Deniz Çalışkan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
denizcaliskan1988@gmail.com

Geçici Vergi Döneminde Yapılması Gereken İşlemler

Geçici Vergi Nedir Kimler Öder?

Ge­çi­ci ver­gi, ger­çek usul­de ver­gi­len­di­ri­len ge­lir ve ku­rum­lar ver­gi­si mü­kel­lef­le­ri­nin cari vergilen­dir­me dö­ne­mi­nin ge­lir ve ku­rum­lar ver­gi­si­ne mah­su­ben üçer ay­lık ka­zanç­la­rı üze­rin­den hesaplanarak öde­nen bir pe­şin ver­gi uy­gu­la­ma­sı­dır.

Geçici Vergiye Tabi Olan Kazançlar

• Ger­çek usul­de ver­gi­len­di­ri­len ti­ca­ri ka­zanç sa­hip­le­ri,
• Ser­best mes­lek er­ba­bı,
• Ku­rum­lar ver­gi­si mü­kel­lef­le­ri,
• Adi or­tak­lık­lar, 
• ko­lek­tif şir­ket­ler,
• Adi ko­man­dit şir­ket­ler, or­tak­lık ola­rak ge­lir veya ku­rum­lar ver­gi­si  mü­kel­le­fi olmadıkla­rın­dan ge­çi­ci ver­gi mü­kel­le­fi de­ğil­ler­dir. An­cak adi or­tak­lık­lar ile kol­lek­tif şir­ket­ler­de or­tak­la­rın, ko­man­dit şir­ket­ler­de ko­man­di­te or­tak­la­rın elde et­tik­le­ri ka­zanç­lar için ge­çi­ci ver­gi beyannamesi vermek zorundadır.

Geçici Vergiye Tabi Olmayan Kazançlar

• Basit usulde vergilendirilen ticari kazançlar
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 42 nci maddesi kapsamına giren kazançlar
• Noterlik görevini ifa ile mükellef olanların1 bu işlerden sağladıkları kazançlar,
• Yıllara yaygın inşaat işi ile uğraşanlar

Geçici Vergi Oranları Nelerdir?

 

• Kurumlar vergisi mükellefleri için

1.Dönem Geçici Vergi Döneminde (Ocak-Şubat-Mart) döneminde %23 (2.Dönem Nisan-Mayıs-Haziran 3.Dönem (Temmuz-Ağustos-Eylül) 4.Dönem (Ekim-Kasım-Aralık) %23 oranında uygulanacaktır.

• Gelir vergisi mükellefleri için

Gelir Dilimi	Vergi Oranı
32.000 TL'ye kadar	Yüzde 15
70.000 TL'nin 32.000 TL'si için 4.800 TL, fazlası	Yüzde 20
170.000 TL'nin 70.000 TL'si için 12.400 TL, fazlası	Yüzde 27
880.000 TL'nin 170.000 TL'si için 39.400 TL, fazlası	Yüzde 35
880.000 TL'den fazlasının 880.000 TL'si için 287.900 TL, fazlası	Yüzde 40

Geçici Vergisi Beyannamesi Verme ve Ödeme Zamanı Ne Zamandır?

Geçici Vergi beyannameleri, ilgili 3 aylık hesap döneminin bitimini takip eden 2. ayın 17. gününe kadar verilir ve ödenir. Beyanname bildirimini uzatma yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’na aittir.

Geçici Vergi Beyannamesi Döneminde Yapılması Gerekenler!

1. Stok envanter sayımlarının yapılıp imalat kayıtlarının gözden geçirilmesi maliyet tablolarının oluşturulması.
2. Dövizli işlemlerden (Kasa, çek, senet, kredi, cari, leasing vb. ) doğan kur farklarının hesaplanıp (Kur Değerlemesi ) ilgili kur farkı gelir (646 Kur Farkı Gelirleri ) ve gider (656 Kur Farkı Giderleri ) hesaplarına kayıt edilmesi gerekir.
3. Alınan Cari Avansların (340 Alınan Sipariş Avansları) verilen sipariş avanslarının (159 Verilen Sipariş Hesabı) hesaplara kayıt edilip edilmediğin kontrolünün yapılması
4. Mizanların hesap kalanlarının kontrol edilmesi (Ters hesap bakiyesi veren hesaplar) kontrol edilmesi.
5. Kanunen kabul edilmeyen giderlerin gözden geçirilmesi.
6. Finansman gider hesaplarının kontrol edilip finansman gider kısıtlamasına tabi olan ve olmayan giderlerin ayrıştırılmasının yapılması.
7. Araç giderlerinin kontrol edilip binek araç kiralık araç olup olmadığının kontrolünün yapılıp ilgili kayıtların ona göre oluşturulup oluşturulmadığının kontrolünün yapılması.
8. Gelecek aylara ait giderlerin (180 Gelecek Aylara Ait Giderler ) giderleştirilmesinin yapılması.
9. 380 Gelecek aylara ait gelir kayıtlarının yapılması.
10. İşçiliklerde ödenmeyen sgk primleri, maaş, ödenmeyen kıdem tazminatlarının giderleştirilip giderleştirilmediğin kontrol edilmesi. Firmaların maaş ödemelerini yapıp yapmadığı ve bunların kayıtlara doğru aktarıldığının kontrol edilmesi
11. Amortismanların ayrılması ve ilgili gider kayıtlarının yapılması amortismanları dolan makine demirbaş teçhizatların amortisman listesinden çıkarılması

Dikkat Edilmesi Gerekenler!

1- Envanter sayımlarının yapılması. İmalat kayıtları yapılırken aralıklı (dönem sonunda kalan stok üzerinden maliyetlendirme) ve sürekli envanter (satış esnasında maliyetlendirme) üretim firelerinin ilgili maliyet hesaplarına kayıt edilmesi.

Faaliyet Alanına Göre Yansıtma Kayıtları:

İmalat Üretim İşletmeleri: 152 Mamüller - 620 Satılan Mamül Maliyeti Hesabına

Alım Satım Yapan işletmeler: 153 Ticari Mallar - 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hesabına

Hizmet İşlemleri Yapan İşletmeler: 741 Hiz.Ürt.Mal.Yans. 622 Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına kayıt yapılmalıdır.

2- Dövizli işlemlerde değerleme yapılırken kasa (Efektif alış kuru) hariç diğer bütün değerlemelerde merkez bankası 3 aylık geçici vergi dönemi sonundaki alış kurunun 1 gün öncesi olan (29/09/2022 günü saat 15:30 belirlenmiş Merkez Bankası Alış Kuru) ile değerleme yapılmalıdır.

3- Kanunen kabul edilmeyen giderlerin beyanname üzerinde doğru beyan edilmesi için KKEG alt hesaplar ile beyanname üzerindeki yerlerine doğru yazılması gerekir.

4- Finansman gider kısıtlamasında Cumhurbaşkanınca belirlenen %10’luk oranın Kanunen Kabul Edilmeyen Gider Olarak ayrıştırılmasının yapılması.

Yabancı kaynak toplamı – Öz kaynak toplamı

Öz kaynak toplamını aşan kısmı için Finansman gideri x (Aşan kısım / Toplam yabancı kaynak) %10 kısım için

Örnek: Öz kaynakları toplamı 800.000 TL olan (MLH) A.Ş.’nin aynı dönemde yabancı kaynakları toplamı 1.000.000 TL’dir. Bu döneme ilişkin toplam finansman gideri ise 100.000 TL’dir.Dönem sonu itibarıyla (A) A.Ş.’nin yabancı kaynak tutarı öz kaynak tutarını aştığı için aşan kısma münhasır olmak üzere yabancı kaynaklara ilişkin finansman giderinin %10’luk kısmı, kurum kazancının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir.

1.000.000,00 TL-800.000,00 TL = 200.000,00 TL

100.000,00 X (200.000,00/1.000.000,00) = %20

100.000,00 X %20=20.000,00 TL 20.000,00 X %10 = 2.000,00 TL

Muhasebe Kaydı	Borç			Alacak
689 Kanunen Kabul Edilmeyen Gider	2.000,00
780 Finansman Gideri				2.000,00

5- Binek otomobiller için 2022 yılı için aylık 8.000 TL ( Kdv Hariç) kadar olan giderlerinin %70 doğrudan gider %30 kısmının kanunen kabul edilmeyen gider olarak kayıt edilip edilmediğine dikkat edilmesi Binek Otomobil- Alımında Amortisman Olarak İndirim Konusu Yapılabilecek Tutar KDV ve ÖTV Hariç 230.000 TL Vergilerin Maliyete Eklendiği veya Binek Otomobilin İkinci El Olarak Alınması Durumunda Amortisman Olarak Ayrılacak 430.000 TL geçip geçmediğine bakılması

6- Leasing ve kredi ile sabit kıymet vb. alımlarda kredi faizleri kur farkı vb. giderlerinin 1.yıl sabit kıymetin maliyetine eklenip eklenmediğin kontrol edilmesi. 163 No.lu VUK Genel Tebliği kredi faizlerinin kaydı kısmına göre.

7- Kur Korumalı mevduat faizleri ile kur korumaları kur farklarının kazancın hesaplanmasında geçici vergi vergi matrahından istisna olarak indirilmesi

642.01.000 Kur Korumalı faiz gelirleri

646.01.000 Kur Korumalı Mevduat Kur Farkı Gelirleri

8- Satış gelirleri ile diğer gelirlerin ayrılması faaliyet dönemi içerisinde brüt satış kazanç dağılımın yapılıp beyanname ekranında ayrılması

Örnek: A firması 30/09/2022 tarihi itibariyle üretim satışlarından elde ettiği satış tutarı 1.000.000 TL üretim harici diğer gelirleri ise 200.000 TL toplam brüt satış tutarı 1.200.000 TL ilgili beyannameyi doldurunuz

Not: Faaliyet Kodu firmanın faaliyet kodu yazılmalıdır diğer gelirlerden elde kazanç ise firmanın yan faaliyet kodu içerindeyse ilgili kod değilse 999999 yazılması uygun olacağı kanaatindeyim.

9- Gerçek faydalanıcı ilişkin bildirim tablosu doldurulması. Eğer daha önce vuk 529 nolu tebliğ kapsamında bildirim yapıldıysa ilgili kutucuk işaretlenmelidir.

15.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.