Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akcakoca@superonline.com

Emisyon Primi (Agio-Primli Pay)

Bilindiği gibi yeni Ticaret Kanunu yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. 2013 yılındaki gerek dünyada ve gerekse ülkemizdeki ekonomik kırılganlıklar geçtiğinde ve özellikle de yeni Ticaret Kanunu ile ilgili ek düzenlemeler ve tüzük, tebliğ ve yönetmelikler tamamlandığında, şirketlerin paylarını ilgilendiren ekonomik hükümler devreye girmiş olacaktır. Yaniii, şirketlerin değer kazanması, payların değer kazanması ve borsaya yeni açılmalar olacaktır. İşte o zaman karşımıza, primli paylar, Agio veya emisyon primi olayı çıkacaktır. 

Anonim şirketlerde kuruluş veya sermaye artırımı esnasında, pay senedinin üzerinde yazılı değerden yani itibari değerden daha yüksek değerle çıkarılması halinde, bu itibari değer ile satış bedeli arasındaki fark: AGİO veya

EMİSYON PRİMİ olarak adlandırılır ve bu paya da primli pay denir. 

Eski Ticaret Kanununda primli pay, Agio veya emisyon primi , 286 ıncı maddede düzenlenmiştir. 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununda da primli paylar adı altında 347 inci maddede hemen hemen aynı ifadelerin biraz değiştirilmesiyle bir düzenleme yapılmıştır. 

Maddeyi aynen alalım ve inceleyelim: 

VIII-Primli Paylar

Madde 347- İtibari değerinden aşağı bedelle pay çıkarılamaz. Payların itibari değerinden yüksek bir bedelle çıkarılabilmeleri için esas sözleşmede hüküm veya genel kurul kararı bulunmalıdır. 

Primli paylar, yukarıda da belirttiğimiz gibi daha çok sermaye artırımı esnasında çıkarılabilir. Peki neden primli pay?

a.Bilindiği gibi, şirketler çalıştıklarında kar elde ederler ve bu karlardan yedek akçe ayrılır. Bu yedek akçeler şirketin değerini artıran unsurlardandır. Yasal olarak ayrılma zorunluluğu bulunmaktadır. 
b.Yine, her ne kadar son yıllarda enflasyon kontrol altına alınmış olsa da, şirketin taşınmaz varlıkları değer kazanmaktadır. 
c. Yine şirketin gayrimaddi değerlerinin yani şirketin itibarı, piyasadaki iyi tanınması da şirket paylarının değerini artıran unsurlardandır. 

Şirket, sermaye artırımına kalkıştığı zaman, şirketi yönetenler, şirkette birikmiş yedek akçeler ile maddi ve gayrimaddi değerlerin belirli bir oranda paraya dönüştürülmesi amacını güdebilirler ve aynı zamanda da eski pay sahipleri ile yeni pay sahipleri arasında eşitlik sağlamak gerekeceği açıktır. 
İşte bu gaye ile primli pay çıkarılma gereği ve Agio veya emisyon primi doğar. Şirket, primli pay senedi çıkarmaya karar vermek isterse önce esas sözleşmede hüküm var mı ona bakılacaktır. Esas sözleşmede hüküm yoksa genel kurul kararı alınmalıdır, aksi takdirde, primli pay çıkarılamaz. 

Agio (emisyon primi) esas sermayenin bir parçası değildir, ancak esas sermaye borcunun ödenmesi gibi ödenir. Prim ödemesi, şirketin mal varlığını artırır fakat esas sermaye olarak kaydedilmeyecektir. Elde edilen Agio veya emisyon priminin nasıl kullanılacağı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 519 uncu maddesinin ikinci fıkrasında hüküm altına alınmıştır.

Elde edilen Agio (emisyon primi), önce

a. Çıkarılma giderleri
b. Yok edilme yani itfa karşılıkları
c. Hayır amaçlı ödemeler için sarfedilmelidir. 
d. Bunlardan sonra kalan olursa genel kanuni yedek akçelere eklenmelidir. 
e. Ortaklık kazancı sayılmadığından kar payı olarak pay sahiplerine dağıtılamaz. 

EMİSYON PRİMLERİNİN KULLANILMASI
TTK 519/3 maddesine göre eğer, genel kanuni yedek akçe sermayenin
yarısını aşmadığı takdirde zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye, işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler için kullanılabilir. Bu madde hükümlerinden de anlıyoruz ki emisyon primi veya Agio başka hiçbir şekilde kullanılamaz. Sermayeye eklenip eklenemeyeceği, ilerideki yapılacak düzenlemelerle ortaya çıkacaktır. 

EMİSYON PRİMİNİN VERGİSEL BOYUTU: 

Ülkemiz uygulamasında, emisyon primleri kurumlar vergisi, katma değer
vergisi ve banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisna tutulmuştur

EMİSYON PRİMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ:

Örnek: Hisse senetleri halka arz olunan şirket, sermayesini 5.000.000 lira artırma kararı almıştır. Bunun için 1000 TL. nominal değerli pay senetleri 1.100.-TLdan yani 100 TL: primli (emisyon primli, agiolu) olarak satılma kararı alınmıştır. 
Pay senetlerinin çıkarılması ile ilgili olarak 20.000 TL. denetim ücreti, 8.000 TL. gazete ilanı,5.000 TL. diğer giderler yapılmıştır. gideri yapılmıştır. Bu bilgiler ışığında emisyon priminin sermayeye ilavesine ilişkin yevmiye kayıtlarının muhasebeleştirilmesi aşağıdaki gibi olacaktır. Pay senetleri bedelinin bir defada ödendiğini farzedelim. 
-------------------------------------------------- ....../....../......----------------------------------------------
501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 5.000.000.-

500 SERMAYE 5.000.000..-
Sermayenin Taahhüdü
-------------------------------------------------- ....../....../......----------------------------------------------102 BANKALAR 5.500.000..-
102.01.050 …….Bankası…… Şb.

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 5.000.000..-

520 PAY SENEDİ İHRAÇ PRİMİ 500.000..-

Pay senetlerinin nominal bedel üzerinden satılması
-------------------------------------------------- ....../....../......----------------------------------------------
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 33..000..-
770.80. Pay denetim, ilan ve diğer giderleri 

100 Bankalar 33.000.- 
Pay senedi ihracına yönelik yapılan giderlerin kayıtlara alınması
-------------------------------------------------- ....../....../......----------------------------------------------520 PAY SENEDİ İHRAÇ PRİMİ 33.000.-

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 33.000.-
770.80.Pay denetim, ilan ve diğer giderleri 
Pay senedi ihracına yönelik yapılan giderlerin emisyon primlerinden düşülmesi
-------------------------------------------------- ....../....../......----------------------------------------------
Bu kayıtlar sonucunda, pay senedi ihraç primi 
500.000 – 33.000 = 467.000 TL. olarak sermaye hesabının altında görülecektir. 

Yazımızın önceki bölümlerinde belirttiğimiz gibi , ekonominin rayına oturması ile 
birlikte pay senetleri ihraç primleri gündeme gelecektir. Bu ihraç primleri işletmeler için iyi bir kaynak olacak ve sermayenin güçlenmesini sağlayan unsurlardan biri olacaktır. Yine yazımızda belirttiğimiz gibi, bilançoda pay senedi ihraç primleri (emisyon primleri-agio) gibi bir hesapta bekletilmesi mi, yoksa sermayeye ilave edilmesi mi gerektiği konusunda yapılacak düzenlemelerden sonra bazı konular ileride açıklığa kavuşacaktır. 

23.10.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.