Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akcakoca@superonline.com

Anonim Şirketin Kendi Hisselerini Satınalma Muhasebesi

Anonim Şirketin kendi hisselerini satınalma konusu gerek TTK ve gerekse TMS açısından ayrı birer yazıda incelemiş ve muhasebesinin bir başka yazı konusu olduğunu belirtmiştik. 
Tekdüzen muhasebe sisteminde anonim şirketlerin kendi hisselerini satınalması halinde hangi hesapların kullanılacağı konusunda henüz bir açıklama yapılmamıştır veya bugüne kadar ben böyle bir açıklamaya rastlayamadım., 
Bu sebeple muhtelif çalışmaları inceledim, araştırdım ve bu yazıyı hazırladım. Bu yazımız, Çankırı Karatekin Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisinin 2014/4/1 sayısının 283-298 inci sayısındaki Sayın Fikret Otlu, İsmail Bekçi ve Özlem Nilüfer Karataşın çalışmalarından yararlanarak hazırlanmıştır. Bu konuda yaptığım araştırmalarda benim muhasebe düşünceme en uygun yazı ve çalışma olduğu için bu makaleden yararlandım. 

1.. İktisap Edilen Payların Muhasebeleştirilmesi 
Tekdüzen hesap planında bir düzenleme yapılmadığından Çankırı Üniversitesinde yapılan çalışmada olduğu gibi 51 no.lu Geri Alınan Hisse Senetleri hesabı kullanılmıştır. Paylar satınalma bedeli üzerinden yani maliyet bedeli üzerinden kaydedilecektir. 
1.00.000 TL. sermayeli bir A.Ş. 1 TL. nominal değerindeki 5.000 payını tanesi 4 TL.dan 20.000 TL. na satınalmıştır. (Bunlar için yılsonunda bu kadar tutarda yedek akçe ayrılmalıdır.) Bunun muhasebe kaydı: 
________________ / / 2015________________________ 
514 Geri Satın Alınan Paylar 20.000 
102 Bankalar 20.000 
Payların geri satın alınması 
__________________ / / 2015_________________________ 
590 Dönem Net Karı 20.000 
540 Yasal Yedekler 20.000 
Geri alınan paylar için yıl sonunda yedek akçe ayrılması 
________________ __________________________ 

2. İktisap Edilen Payların Elden Çıkarılmasının Muhasebeleştirilmesi 
Örnek: Nominal değeri 1 TL olan ve daha önceki bir tarihte tanesi 4 TLden satın alınan 10.000 adet pay, 2015 yılında, tanesi 6 TLden satılarak elden çıkarılmıştır. Satış işlemi banka aracılığı ile yapılmıştır. 

________________ / / 2015 _______________________ 
102 Bankalar 60.000 
514 Geri Satın Alınan Paylar 40.000 
520 Hisse senedi ihraç primi 20.000 
Geri alınan payların satış kaydı 
_________________ / / 2015_________________________ 
540 Yasal Yedekler 40.000 
570 Geçmiş Yıllar Karları 40.000 
Geri alınan hisse senetleri satıldığından yedeklerin 
Ortaklara dağıtılabilmesi için 
__________________ __________________________ 

a. Bu satıştan sonra, Yasal yedeklerde kalan tutar ya ortaklara dağıtılır veya 
sermaye artırım kararı alınarak sermayeye ilave edilebilir. Sermayeye ilave kayıtlarını burada göstermeye lüzum görmüyorum. 
b. Örnekteki geri alınan payları karlı satmıştık. Zararlı satsa idik bu defa hisse senedi ihraç primleri borçlu olarak çalışıp borç bakiye verecekti. 

3. İktisap Edilen Paylar Nedeniyle Sermayenin Azaltılması 
Anonim şirketin iktisap ettiği payları 3 yıl içinde elden çıkaramaması halinde sermaye 
Örnek: llk örnekteki 5.000 Pay her biri 4 TL. den 20.000 TL. ye alınmıştı. Zamanında elden çıkarılamadığı için sermaye azaltılması yoluyla yok edilecektir. 
Bu durumda önce payların alış bedeli ile payların üzerinde yazılı nominal değerler karşılaştırılıp azalacak sermaye ve fark bulunacaktır. Bulunan fark daha önce ayrılmış olan yedeklerden mahsup edilecektir. 
Payların alış bedeli = (5.000x4 = 20.000 TL. 
Payların nominal değeri = 5.000x1=5.000 TL. 
Azaltılacak sermaye tutarı = 5.000 TL. 
Fark = 20.000 ? 5.000 = 15.000 (Yedeklerden Mahsup edilecek tutar) 
Muhasebe kaydına gelelim. 
_____________________ / / 2015 ____________________ 
500 Sermaye 5.000 
540 Yasal Yedekler 15.000 
514 Geri Satınalınan paylar 20.000 
Elden çıkarılamayan paylar sebebiyle sermayenin azaltılması 
Ve aradaki farkın yasal yedeklerden karşılanması 
______________________ ___________________________ 
540 Yasal Yedekler 5.000 
570 Geçmiş yıllar karları 5.000 
Satılan paylar sebebiyle serbest kalan yedeklerin ortaklara 
Dağıtılabilmesi için geçmiş yıllar karları hesabına devri 
------------------------------------- ----------------------------------------------- 
570 Geçmiş yıllar karları 5.000 
331 Ortaklara Borçlar 5.000 
Geçmiş yıllar karlarına devredilen yedeklerin ortaklara dağıtılması 
______________________ ___________________________ 
Kayıtlar bu şekilde yapılabilir, kullanılacak hesaplar yasal yedekler veya olağanüstü yedekler olabilir. 

 

20.10.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.