Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akcakoca@superonline.com

Yeniden Değerleme ve Bağımsız Denetim (I)

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte Bağımsız Denetim Standartları (BDS) da bir şekilde yürürlüğe girmiş oldu.

Aaa, bir de baktık ki, ülkemizde muhasebe 2 şekilde uy­gulanıyor.

Muhasebe sistemi uygulama genel tebliğlerine göre vergi esaslı muhasebe sistemi (VUK a göre muhasebe)

Uluslararası muhasebe standartları (UFRS) ve Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) göre uygulanan muha­sebe sistemi.

Bu uygulamalar sonucunda bilanço, gelir tablosu gibi tablolar arasında farklar oluşmaya başladı. Özellikle VUK’a göre Tek Düzen Muhasebe Sisteminde yeniden değer­leme yapılmayınca, iki uygulama arasında fark açıldı, açıldı ve dağlar gibi oldu. Yeniden değerleme uygulamasının kaldırılmış olduğu 2004 yılından sonra yeniden değerle­menin yapılması gerektiği hakkında birçok yazı yazdım. Çok şükür 2021-2022 yılında birtakım düzenlemeler ya­pıldı.

Tek düzen muhasebe sistemi ve vergi esaslı muhasebe ile TMS ve BDS esaslarına göre yapılan muhasebe arasın­daki farklar böy­lece azalmış oldu.

Ancak, TMS ve BDS yani Bağım­sız Denetimdeki standartlara, bil­diğime göre ülke­mizin müdahale yetkisi yoktur. Böyle bir yetkinin bulunmaması, muhasebe rapor­lama tablolarında zaman zaman büyük farklara ve karışıklıklara sebep olmakta­dır. Bağımsız de­netimdeki TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı’ndan bir bölümü aşağıya almak istiyorum. Yazıma aldığım stan­dart TMS 16’nın Yeniden Değerleme Modeli’dir.

Benim yıllardır rahatsız olduğum bir standarttır. Çünkü tekdüzen muhasebe ve VUK’a göre muhasebe ile büyük farkların doğmasına sebep olmaktadır.

Bağımsız denetimde, (VUK) Vergi Usul Kanunu’na göre yapılan yeniden değerleme kabul edilmemekte, yok sayıl­makta, hatta iptal edilerek yeniden uzun bir çalışma ile ba­ğımsız denetime uygun çalışmalar yapılmaktadır.

Bir başka durum da VUK’a göre tutulan muhasebede, yasadan doğan haklarınızı kullanarak yeniden değerleme fonlarını sermayeye eklediğinizde, bağımsız denetim açı­sından bu sermaye artışının kabul edilmemesi gerektiği gibi iddialar ve durumlar da meydana gelmektedir. İki sis­tem arasındaki bu farkların giderilmesi için çalışmalar ge­rektiği kanaatindeyim.

Şimdi TMS 16’nın ilgili kısımlarını yazımıza alalım.

TMS 16: Yeniden değerleme modeli

31. Gerçeğe uygun değeri güvenilir olarak ölçülebilen bir maddi duran varlık kalemi, varlık olarak muhasebeleş­tirildikten sonra, yeniden değerlenmiş tutarı üzerinden gösterilir. Yeniden değerlenmiş tutar, yeniden değerleme tarihindeki gerçeğe uygun değerinden, müteakip birikmiş amortisman ve müteakip birikmiş değer düşüklüğü zarar­larının indirilmesi suretiyle bulunan değerdir. Yeniden de­ğerlemeler, raporlama dönemi sonu itibariyle gerçeğe uygun değer kullanılarak bulunacak tutarın defter değe­rinden önemli ölçüde farklı olmasına neden olmayacak şekilde düzenli olarak yapılmalıdır.

34. Yeniden değerlemelerin sıklığı, yeniden değerleme konusu maddi duran varlık kalemlerinin gerçeğe uygun değerlerindeki değişimlere bağlıdır. Yeniden değerlenen varlığın gerçeğe uygun değerinin defter değerinden önemli ölçüde farklılaşması durumunda, varlığın tekrar yeniden değerlenmesi gerekir. Bazı maddi duran varlık ka­lemlerinin gerçeğe uygun değerleri önemli değişiklikler göstermesi nedeni ile yıllık olarak yeniden değerlenmeyi gerektirir. Gerçeğe uygun değerlerinde önemli değişik­likler olmayan maddi duran varlık kalemleri için bu sıklıkta yeniden değerleme yapılmasına gerek yoktur. Bu kalemler için sadece üç veya beş yılda bir yeniden değerleme yapılması gerekli olabilir.

35. Bir maddi duran varlık kalemi yeniden değerleme işlemine tabi tutulduğunda, varlığın defter değeri yeniden değerlenmiş tutara göre düzeltilir. Yeniden değerleme ta­rihinde, varlık aşağıdaki yöntemlerden birine göre işleme tabi tutulur:

(a) Brüt defter değeri, varlığın defter değerinin yeniden değerlemesiyle tutarlı bir şekilde düzeltilir. Örneğin, brüt defter değeri gözlemlenebilir piyasa verileri dikkate alına­rak veya defter değerindeki değişimle orantılı olarak dü­zeltilebilir. Yeniden değerleme tarihindeki birikmiş amortisman, brüt defter değeri ile varlığın birikmiş değer düşüklüğü zararlarının dikkate alınmasından sonraki def­ter değeri arasındaki fark kadar düzeltilir ya da

(b) Birikmiş amortisman varlığın brüt defter değeri ile netleştirilir.

30.05.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.