Doç. Dr. Doğan Bozdoğan
Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Maliye Bölümü
bozdogan_dogan@hotmail.com

Kamuya Gelir Sağlamada Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Oranlarını Düşürmek Suretiyle Bir Tavsiye

Bir önceki yazımda da bahsettiğim üzere şu sıralar Türkiye’de ekonomi yönetiminin birincil hedefi kamu gelirlerini arttırmak ve enflasyonu kontrol altına almaktadır. Her ikisini aynı anda gerçekleştirmek zor ama imkansız değil. Bu noktada vergiler her zaman bir çözüm kapısıdır. Ancak burada alışagelmişin dışında vergi oranlarını arttırmak veya yeni vergiler koymak suretiyle bir öneride bulunmayacağım. Tam tersi ÖTV özelinde vergi oranlarını azaltarak bir gelir artırma önerisi sunmaya çalışacağım.

Bilindiği üzere ÖTV objektif bir özelliğe sahip, vergi yükümlüsünün bireysel ve ailevi durumunu dikkate almayan bir vergidir. Ayrıca ÖTV, hazineye gelir sağlama gibi klasik bir amacın yanında, tüketicilerin harcama şekillerini etkileme ve vergiye yönelik toplumsal tepkileri azaltmak hedefi güden dolaylı bir harcama vergisidir. Türkiye’de ÖTV ile ilgili çalışmalar 1993 yılında başlamıştır. Kanun tasarısı 1996 yılında meclise sunulmuş pek önemsenmediği ve o dönemdeki ekonomi önceliklerinin farklı olması gibi nedenlerle kanunlaşmamıştır. Avrupa Birliği’ne girişle alakalı hazırlıkların arttığı bir dönemde yeniden gündeme gelen ÖTV, 2002 yılında Meclis’e tekrar sunulmuş ve yine Haziran 2002 tarihinde kanunlaşmıştır. 1999 depremi ile de kaynak ihtiyacının arttığı düşünülürse ÖTV önemli bir gelir kalemi olarak Türk vergi sisteminde yerini almıştır.

Gene olarak bakıldığında 300’e yakın maldan ya üretim ya da ithalat aşamasında tek seferlik nispi veya maktu tutarda ÖTV alınmaktadır. ÖTV’nin konusunu Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na (ÖTVK) ekli dört (I-II-III-IV) listenin kapsamına giren mallar oluşturmaktadır (Batı, 2023:37). Buna göre ÖTV’nin konusuna (Batı, 2023:37);

(I) Sayılı Liste: Petrol ve ürünleri; benzin, motorin, fuel oil, doğal gaz, sıvılaştırılmış petrol gazı, madeni yağlar, solvent, petrol ve doğalgaz türevleri,

(II) Sayılı Liste: Motorlu taşıtlar; binek otomobiller, minibüs, kamyon, otobüs, karavanlar, motosikletler, uçaklar, helikopterler, gemiler, yatlar, kotralar, çekiciler ve benzerleri,

(III) Sayılı Liste: Tütün mamulleri ile alkollü içkiler ve kolalı gazozlar; bu liste iki mal grubundan meydana gelir; A cetveli: Bira, şarap, içkiler ve kolalı gazozlar ile B cetveli: Sigara, puro, enfiye gibi tütün mamulleri,

(IV) Sayılı Liste: Lüks mallar, beyaz eşya ve elektronik ürünler; bu listede parfüm, saç spreyi, güneş kremi, saç boyası, kıymetli taşlar, ateşli silahlar, buzdolabı, çamaşır makinesi, klimalar, televizyon vb. lüks mallar girmektedir.

Görüleceği üzere ÖTV alınan ürün sepeti sınırlıdır. Bu sınırlı ürün sepeti içerisinde ise yüksek oranda ÖTV alınmaktadır. Amaç vergi gelirlerini ÖTV özelinde artırmaksa burada vergilemede adalet ilkesine ters düşen bir sorunun çözümlenmesidir. Söz konusu sorun, ÖTV’ye konu olabilecek ama ÖTV alınmayan ürünlerin sepete dahil edilmemiş olmasıdır. Yani ÖTV’ye tabi ürün sayısı artırılmalıdır. Altın, pırlanta, inci, gümüş, tablet, bilgisayar ve elektrik gibi mallardan ÖTV alınması gerekmektedir. Bu durum adil bir vergilemenin de gereğidir. Genişletilen ÖTV’ye tabi ürün sepetiyle birlikte eşanlı olarak ÖTV oranlarının azaltılması vergiye yönelik tepkileri azaltacaktır. Bu aşamada nispi ve maktu tutarlar da düşürülmeli ve vergi gelirlerinde olumlu bir artışa zemin hazırlanmalıdır. Vergilendirme erki önemli bir güçtür. Bu güç doğru kullanıldığında vergi gayretinin ve dolayısıyla vergi kapasitesinin artacağı unutulmamalıdır. ÖTV gibi vergilemede adalet ilkesiyle bağı oldukça güçlü bir verginin bu şekilde alınmaya başlanması bireyler üzerinde vergi yükünü mutlak suretle azaltacaktır. Ayrıca vergi mükelleflerinin vergi salınma gerekçelerine bakışları olumlu yönde değişecektir. Ez cümle; düşür oranı, genişlet sepeti, artır kamu gelirini.

Kaynakça

Batı, M. (2023). Vergi Reformları ve Öneriler, Türkiye Barolar Birliği: Ankara, https://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/676.pdf, E.T. 18.02.2024.

20.02.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.