Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akcakoca@superonline.com

2014 Yılı Sonlarında Türkiye’nin Dış Borçları ve Karşılaştırmalar

Her yıl sonunda ülkemizde bir polemik başlar. Ülkenin dış borcu şu kadar milyar dolar, eyvah battık, bittik vs.vs. vs. Bu yıl ufukta bir de seçim var. Dolayısı ile tam tabirle yazılanlar, çizilenler sonucunda at izi ile ot izi karışmaya başladı. Bakıyorsunuz elma ile armudu topluyorlar. Ben de bu yıl, erken bir çalışma yaparak Türkiyenin dış borçlarını açıklamak ve bir takım polemiklere mani olmak istiyorum.

A.Genel Olarak Türkiyenin Dış borç stoku:

TÜRKİYE BRÜT DIŞ BORÇ STOKU	KAMU	TCMB	ÖZEL	BRÜT	DIŞ BORÇ
2014 EYLÜL İTİBARİYLE	SEKTÖRÜ	BORCU	SEKTÖR	DIŞ	GSYH
MİLYON ABD DOLARI OLARAK	BORCU		BORCU	BORÇ	ORANI %
KISA VADELİ	18.934	417	112.512	131.863
UZUN VADELİ	99.705	2.527	162.706	264.938
TOPLAM	118.639	2.944	275.218	396.801	49,60%

Tablodan görüldüğü üzere Türkiyenin 2014 Eylül sonu itibariyle toplam dış borcu 396.801 milyon dolar olup bu borç milli gelirin %49,60 ı kadar olmaktadır.

B.Dünya ülkelerinin dış borçlarının milli gelire oranı:

Ülkemizin brüt dış borcunun milli gelire oranı %49,60 iken dünya ülkelerinden bazılarının dış borç tutarları ve borçlarının milli gelire oranı aşağıdaki tabloda görülmektedir. Böylece batan ülkeleri kolayca görebilmekteyiz.

Ülkenin adı ve Kamu Borcunun	Borcu	Milli gelire
milli gelire oranı 2013 yılı itibariyle	Milyon $	Oranı %
Amerika	15.929.968	109,10
Avro bölgesi 15 ülke	15.497.103	106,40
İngiltere	10.092.998	109,10
Almanya	5.718.982	87,90
Fransa	5.164.513	113,50
Japonya	3.024.356	228,40
Lüksemburg	2.643.114	30,40
İtalya	2.492.943	143,60
Hollanda	2.487.151	84,20
İspanya	2.311.179	97,80
İrlanda	2.163.334	129,30
İsviçre	1.563.179	43,10
Belçike	1.424.145	104,70
Avustralya	1.340.715	33,70
Kanada	1.326.071	85,20
İsveç	1.034.146	52,60
Avusturya	808.140	86,80
Norveç	659.059	41,30
Finlandiya	599.321	66,20
Danimarka	587.621	58,60
Yunanistan	576.611	183,70
Portekiz	508.294	142,80
Kore	413.437	35,00
Polonya	364	64,70
Macaristan	202.028	88,90
Çek cumhuriyeti	101.860	59,30
İzlanda	100.216	128,60
İsrail	93.563	73,00
Slovakya	68.438	58,80
Slovenya	53.882	70,70

C.Dolar kurunun yükselmesinin dış borç stoku ve ödemelerin Türk Lirası olarak yapılması dolayısıyla tesiri ne olacaktır?

Son zamanlarda dolar kurunda müthiş bir yükselme başladı. Bu yükselmenin dış borç stoku açısından ülkemize nasıl bir tesiri olacaktır. Bunu da inceleyebilmek için Türkiyenin brüt dış borç stokunun döviz olarak dağılımını aşağıdaki tabloya aldık.

Bu tablodan da görüleceği üzere dış borçların 223.817 milyon dolarlık kısmı ABD doları olarak borçlanılmış olup, toplam brüt dış borcun %56,40 ına denk gelmektedir. Dış borcun %43,60 ı doların yükselmesinden etkilenmemekte, hatta düşmeler olduğu takdirde ülke lehine TL. olarak sonuçlar doğabilmektedir.

TÜRKİYE BRÜT DIŞ BORÇ STOKU - DÖVİZ DAĞILIMI  MİLYON ABD $.
KISA VADE	131.863
USD	67.506
ECU/EUR	43.498
JPY	212
SDR	0
TL	17.356
DİĞER	3.292
UZUN VADE	264.937
USD	156.311
ECU/EUR	87.590
JPY	7.445
SDR	1.451
TL	10.429
DİĞER	1.711
TOPLAM	396.800
USD	223.817
ECU/EUR	131.087
JPY	7.657
SDR	1.451
TL	27.785
DİĞER	5.002

D. Özel sektör dış borçları çok mu fazla? Söylendiği gibi özel sektör dış borç gösterip kendisine borç para vererek daha az vergi mi veriyor?

Dış borçlarda en çok polemik konusu olanlardan biri de özel sektör dış borçları olup bunları da aşağıda inceliyoruz. Konuyu yakından inceleyenler yukarıda sorduğumuz sorulara uygun cevapları tabloda bulabileceklerdir. Ancak, özel sektörün borçları devletin borçlarının birkaç misli olup, yabancı döviz kurlarında artış olduğu takdirde, eğer özel sektörün döviz geliri çok değilse güç durumda kalabilecektir.

ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ STOKU - ALACAKLI DAĞILIMI	2014
Milyon ABD $ ı olarak
KISA VADELİ BORÇLAR	112.512
ÖZEL ALACAKLILAR	112.512
PARASAL KURULUŞLAR	71.001
PARASAL OLMAYAN KURULUŞLAR	41.511
RESMİ ALACAKLILAR	0
UZUN VADELİ BORÇLAR	162.706
ÖZEL ALACAKLILAR	119.914
PARASAL KURULUŞLAR	107.521
BANKACILIK DIŞI FİNANSMAN KURULUŞLARI	9.601
ÖZEL YATIRIM VE KALKINMA BANKALARI	0
YABANCI TİCARİ BANKALAR	74.711
YERLİ TİCARİ BANKALARIN YURTDIŞI ŞUBELERİ VE DİĞER	23.209
PARASAL OLMAYAN KURULUŞLAR	12.394
RESMİ ALACAKLILAR	15.445
HÜKÜMET KURULUŞLARI	1.827
KAMU FİNANSMAN KURULUŞLARI	0
MERKEZ BANKALARI	0
MERKEZİ HÜKÜMETLER	0
RESMİ KALKINMA BANKALARI	1.827
ULUSLARARASI KURULUŞLAR	13.618
IMF-ULUSLARARASI PARA FONU	0
IBRD-ULUSLARARASI İMAR VE KALKINMA BANKASI	1.884
DİĞER ULUSLARARASI KURULUŞLAR	11.734
TAHVİL (*)	27.346
TOPLAM	275.218

E. Türkiyenin net dış borç stoku ne kadardır?

Ülkemizin net dış borç stoku milyon dolar olarak aşağıdaki gibidir.

Açıklama	Milyon ABD. $
Brüt borç stoku	396.800
TCMB borcu	-2,944
Bankacılık kesimi dış borcu	-167,219
Net dış borç	226,637
Bankalar net varlıkları	8,910
Katılım ve Yatırım bankaları net varlık	-15,630
Parasal sektör net varlık	6.720
Türkiye Net borç stoku	233,357
Net borç / GSMH % olarak	%29,2

Net borç stoku açısından borçluluk oranının dünyanın diğer ülkelerine göre çok daha iyi durumda olduğu ortadadır.

F. Kamunun TL. olarak yani yıllık bütçeden TL. olarak harcama ve ödemeleri açısından net borç stoku ne kadardır?

Açıklama	Milyar TL.
Brüt İç borç tutarı	438,00
Brüt dış borç tutarı	204,60
Toplam iç ve dış borç tutarı	642,60
TCMB Varlıkları	-315,90
Kamu varlıkları	-70,50
İşsizlik sigortası fonu net varlıkları	-78,30
Kamunun net borç stoku	177,90

G. Merkez Bankası Döviz ve Altın Rezervi :               131,9 Milyar $ dır.

SONUÇ:

2015 yılı genel olarak dünyadaki dengeler, ekonomik aktiviteler, siyasi ve askeri çatışmalar ve ülkemizde önümüzdeki kısa dönemde yapılacak seçimler göz önüne alındığında epeyce zor bir yıl olmaya aday bir yıldır.

Türlüüü, çeşitliii yazılar, yazarlar, matematiğin ve istatistiğin gerektiğinde en kolay kullanılabilecek yalan olduğunu da göz önüne alarak kendimce en doğru rakamları bularak sizlere sunmaya çalıştım.

Yazılı ve sözlü medyada karşınıza çıkacak (Türkiye’nin iç  ve dış borç rakamları gibi söylemlerle karşılaştığınızda) bu yazımın konusu olan rakamları göz önüne alırsanız, karşınıza çıkan o rakamların doğruluğu veya yanlışlığı konusunda daha kolay karar verebilirsiniz ve de durup dururken moral bozukluğu ile karşılaşmazsınız.

 

17.02.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.