Cihan Öztürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmmcihanozturk@gmail.com

Dövizli Ödeme Yükümlülüklerine İlişkin İki Önemli Görüş Verildi

1-Serbest Bölgelerde Faaliyet Gösteren Firmalar Ödeme Yükümlülüklerini Döviz Cinsinden Yapılabilir mi?

19 Nisan 2022 tarihli ve 31814 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de yapılan değişiklik ile (Tebliğ No: 2022-32/66), mezkûr Tebliğin 8 inci maddesinin dokuzuncu fıkrasının sonuna “Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.” cümlesi eklenmiştir. Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün iken; sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunlu hale gelmiştir.

2 Mayıs 2018 tarihli Sermaye Hareketleri Genelgesi'nin 18 inci maddesinin üçüncü fıkrası "6/6/1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesi uyarınca serbest bölgeler kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında kabul edildiklerinden serbest bölgede yerleşik firmalar bu Genelge kapsamında yurt dışında yerleşik kişi olarak kabul edilir.

Serbest bölgede faaliyet gösteren şirketlerin kendi aralarında yapacakları menkul satışlarına ilişkin ödemelerin yahut Serbest bölgede faaliyet gösteren firmanın Türkiye’de yerleşik firma ile yapacağı menkul satışlarına ilişkin ödemelerin nasıl olacağı hususunda tebliğde bir açıklama yapılmamış ve belirsizlik söz konusu olmuştu. Burada genel kanaat Serbest bölgede faaliyet gösteren şirketlerin kendi aralarında yapacakları menkul satışlarına ilişkin bir kısıtlama olmadığı, Serbest bölgede faaliyet gösteren firmanın Türkiye’de yerleşik firma ile yapacağı menkul satışlarına ilişkin ödemelerin de taraflardan birinin serbest bölgede yer alması sebebiyle kısıtlama olmayacağı yönündeydi.

Söz konusu belirsizliğe ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı Finansal Piyasalar ve Kambiyo Genel Müdürlüğü’nden görüş talep edilmiş olup, Finansal Piyasalar ve Kambiyo genel Müdürlüğü’nü konuya ilişkin olarak 24/06/2022 Gün ve “E-37518347-045.99-1314528 Sayılı yazısı ile 30.06.2022 Gün ve E-37518347-045.99-1326571 sayılı yazılarında özet olarak aşağıdaki cevabı vermiştir.

Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesi uyarınca serbest bölgeler kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında kabul edildiklerinden serbest bölgede yerleşik firmalar bu Genelge kapsamında yurt dışında yerleşik kişi olarak kabul edilir.

Serbest bölgede faaliyet göstermekle birlikte Türkiye'de kanuni yerleşim yeri bulunan şirketler, 32 sayılı Kararın 4’üncü maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında Türkiye'de yerleşik olarak değerlendirilmektedir.

Mezkur Tebliğ'în 8 inci maddesinin yirmi üçüncü fıkrasına kıyasen Türkiye'de yerleşik şirketlerin serbest bölgede bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin olduğu şirketler, 32 sayılı Kararın 4 üncü maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında Türkiye'de yerleşik olarak değerlendirilecektir. Bununla birlikte, Türkiye'de kanuni bir yerleşim yeri bulunmayan ve yalnızca serbest bölgede faaliyet gösteren şirketler, İşbu hükümlerin uygulanması bakımından dışarıda yerleşik olarak kabul edilmektedir.

Türkiye'de yerleşik kişilerin belirli sözleşmeleri döviz cinsinden, veya dövize endeksli olarak akdedemeyeceğine ilişkin ana kural 32 Sayılı Karacın 4 üncü maddesinin (g) bendinde düzenlenmektedir. Söz konusu düzenleme, istisna tutulmaması nedeniyle, serbest bölgede faaliyet gösteren ve Türkiye'de yerleşik sayılan şirketleri de kapsamaktadır.

Bu kapsamda; serbest bölgede faaliyet gösteren ve Türkiye'de yerleşik sayılan şirketlerin, serbest bölge sınırları dışında Türkiye’de yerleşik bir firma ile akdedeceği menkul satış sözleşmelerine ilişkin ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden yerine getirilmesi/kabul edilmesi, yürürlükteki mevzuat uyarınca mümkün bulunmamaktadır. Ancak Türkiye'de kanuni bir yerleşim yeri bulunmayan ve yalnızca serbest bölgede faaliyet gösteren şirketler, İşbu hükümlerin uygulanması bakımından dışarıda yerleşik olarak kabul edilmektedir. Ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden yerine getirilmesine imkan bulunmaktadır.

2-İhraç Kayıtlı Mal Satımlarında Ödeme Yükümlüğü Döviz Cinsinden Yapılabilir mi?

Bilindiği üzere Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2008/32/34 sayılı tebliğin 8’inci maddesi ile döviz cinsinden ve dövize endeksli sözleşmeler düzenlenmiş olup, maddenin 7’inci fıkrasında “Türkiye’de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; istisnalar dışında kalan danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dahil hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelini ve bu sözleşmeden kaynaklı diğer ödeme yükümlülüklerini döviz veya dövize   endeksli kararlaştıramazlar. Bu hususa istisnalar aşağıdaki gibidir.

1. Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri,
2. İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
3. Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
4. Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye’de başlayıp, yurt dışında sonlanan, yurt dışında başlayıp Türkiye’de sonlanan veya yurt dışında başlayıp yurt dışında sonlanan hizmet sözleşmeleri,

Bu kapsamda yukarıda yer alan istisnalar kapsamında hizmet sözleşmelerinin dövizli ödeme olarak yapılması mümkündür.

İhraç kayıtlı mal satımlarında ödeme yükümlüğü döviz cinsinden yapılmasının mümkün olup, olmadığı yönündeki konuya ilişkin olarak Finansal Piyasalar ve Kambiyo Genel Müdürlüğü 23/06/2022 Gün ve “E-37518347-045.99-1304383 Sayılı yazısı ile özet olarak aşağıdaki görüş verilmiştir.

“…Öte yandan İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri istisna kapsamında değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Türkiye’de yerleşik kişiler arasında gerçekleşecek ihraç kayıtlı satışların menkul alım-satımı olarak değerlendirilmesi nedeniyle söz konusu ödemelerin döviz cinsinden yapılması mümkün bulunmamaktadır.”

Finansal Piyasalar ve Kambiyo Genel Müdürlüğü tarafından verilen görüşte ihraç kayıtlı satışların menkul alım-satımı olarak değerlendirilmesi nedeniyle söz konusu ödemelerin döviz cinsinden yapılması mümkün olmadığı yönündedir. Burada ilave etmek istediğim bir husus olacak. Finansal Piyasalar ve Kambiyo genel Müdürlüğü ihraç kayıtlı satışların menkul alım-satımı olarak değerlendirilmesi nedeniyle söz konusu ödemelerin döviz cinsinden yapılması mümkün bulunmamaktadır görüşünün Bakanlıkça değerlendirilecek başlıklar arasında yer aldığını belirtmiştir. Ancak, aksi bir görüş yada görüş değişikliği söz konusu olana kadar ihraç kayıtlı satışların menkul alım-satımı olarak değerlendirilmesi nedeniyle dövizli ödeme yapılmaması gerekmektedir.

Kaynak;

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de yapılan değişiklik ile (Tebliğ No: 2022-32/52)

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de yapılan değişiklik ile (Tebliğ No: 2022-32/66)

Finansal Piyasalar ve Kambiyo genel Müdürlüğü’nün 23/06/2022 Gün ve “E-37518347-045.99-1304383 Sayılı yazısı

Finansal Piyasalar ve Kambiyo genel Müdürlüğü’nün 24/06/2022 Gün ve “E-37518347-045.99-1314528 Sayılı yazısı

Finansal Piyasalar ve Kambiyo genel Müdürlüğü’nün 30.06.2022 Gün ve “E-37518347-045.99-1326571 Sayılı yazısı

18.07.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.