Coşkun Gülen
Yeminli Mali Müşavir
coskungulen@ttmail.com

Ltd. Şti. ve A.Ş. Ortaklarının Amme Alacakları Karşısındaki Sorumlulukları

I- GİRİŞ

           Amme alacakları; kamu kurumlarının kanunlarla  konulmuş olan vergi ve  diğer alacaklarını ifade eder.

           Bu alacakların nasıl tahsil edileceğini; tahsil edilememesi durumunda hangi yolların

izleneceği ise 6183 sayılı  Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında kanunla (AATUHK) düzenlenmiştir.6183 sayılı kanun birinci maddesinde bu kanuna tabi kamu tüzel kişileri ve konu kapsamına giren alacaklar açıklanmıştır.  Bu yazımızda Vergi Usul Kanunu (VUK) ve  Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında  Kanun da yer alan  Limited Şirket ve Anonim Şirketlerinin  ödenmemiş vergiler  karşısında şirket ortaklarının sorumlulukları ele alınmıştır.

            Bilindiği üzere tüzel kişiler her konuda kanuni temsilciler vasıtasıyla temsil edilirler. Kanuni Temsilciler; Limited Şirketlerde müdürler, Anonim Şirketlerde ise yönetim kurulu organıdır. Buna paralel olarak  vergi kanunlarında da bu düzenleme yerini almıştır. Konuyla ilgili düzenleme VUK. 10. maddesinde yerini almış olup,. Buna göre; tüzel kişilerin vergi mükellefi veya vergi sorumlusu olmaları halinde bunlara düşen ödevler kanuni temsilciler tarafından yerine getirilir. Bu ödevleri yerine getirmemeleri yüzünden mükelleflerin veya vergi sorumlularının varlığından kısmen veya tamamen alınamayan vergi ve buna bağlı alacaklar ( Vergi, Vergi Cezası, Gecikme Faizi, Gecikme Zammı ) Kanuni ödevlerini yerine getirmeyen kanuni temsilcilerin mal varlığından alınır, denilerek hükme bağlanmıştır. A.A.T.U.H.K. da ise durum iki ayrı maddede düzenlenmiştir. 35. maddede Limited.Şirketler için ayrıca hüküm konulmuşken mükerrer 35. maddede  vergi usul kanuna  paralel bir düzenleme yapılmış olup tahsil edilememiş veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağı kanuni temsilcilerden alınacağı belirtilmiştir. Tüzel kişileri Limited Şirket açısından ayrıca ele aldığından dolayı bizde  konuyu limited şirket  ve Anonim Şirket olarak ayrı ,ayrı ele aldık.  


II -  LİMİTED ŞİRKET ORTAKLARININ AMME ALACAĞI KARŞISINDAKİ SORUMLULUKLARI

          Limited şirketler Türk Ticaret Kanunun (TTK) 503.-512. maddelerine göre kurulmuş tüzel kişiliğe sahip sermaye şirketlerdir. Yukarıda bahsedildiği üzere söz konusu tüzel kişilik kanuni temsilcileri vasıtası ile temsil edilirler.limited şirketlerde kanuni temsil müdürlere aittir.(TTK.540) Müdürler, şirket ortaklarından olabileceği gibi şirket ortağı olmayan dışarıdan atanmış kanuni ehliyeti olan diğer  şahıslarda olabilirler.(TTK.541) Ayrıca  TTK.540. maddesine göre  ana mukavelede bir temsil belirlenmemişse  bütün ortaklar müdür sayılırlar. Kanuni temsilciler şirketi her konuda borç ve yükümlülük  altına sokabilirler.Vergi karşısında da durum farklı değildir.şirketin vergi beyannamelerini düzenleyen ve  bu beyanların doğruluğundan tamamen şirketin idaresi sorumludur.AATUHK mükerrer 35. maddedeki düzenleme de bu kapsamda olup ödenmemiş vergi ve cezalardan şirketin idaresi mesul tutulmaktadır.  AATUHK  35. maddesi ise limited şirketleri diğer tüzel kişilerden  ayırarak bütün ortakları sorumlu tutmaktadır.

          AATUHK 35. maddesi 29.07.1998 tarih ve 4369 sayılı kanun ile değişmeden önceki şekli ile limited şirketin Türk Ticaret Kanunundaki tarif ve yapısına daha uygun iken 4369 sayılı kanun ile değiştirilerek  bu günkü şekli verilmiştir. Değişmeden önceki şekline göre; Limited şirket ortağının amme alacağı  karşısındaki sorumluluğu ortakların sermaye miktarı ile sınırlı idi. örneğin;  Bir şirketin 100.000. YTL  amme borcu olduğunu, şirket sermayesinin 50.000. YTL  olduğunu  ve şirket orağı olan  Bay K ‘nın  %10 hisseye sahip olduğunu düşünürsek  Bay  K ‘nın  sermaye miktarının 5.000 YTL olduğundan  dolayı amme alacağı karşısında  sorumluluğu  5.000YTL ile sınırlı idi. Bu düzenleme 29.07.1998 tarihinden önceki borçlar için  halen geçerlidir.

             29.07.1998 tarih ve  4369 sayılı kanun ile değişen  AATUHK  35. maddesine  göre;   Söz konusu mükellef veya vergi sorumlusu Limited Şirket ise Limited Şirketin kendi varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen  veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağı ortakların sermaye hisseleri oranında her bir  ortağı ayrı, ayrı sorumlu tutmaktadır. Böylelikle Limited şirket ortağı amme alacağı karşısında koyduğu sermaye miktarı  ile sınırlı değil, borcun tamamından  hissesi  oranında doğrudan doğruya sorumlu tutulmaktadır.Bu durumda yukarıda verilen örneğe göre   Bay  K ‘nın  sorumluluğu; toplam borç tutarının  sermaye hissesi oranında olacağın dan  dolayı ( Toplam Borç  100.000. YTL  . hisse oranı %10 = 10.000YTL) Bay K ‘nın borcu 10.000.YTL olacaktır.

       Ayrıca  06,06,2008 tarih ve 5766 Sayılı kanunla AATUHK 35. maddesine  ilave edilen hükümle birlikte son şeklini almış olup  hissesini  devir eden ortakla  birlikte devir alan ortak da limited şirketin devir öncesi ödenmemiş veya ödenmeyeceği anlaşılan amme  alacağından  hisseleri oranında müteselsil olarak sorumludur.

            Örneğin;  Bir limited şirketin hissesini devir alan Bay K  devir öncesinde şirketin borçlu olması halinde veya sonradan inceleme sonucu doğacak fark vergi ve cezalar limited şirketin kendi mal varlığından tahsil edilemez ise veya tahsil edilemeyeceği  idarece anlaşılmış ise  devir eden limited şirket ortağı ile birlikte devir alan Bay K  da borcun tamamından hisse oranına isabet eden kısım kadar  müteselsil olarak sorumlu olacaktır.

           Bir limited şirket ortağı  aynı zaman da  şirketin müdürü olarak ta görünüyorsa  ise AATUHK  hükümlerine   göre iki şekilde sorumlu olacaktır. 1-Şirket ortağı olduğundan dolayı sermaye  hissesi oranında   sorumlu olurken,(AATUHK 35.Mad)  diğer taraftan              2- şirketin kanuni temsilcisi olarak da  tamamından sorumlu olacaktır. (AATUHK

 mükerrer 35. mad.) Bu işlemler yapılırken sırası ile  önce  limited şirket  tüzel kişiliği borcunu  ödememiş olması  durumun da  İdare tarafından  limited şirketin  kanuni adresine ödeme emri tebliğ  edilerek   yasal takip başlatılır. Aramalara rağmen şirket bulunamıyor ise, veya şirkete gidilmesine rağmen  Limited şirketin kendi mal varlığı yoksa veya mal varlığı borcun ödenmesini karşılamayacak durum da ise kalan amme alacağı için  müdürlere ve ortaklara hisse oranlarına  isabet edecek borç miktarı  yeniden  ödeme emri ile  tebliğ edilerek yasal süreç başlatılır. 


III -  ANONİM ŞİRKET ORTAKLARININ AMME ALACAĞI KARŞISINDAKİ SORUMLULUKLARI

           Anonim Şirketler  TTK  269. -278. maddelerine  göre kurulmuş tüzel kişiliğe sahip  sermaye  şirketlerdir.Anonim Şirketler  genellikle  büyük ortaklıkların kurulmasına uygun bir formata sahiptir. Anonim şirketler de  kanuni temsilciler vasıtası ile  temsil edilmekte olup  temsil organı Yönetim kurulu dur.( TTK.317)  Yönetim kurulu en fazla  üç yıl için  seçilir  süresi biten yönetim kurulu  üyeleri ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa  yeniden seçilebilir. Anonim şirketlerde  vergi (amme alacağı) açısından temsil edilme ve sorumluluk  uygulaması daha doğru uygulanmaktadır.

         Anonim şirket  ortaklarının hisse oranları ( büyük hisse veya küçük hisse ) ne olursa olsun yönetim kurulunda olmadıkları sürece vergi acısından  hiçbir sorumlulukları yoktur. Sorumluluk  tamamen yönetim kurulu üyelerine aittir.

            A.A.T.H.K. mükerrer 35. md. ye göre’’ Tüzel kişilerle, küçüklerin ve kısıtlıların vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mal varlığından tamamen ve kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacakları kanuni temsilcilerin ve teşekkülü idare edenlerin şahsi mal varlığından tahsil edilir.’’ 06.06.2008 tarih ve 5766 sayılı kanunla yapılan ilavede ise borcun doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda kanuni temsilcilerin farklı olması halinde amme alacağının ödenmesinden müteselsil olarak sorumlu tutulurlar. Yani yönetim kurulunun değişmesi halinde tüzel kişiliğin borcu var ise veya o dönemle ilgili inceleme sonucu sonradan tahakkuk ettirilecek vergi borcu oluşması durumunda Anonim şirketin kendi malvarlığından tahsil edilemez ise veya tahsil edilemeyeceği idarece tespit edilmesi halinde  eski yönetim kurulu üyeleri ile yeni yönetim kurulu üyeleri müteselsil olarak birlikte borcun tamamından sorumlu olacaklardır. Yönetim kuru kendi aralarında  bir murahhas üye tayin etmişler ise ( ticaret sicilinde tescil ve ilan edilmiş olması şarttır)  sorumluluk tamamen murahhas üyeye ait olup diğer yönetim kurulu üyeleri borçtan sorumlu olmayacaklardır. Eğer murahhas üye yoksa borcun tamamından yönetim kurulu üyelerinin  tamamı müteselsil olarak sorumludurlar. Yönetim kurulu üyelerine gidilebilmesi için  Borcun Anonim Şirket Tüzel kişiliğince ödenmemiş olması idarece  yasal takibe başlanılmış olması ve Anonim şirketin bulunamaması,  Anonim şirketin kendi malvarlığının  olmaması veya mal varlığının borcu karşılayamayacak durumda olması  tespit edilmelidir.


IV – SONUÇ 

       Anonim  şirketlerde , limited şirketlerde tüzel kişiliğe sahip sermaye şirketleridir. Her ikisi de  kanuni  temsilciler vasıtası ile temsil edilirler Anonim şirketlerde yönetimde olmayan ortağın  hiçbir sorumluluğu yoktur . Sorumluluk; tamamen yönetim kuruluna aittir. Limited  şirketlerde ise   müdürler borcun tamamın dan sorumlu olurken müdürlük görevi olmayan diğer ortaklar ise sermaye hisseleri oranında   sorumludurlar.

 

16.07.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.