Ceren Arsal
Avukat
cerenarsal@gmail.com

Bedelsiz Yapılan Serbest Meslek Hizmetinde KDV

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 65’inci maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu hüküm altına alınmış olup, serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin, işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması şeklinde tanımlanmıştır. Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır. Serbest meslek kazancında hasılatın tespitinde açık bir şekilde tahsil esası geçerli bulunmaktadır.

Öte yandan, serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler Katma Değer Vergisi’ne tabidir. Serbest meslek faaliyetini mutat ve sürekli olarak yapanlar KDV mükellefi olacak ve serbest meslek faaliyetine ilişkin tahsilatlar için serbest meslek makbuzu düzenleyerek bu hizmet bedelinin de katma değer vergisini ödeyecektir. 

Serbest meslek kazancının tespitinde tahsil esası geçerli olduğundan, verilen serbest meslek hizmeti dolayısıyla nakden veya aynen tahsil edilen bir tutar söz konusu olmadığı takdirde, serbest meslek erbabı tarafından elde edilmiş bir serbest meslek kazancından söz edilemeyecektir. Günlük hayatımızda serbest meslek faaliyeti ile ilgili olarak çoğu zaman şahit olduğumuz veya yakın çevremizde duyduğumuz bazı şeyler vardır,

• Kuzenimin diş doktoru arkadaşı, dolgumu ücretsiz yaptı,
• Kardeşim eskiden gümrük müşavirinin yanında çalışmıştı. Şirketimizin muhasebesinde çalışırken ücretsiz şekilde gümrük beyannamelerimizi düzenliyor,
• Bir iç mimar arkadaşım var, bizim ofisin iç dekorasyonunu ücretsiz yaptı,
• Akrabam olan bir avukat benden vekalet ücreti almadan davamı takip ediyor,
• Annemin emeklilik işlemleri için tüm süreci serbest muhasebeci mali müşavir arkadaşım takip etti ve para almadı,
• Yazılımcı arkadaşım bilgisayarımın kurulumunu ücretsiz yaptı, sorun olursa yine bakacak,
• Eşimin arkadaşı psikolog, çocuklarımız için ücretsiz danışmanlık verecek

gibi cümlelerdir. Bedelsiz verilen hizmetlerin her zaman akraba ve arkadaşlara yapılması gerekmemektedir. Bazı durumlarda serbest meslek erbapları hiç tanımadığı bir kişiye de ücretsiz hizmet verebilmektedir. Verilen serbest meslek hizmeti karşılığında serbest meslek erbabına nakden veya hesabına bir ödemede bulunulmamaktadır. Bu nedenle gelir vergisi tevkifatı yapılması söz konusu değildir.

Bedelsiz ifa edilen hizmet karşılığında emsal bedel üzerinden serbest meslek makbuzu düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak, nakden veya aynen tahsil edilen bir tutar olmadığından düzenlenecek makbuzun, sadece KDV tutarına yer verilerek "....TL mal teslimine/hizmet yapılmasına ilişkin olup bedeli tahsil edilmemiştir." şeklinde not yazılarak düzenlenmesi gerekmektedir.

Bedelin tahsil edemediği serbest meslek faaliyetleri için serbest meslek makbuzu düzenlenmesi konusundaki bir özelgede Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yapılan açıklamada; “Katma değer vergisi bakımından vergiyi doğuran olay malın teslimi veya 5 Danıştay VDDK 14.04.2006 Tarih ve E: 2006/19 K: 2006/92 Sayılı Karar, hizmetin ifasına bağlı olduğundan, serbest meslek faaliyetine ilişkin kazancın tahsil edilmediği durumlarda düzenlenecek serbest meslek makbuzunda, sadece KDV tutarına yer verilerek ....TL mal teslimine / hizmet yapılmasına ilişkin olup bedeli tahsil edilmemiştir. Şeklinde notun yazılması” şeklinde ifade edilmiştir. (Denizli Vergi Dairesi Sayı: B.07.1.GİB.4.20.15.01-30-MUK-2010-54-203 - 20/07/2011)

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun;

    - 1/1 maddesinde; ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye'de yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu,

   - 19/1 inci maddesinde; diğer kanunlardaki vergi muaflık ve istisna hükümlerinin KDV bakımından geçersiz olduğu, KDV'ye ilişkin istisna ve muafiyetlerin ancak KDV Kanunu’na hüküm eklenmek veya bu kanunda değişiklik yapılmak suretiyle düzenleneceği,

    - 27/1 inci maddesinde ise bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahın mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olacağı; üçüncü fıkrasında emsal bedeli ve emsal ücretin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunacağı; beşinci fıkrasında ise serbest meslek faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmet bedelinin bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre serbest meslek faaliyeti kapsamında yapılan hizmetin bedelsiz olarak ifa edilmesi halinde ise hizmetin emsal bedeli üzerinden katma değer vergisinin hesaplanıp beyan edilmesi gerekmektedir.

03.06.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.