Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akcakoca@superonline.com

Şirketlerin Kendi Hissesini Geri Alması

Bu konuyu geçmiş senelerde 
a. TTK' ya göre, Anonim şirketlerin kendi hissesini satın alması 
b. TMS açısından Anonim şirketlerin kendi hissesini geri alması 
c. Anonim şirketlerin kendi hissesini geri alması muhasebesi 
olmak üzere 3 yazıda incelemiş ve okurlarımı bilgilendirmeye çalışmıştım. 
A. TTK AÇISINDAN HİSSELERİN 
GERİ ALINMASI : 
Bazı hükümleri bir daha hatırlatmaya çalışmak şart olduğunu düşünüyorum. 
TTK'nın 379'uncu maddesi bu düzenlemeyi yapmıştır. 
Şirketin kendi paylarını satınalma yasağına ilişkin düzenlemenin hemen ardından, TTK 380. maddesinde, şirket paylarını iktisap etmesi amacıyla şirketin üçüncü kişilere; avans, ödünç veya teminat vermesi de yasaklanmıştır.
Ancak bu uygulamanın istisnaları da düzenlenmiştir. Şirket aşağıdaki hallerde kendi paylarını satın alabilir.
a) Sermayenin azaltılması nedeniyle yapılıyorsa, 
b) Miras gereği ise, 
c) Bir kanuni satın alma yükümünden doğuyorsa, 
d) Bedellerinin tümünün ödenmiş olması şartı ile icra yolu ile şirket alacağının tahsili içinse, 
e) Şirket, bir menkul kıymet şirketi ise 
TTK'nın kendi paylarını satınalma ile ilgili esaslarını şöyle özetleyebiliriz. 
TTK 379. maddeye göre şirket, esas veya çıkarılmış sermayesinin ancak %10'una kadar olan kısmını iktisap edebilmektedir. 
379. maddesinin 3. fıkrasında iktisap edilecek payların bedelleri düşüldükten sonra kalan şirket net aktifi, en az esas veya çıkarılmış sermaye ile kanun ve esas sözleşme uyarınca dağıtılmasına izin verilmeyen yedek akçelerin toplamı kadar olmalıdır denilmektedir. 
TTKnın 380. maddesinde şirketin, paylarını iktisap etmek amacıyla üçüncü kişilere avans, ödünç veya teminat vermesi yasaklanmış ve kanuna karşı hileyi önleyecek hükümler konmuştur. ÖZELLİKLE BU MADDE ÇOK ÖNEMLİDİR. ŞİRKETİN KENDİ HİSSELERİNİ DEVRALMASINDA BU MADDE HÜKÜMLERİNE ÇOK DİKKAT EDİLMELİDİR. 
TTK'nın 381. maddesinde bir şirket yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak için gerekli olduğu takdirde kendi paylarını genel kurul kararı olmadan da iktisap edebilir denilmektedir. TTK 382'inci maddesi istisnaları düzenlemiştir. TTK 383'üncü madde ivazsız iktisap durumlarını. 
TTK 384'üncü maddesi bu hisselerin elden çıkarılmasının üç yıl içinde olacağını ve istisnasını. 
TTK 385'inci maddesi 379-381 maddelere aykırı şekilde iktisap edilen veya rehin alınan hisselerin en geç altı ay içinde elden çıkarılacağını. 
TTK 386'ıncı madde ise bu paylar nedeniyle sermayenin azaltılması konusunu açıklayıp düzenlemiştir. .
TTK 388'inci madde şirketin kendi paylarını taahhüt edemeyeceği hükmünü getirmiştir. 
TTK 520'inci maddesi ise yukarıda belirttiğimiz payların karşılığı için kesinlikle yedek akçe ayrılacağını emretmektedir.
B.TMS AÇISINDAN A.Ş. NİN KENDİ 
HİSSELERİNİ SATINALMASI 
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu 28.10.2006 tarih ve 26330 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Finansal Araçlar: Sunuma ilişkin TMS (TMS32) hakkındaki tebliğinde şirketlerin kendi hisselerini satınalması veya iktisabını aşağıdaki bölümlerde açıklanan şekilde ele almıştır. 
Önce bir özetini yapalım. 
a. İşletme kendi hisselerini geri satın aldığı takdirde bunların bedeli özkaynaktan düşülür. 
b. Bunlar bilanço ve dipnotlarda ayrı ayrı kamuoyuna belirtilir. 
c. Muhasebeleştirmede özkaynakta meydana gelen değişimler olarak muhasebeleştirilecektir. 
Tms 32 .nin 36. ıncı maddesini de bilgi için aşağıya alıyorum. 
36. Bir finansal aracın, finansal borç veya özkaynağa dayalı finansal araç olarak sınıflandırılması, bu finansal araca bağlı faiz, temettü, kayıp ve kazançların kar ya da zararda gelir veya gider olarak muhasebeleştirilmesini belirler. Bu suretle, tamamı borç olarak muhasebeleştirilen hisselere ait temettü ödemeleri, bono faizleri gibi gider olarak muhasebeleştirilir. Benzer biçimde, finansal borçların geri satın alınması ya da yeniden finanse edilmesi ile bağlantılı kazanç ve kayıplar kar ya da zararda muhasebeleştirilirken, özkaynağa dayalı finansal araçların geri satın alınması ya da yeniden finanse edilmesi özkaynakta meydana gelen değişim olarak muhasebeleştirilir. Özkaynağa dayalı finansal aracın gerçeğe uygun değerinde meydana gelen değişiklikler finansal tablolara yansıtılmaz.
2018 yılında ekonomideki gelgitlerden dolayı bazı işletmelerin kendi hisselerini alma mecburiyeti doğmuş olabilir, firmaların bu hükümlere dikkat etmesi gerekir kanaatindeyim. 
C.BİR KİTAP VE KUBBEDE HOŞ BİR SADA
Geçen hafta İstanbul'da bir toplantıya gidiyordum. Deniz otobüsüne bindim. Boş durmayacağım ya, yeni bir kitap almıştım. Değerli dostum, kardeşim HÜSEYİN KURU'nun BU ŞİRKET HEPİMİZİN isimli kitabını okumaya başladım. Okurken 1960'lı yıllardan itibaren olan çalışmalarım, şirketlerdeki karşılaştıklarım ve tecrübelerim bir bir gözümde çanlanmaya başladı. 
Yenikapı'da deniz otobüsünden inecektim. Kitaptaki konuların ve anlatılanların büyüsüne o kadar dalmışım ki, deniz otobüsümüz Yenikapı'dan Kadıköy'e hareket etmiştir anonsu ile kendime geldim. 
Yani, sonuç olarak, herkesin okuması gereken ciddi tecrübelerini akıcı bir şekilde aktarmış kardeşim Hüseyin Kuru. 
Tüm iş alemine bu kitabı tavsiye ediyorum.

04.12.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.