Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akcakoca@superonline.com

Bir Kerelik Yeniden Değerleme Veya Enflasyon Düzeltmesi Yapılmalıdır

2013 yeniden değerleme oranı tesbit edildi ve yıllık %3,93 olarak ilan edildi. Yeniden değerlemeye bağlı olarak bazı haberler çıkmaya başladı. Gelecek 2014 yılının vergilerinin ve emlak vergileri, vergi cezaları gibi bazı konularda da hemen çalışmalar başladı. Birçok meslektaş, yeniden değerleme oranını ele alarak yazılar yazmaya başladı.

Ben de bir araştırma yapayım, yeniden değerleme ve enflasyon düzeltmesi konusunu, enflasyonsuz dönemi bir inceleyeyim dedim. Ama şaşırtıcı bazı sonuçlara ulaştığım kanaatine vardım. Vardığım sonuçları gerek meslektaşlarım ve gerekse siz değerli okurlarla paylaşayım da belki devlet yetkililerinin de dikkati çekilmiş olur diye düşündüm.

Enflasyon düzeltmesi ve yeniden değerleme konusunu ele aldığımızda, ülkemizin yıllarca ağır bir enflasyon yaşadığını, bununla başa çıkabilmek için yeniden değerleme müessesesinin kurulduğunu, daha sonra özellikle 2003 den sonra enflasyonla ciddi bir mücadeleye karar verildiği zaman bir defalık olmak üzere yine çok ciddi bir enflasyon düzeltmesi ile bilançoların düzeltildiğini görüyoruz.

Enflasyon düzeltmesi ve yeniden değerlemeyi vergi usul kanununun mükerrrer 298 inci maddesi ele almıştır. 

Mükerrer Madde 298 in ilgili kısmı aşağıdaki gibidir. 

Kapsam 

(5024 Sayılı Kanunun 2'inci maddesiyle değişen Madde: Yürürlük;01.01.2004)A) Malî tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetler aşağıdaki hükümlere göre enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.

1. Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer.

Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır.

Bakanlar Kurulu; bu maddede yer alan % 100 oranını % 35'e kadar indirmeye veya tekrar kanunî seviyesine kadar yükseltmeye, % 10 oranını ise % 25'e kadar çıkarmaya veya tekrar kanunî seviyesine kadar indirmeye yetkilidir.

…………

………..

B) Yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran Maliye Bakanlığınca Resmî Gazete ile ilân edilir.

Maddenin ilgili kısımlarını yukarıya aldım. Bu kısımların incelenmesinden görüleceği üzere enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için belirli şartlar bulunmaktadır.

Son üç yıllık enflasyon toplamının %100 ü aşması ve yıllık %10 enflasyon olması ve bu iki şartın birlikte gerçekleşmesi.

Ayrıca yeniden değerleme oranı da her yıl tesbit edilip yayımlanacaktır.

Son enflasyon düzeltmesi sırasında ve düzeltme yapıldıktan sonra Yıllar itibariyle yeniden değerleme oranı ne olmuştur? Aşağıdaki tabloda bunu görelim.

 

2013 yılı yeniden değerleme oranı	%3,93
2012 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:419)	% 7,80
2011 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:410)	% 10,26
2010 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:401)	% 7,7
2009 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:392)	% 2,2
2008 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:388)	% 12
2007 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:377)	% 7.2
2006 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:363)	% 7.8
2005 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:353)	% 9.8
2004 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:341)	% 11.2
2003 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:325)	% 28.5
2002 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:310)	% 59.0

Yeniden değerleme oranlarını yıllar itibariyle geometrik dizi artış etkisini bir tarafa bırakarak topladığımızda dahi %68,69 gibi bir orana ulaşıyoruz. Öyle ise bir de yıllar itibariyle tüfe ve tefe enflasyonlarını görelim.

Tüfe endeks rakamları 2003 yılında 100 olarak yeniden tesbit edilmiştir.

Tüketici Fiyatları Endeks Rakamları (2003=100)					Üretici fiyat endeks rakamları
	Ocak			Ocak								Kasım	Aralık
												November	December
2003	94,77				96,99							103,68	104,12
2004	104,81				107,17								113,86
2005	114,49				118,64								122,65
2006	123,57				124,70								134,49
2007	135,84				136,39								145,77
2008	146,94				145,18								160,44
2009	160,90				156.65								170,91
2010	174,07				166,52								181,85
2011	182,60				184,51								200,85
2012	201,98				205,05								213,23
2013	216,74				208,90

2013    227,94  Ekim  gösterge rakamı     220,06     Ekim gösterge rakamı

Endeksin ilk tesbitinden 2013 yılının Ekim sonuna kadar acaba enflasyon ne olmuştur.

Her iki tabloya göre tüketici ve üretici fiyat enflasyonlarını bulalım.

1.      Tüketici fiyat enflasyonu :

Aşağıdaki formülle bunu bulabiliriz.

227,94/94,77= % 240,51 ARTIŞ OLMUŞTUR.

En son enflasyon düzeltmesi 2004 yılında olduğu için bir de 2005 ocak ayı ile 2013 Ekim ayı arasındaki Tüketici fiyat enflasyonunu  inceleyelim.

TÜKETİCİ FİYATLARINDA 227,94/114,49 = % 199,57 ARTIŞ OLDUĞU GÖRÜLMEKTEDİR.

2.      Üretici Fiyat enflasyonunu da bulalım.  

220,06/96,99 = %226,89 ARTIŞ

Aynı şekilde 2005 Ocak ayı ile 2013 Ekim ayı arasında Üretici fiyat enflasyonu ne olmuştur bakalım.

220,06/118,64 = %185,49

SONUÇ :

İlk veson  defa yapılan enflasyon düzeltmesinden sonra geçen 10 yıldaenflasyon kontrol altına alınmış ve Vergi Usul Kanunun mükerrer 298 inci maddesinde belirtilen enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için gerekli olan her iki şart birden gerçekleşmemiştir.

Ancak, enflasyon düzeltmesi yapıldıktan sonraki  10 yıllık gelişmeye baktığımızda Tüketici fiyatları ile enflasyonun %199,57, üretici fiyatları ile enflasyonun ise %185,49 olduğu açıkça görülmektedir.

Bu şekildeki rakamlar neyi gösteriyor biliyor musunuz?

Gayet tabii ki biliyorsunuz.

İşletmelerin bilançoları yine gerçeği göstermemektedir.

Bu sebeple ya yine yeniden 10 yıllık bir enflasyon düzeltmesi yapılmalı veya bir şekilde eskiden olduğu gibi yeniden değerleme yapılabilmelidir ki bilançolar düzelsin.

Bana göre kesinlikle basit de olsa bir düzenleme yapılarak bilançoların tekrar düzelmesi sağlanmalıdır.

03.12.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.