Sonuç olarak VUK. 359. maddedeki cezaların yetersiz görülüp bu cezaların 7394 sayılı Yasa ile artırılması ve aynı yasa da etkin pişmanlık hususunun getirilmesi vergi cezalarının caydırıcılık gücünü olumsuz etkilemektedir. Yani aynı anda hem ceza artırımı hem de cezalara karşı indirim hakkı tanıyan etkin pişmanlık müessesesi başlangıç noktasında kalındığının bir göstergesidir. Mutlak olarak ceza ile mükelleflerin kıskaç altına alınması uygun bir yaklaşım değildir. Ancak bu cezaların uygulanması noktasında imtiyazlara yer verilmemesi de disiplinli bir vergi sisteminin varlığı için önemlidir.

Kaynakça

Batı, M. (2022). Vergi Suçlarında Etkin Pişmanlık, https://t24.com.tr/yazarlar/murat-bati/vergi-suclarinda-etkin-pismanlik,34980, E.T. 16.04.2024.

18.04.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.