Cumhur Çetin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Denetçi
cetincumhur@gmail.com

Bireysel Emeklilik Sisteminde (Bes) Neler Değişti?

29.06.2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan “6327 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” la bireysel emeklilik sisteminde değişiklikler yapıldı.

Yazımızın konusunu, 01.01.2013 yılından itibaren yürürlüğe girecek olan Bireysel Emeklilik Sisteminde yapılan değişiklikler ve uygulamaya yönelik açıklamalar oluşturmaktadır.
 

Bireysel Emeklilik Sisteminde (BES) Yürürlükteki Uygulama:

Bireysel emeklilik ve diğer şahıs sigortalarına ödenen katkı paylarına (prim) ait belgeler;

Çalışılan işyerine verilerek aylık ücret bordrosunda bireysel emeklilik sistemine ödenen primlerin %10’u  şahıs sigortalarına ödenen primlerin ise % 5’i gelir vergisi matrahından düşülmekte bu şekilde hesaplanan fark kişinin ücretine ilave edilerek yine kişiye ödenmekteydi.(Bu uygulamaya 1 Ocak 2013 tarihine kadar devam edilecek.)

Ya da söz konusu prim ödemelerine ilişkin belgeler çalışılan işyerine verilmeyerek, ödenen primler, birden fazla işyerinden ücret alınması ve yıllık beyanname verilmesi durumunda yukarıdaki oranlar dikkate alınarak ücret geliri için yıllık olarak verilen beyannamede indirim konusu yapılmaktaydı. 
 

01.01.2013 Tarihinden İtibaren Bireysel Emeklilik Sistemi Uygulaması:

Bireysel emeklilik  ve diğer şahıs sigortalarına ödenen katkı paylarına (prim) ait belgelerin çalışılan işyerine verilerek aylık ücret bordrosunda gelir vergisi matrahından düşülmesi uygulamasına son veriliyor.Bunun yerine sadece  Bireysel emeklilik  hesabına yapılan prim ödemelerine devlet katkısı uygulaması geliyor. Bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının %25’lik bölümü devlet tarafından ödenecek.Kişiler tarafından bireysel emeklilik sisteminden çıkılması durumunda belli şartlara göre devlet katkı payı dahil tutar geri alınabilecek. 

Diğer şahıs sigortalarına ödenen katkı paylarına (prim) ait belgelerin işyerine verilmesi uygulamasına son verildiğinden söz konusu primlerin %15’i belli kurallar dahilinde  birden fazla işyerinden ücret alınması ve yıllık beyanname verilmesi durumunda yıllık olarak verilen beyannamede indirim konusu yapılabilecek. Bu uygulamadan bireysel emeklilik primleri çıkarıldı, şahıs sigortalarına ödenen primlerinin beyanname üzerinden indirilme oranı %5’ten %15’e yükseltildi.
 

6327 KANUNUNLA YAPILAN DÜZENLEMELER:

1.     Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerde uygulanan istisnaya son verildi.

6327 kanunun 3.maddesine göre GVK’nın 22. maddesinde yapılan değişiklikle,29 Ağustos 2012 tarihinden itibaren bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerde uygulanan istisnaya son verildi.Bu düzenleme, 29 Ağustos 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Önceki uygulamaya göre sistemden ayrılanlara yapılan ödemeler üzerinden yapılan vergi kesintisinde ayrılış şekli dikkate alınıyordu.Örneğin, sistemden maluliyet nedeniyle çıkan kişiye ödenen 100 TL’nin %25 TL’lik kısmı istisna kapsamında değerlendirilerek 75 TL üzerinden vergi kesintisi yapılıyordu. Keyfiyet nedeniyle ayrılanlara istisna uygulanmıyordu.

2.     Bireysel emeklilik ve diğer şahıs sigortalarından ayrılanlara anapara dahil tutar üzerinden yapılan ödemeler üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisi  uygulaması kaldırıldı.

6327 kanunun 6.maddesine göre GVK’nın 75 maddesinde yapılan değişiklikle, Bireysel emeklilik ve diğer şahıs sigortalarından ayrılanlara yapılan ödemlerde sadece  getiriler üzerinden vergi kesintisi yapılacaktır.Bu düzenleme, 29 Ağustos 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Örnek, Ahmet bey, bireysel emeklilik sistemine 08.10.2001 tarihinde girmiş  ve 23.09.2012 tarihinde sistemden ayrılmaya karar vermiştir.Tarih itibariyle sistemde, 1000 TL’si ana para , 100 TL’si de anaparanın getirisi olmak üzere 1.100 TL’si bulunmaktadır. Ahmet bey,bu tutarın tamamını almak istemesi durumunda, 1.000 TL tutarındaki anapara için vergi ödemeyecek sadece anaparanın  getirisi (100 TL) üzerinden  vergi ödeyecektir.

3.     29.Haziran 2012 tarihinden önce  sisteminden ayrılanlardan anapara üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisi iade edilecek.

Kanun Geçici 1.maddesinde yapılan düzenlemeye göre, 7 Ekim 2001 tarihinden sonra, 29.Haziran 2012 tarihinden önce  bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlardan  anapara ve gelir toplamı üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisinin anaparaya isabet eden kısmı iade edilecek.İade için  29 Ağustos 2012 tarihinden  itibaren  bir yıl içinde vergi dairelerine başvurulması ve  konuyla ilgili açılan davalardan ve dava haklarından feragat edilmesi gerekiyor.Bu düzenleme, 29 Ağustos 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir. (Bkz. 83 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirküleri)

Örnek: Barkın bey, bireysel emeklilik sistemine 08.10.2001 tarihinde girmiş  ve 23.08.2011 tarihinde sistemden ayrılmıştır.Tarih itibariyle sistemde, 1.000 TL’si ana para , 100 TL’si de anaparanın getirisi olmak üzere 1.100 TL’si bulunuyordu. Bu tutarın tamamını aldığında  1.100 TL üzerinden vergi  ödemişti.Barkın bey, 29 Ağustos 2012 tarihinden  itibaren  bir yıl içinde vergi dairelerine başvurarak anapara (1.000 TL) üzerinden ödediği vergi tutarını iade alabilecektir.

4.     Bireysel emeklilik sisteminin teşvikinde doğrudan devlet katkısı yöntemine geçiliyor.

Kanunun 29.maddesinde yapılan düzenlemeye göre, 01.01.2013 tarihinden itibaren Bireysel Emeklilik hesabına yatırılan her katkı payı (İşveren tarafından ödenenler hariç) için %25 oranında devlet katkısı yapılacak. Devlet Katkısı'nın üst limiti Aylık Brüt Asgari Ücretin %25'i kadar olacak.

Yapılan düzenlemelere göre;

- İşveren tarafından ödenenler hariç, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının %25’ine karşılık gelen tutar, Devlet katkısı olarak hesaplanacak ve Devlet bütçesine konulan ödenekten ilgili hesaba ödenecek,

- Devlet katkısı, katkı payı ödemelerinden ayrı olarak takip edilecek ve Müsteşarlıkça belirlenen yatırım araçlarında yatırıma yönlendirilecek,

- Katılımcılardan;
 

a) En az 3 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve getirilerinin %15’ine,

b) En az 6 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve getirilerinin %35’ine,

c) En az 10 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve getirilerinin %60’ına,

d) Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat veya malûliyet nedeniyle ayrılanlar Devlet katkısı ve getirilerinin tamamına,hak kazanacaklar,

- Devlet katkısı ve getirilerinden hak kazanılan tutarlar sistemden ayrılma veya emeklilik durumunda katılımcıya ödenecek,

5.     İşverenler tarafından  bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları  vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek.

Kanun’un 4 üncü maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun İndirilecek Giderler başlıklı 40. maddesinin birinci fıkrasının (9) numaralı bendinde yapılan değişikliğe göre, işverenler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen ve vergi matrahının tespitinde dikkate alınan katkı paylarının toplamı, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin % 15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.

6.     01.01.2013 tarihinden geçerli olmak üzere bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı paylarının ücret gelir vergisi matrahından indirilmesi uygulamasına son veriliyor.

Kanunun 5.maddesine göre GVK’nın 63 maddesinin 3.fıkrasında  yapılan değişiklikle, bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı paylarının ücret gelir vergisi matrahından indirilmesi uygulamasına son verildi. Bu düzenleme, 1 Ocak  2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Örnek, bireysel emeklilik sistemine aylık 100 TL prim ödeyen Bartu bey, 1 Ocak 2013 tarihinden sonra prim ödediğine dair belgeyi işverene sunarak herhangi bir ödeme alamayacak.Eğer Bartu bey yıllık beyanname veriyorsa bu tutarı beyanname üzerinde de indiremeyecek.

7.     01.01.2013 tarihinden geçerli olmak  bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı paylarının yıllık beyanname üzerinden indirilebilmesi uygulamasına son veriliyor.

Gelir Vergisi kanunun 63. ve  89. maddesinde yapılan düzenlemeyle  aynı kanunun 85. Maddesi kapsamında Yıllık Vergisi beyannamesi veren mükelleflerin  bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı paylarının yıllık beyanname üzerinden indirilebilmesi uygulamasına son verildi.Yeni düzenlemeye göre verilen beyanname üzerinden  sadece şahıs sigortası primleri indirilebilecek.(GVK. 63/3) Bu düzenleme, 1 Ocak  2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.

10.07.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.