Celal Özcan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ozcancelal@mynet.com

Limited Şirket Müdürlerinin Görev ve Sorumluluklarının Eski ve Yeni TTK Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Türk ve Japon şirketleri arasında bir kürek yarışı düzenlenmesine karar verilir. Her iki takımda performanslarının en üst düzeyine varabilmek için uzun ve zorlu bir hazırlık döneminden geçer. Büyük gün gelir ve iki takım arasındaki yarışma yapılır. Yarışma sonucunda Japonlar yarışı bir kilometre farkla kazanırlar.  Türk şirketi yarışın açık ara kaybedilmesinin nedenlerini bulmaya karar verir. Yapılan uzun araştırma ve analizler neticesinde hatalar bulunur ve çözüm önerisi getirilir. Japon takımında sekiz kişi kürek çekerken bir kişi dümeni kullanıyordu. Dokuz kişilik Türk takımında ise bir kişi kürek çekip sekiz kişi dümeni kullanıyordu. Türk takımı Japonlarla bir yarış daha yapmak üzere takımı yenileme kararı alır. Yeni takım şekli şöyledir: Dört dümen müdürü, üç bölgesel dümen müdürü, bir kürek çekme elemanı ve birde kürek çekme elemanın performansından sorumlu müdür. Yapılan ikinci yarışı Japonlar bu sefer iki kilometre farkla kazandılar. Tepesi atan şirket yönetimi hemen harekete geçerek yarışın kaybedilmesinden kürekçiyi sorumlu tutarlar ve sorunun çözümüne katkılarından dolayı müdürlere ikramiye verilmesine karar verir.

Yukarıda anlattığımız fıkrada her ne kadar başarısızlığın sorumlusu kürek çeken olsa da Yeni TTK ile kendilerine çeşitli görev ve sorumluluklar yüklenen müdürler hem küreği çeken hem de dümene yön veren kişi olacaklarından başarının veya başarısızlığın sorumlusu olacaklar gibi görünüyor.

 Şimdi sırasıyla Eski ve Yeni TTK hükümleri gereği Limited şirket müdürlerinin görev ve sorumluluklarını ele alalım.

A – Müdür Olma Şartları

Eski TTK hükümlerine göre aksi kararlaştırılmış olmadıkça ortaklar hep birlikte müdür sıfatıyla şirketi idare ve temsile yetkili ve mecburdular. Şirket sözleşmesi ve ortaklar kurul kararı ile idare ve temsil ortaklardan bir yada bir kaçına bırakılabiliyordu. Ayrıca kuruluştan sonra şirkete giren ortakların ayrıca ortaklar kurul kararı olmadan idare ve temsil konusunda mecburiyetleri bulunmamaktaydı. Yeni TTK ile müdürlük sıfatı;eskisi gibi ortak olanlar dışında ortak olmayan kişilere de verilebilmektedir. Yeni TTK’nın 623.maddenin birinci fıkrasının son cümlesinde şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin en azından bir ortağa verilmesi gerekliliği belirtilmiştir. Bu cümleden ortak olmayan bir kişinin tek başına müdürlük görevini yerine getiremeyeceği anlamı çıkmaktadır.

Eski TTK’da Limited Şirketin temsilcileri arasında bir hükmü şahsın bulunması durumunda hükmü şahsı temsil eden gerçek kişinin tescil ve ilanına ilişkin madde metninde böyle bir yükümlülükten bahsederken, Yeni TTK’nın 623.maddesinin ikinci fıkrasında hükmü şahsı temsil eden gerçek kişinin veya tüzel kişiliğin ilan ve tescil edilmesine ilişkin bir hususa madde metninde ayrıca yer verilmemiştir. Ancak bu durumdan tescil ve ilan edilmeyeceğine ilişkin bir anlam çıkarılması doğru olmayacaktır.Tescil ve ilan ile zorunlu içeriklerin yer aldığı 576-586 ve 587 maddeleri ile Yeni TTK’nın revizyon hükümleri gereği yapılacak ana sözleşme değişikliklerinde müdürlerin ad-soyad ve unvan bilgilerine yer verilmesi ve tescil edilmesi gerektiği belirtildiği için bu konuda yapılacak değişikliklerinde tescil edileceği hususu açıktır. Tescil edilecek kişi gerçek kişi değil, müdürlük görevini gerçek kişi vasıtasıyla yürüten tüzel kişilik olacaktır.Tüzel kişilik adına müdürlük görevini yerine getirecek kişinin belirlenmesi ve değiştirilmesi tüzel kişilik tarafından yerine getirilir.

B – Müdür Sayısının Birden Fazla Olması

Eski TTK’da hüküm bulunmayanhallerden biri ise Yeni TTK’nın 624.maddesinin birinci fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre şirketin birden fazla müdürünün olması durumunda şirket ortağı olup olmadığına bakılmaksızın müdürlerden birinin müdürler kurulu başkanı olarak atanması gerektiği belirtilmiştir.

Yeni TTK’nın 624.maddesinin ikinci fıkrasında tek müdür veya başkan müdürün genel kurulun farklı bir karar almaması veya şirket sözleşmesinin farklı bir düzenleme öngörmemesi durumunda tüm açıklamaları ve ilanları yapmaya yetkili olduğu belirtilmiştir.

Yeni TTK’nın 624.maddesinin üçüncü fıkrasında ise birden fazla müdürün olması durumunda kararların çoğunlukla alınacağı, eşitlik halinde ise başkanın oyunun üstün tutulacağı belirtilmiştir. Müdürlerin karar alması konusunda şirket sözleşmesi ile değişiklik öngörülebileceği belirtilmiştir.

C – Müdürlerin Devredilemez ve Vazgeçilemez Görevleri

Diğer bir husus ise müdürlerin devredilemez ve vazgeçilemez görevlerinin belirtildiği 625.maddedir. Bu maddeye göre müdürlerin; kanun ve şirket sözleşmesinin genel kurula yetki vermediği bütün konularda görevli ve yetkili olduğu belirtilmiştir. Müdürlerin devredilemez ve vazgeçilemez yükümlülükleri şunlardır:

a) Şirketin üst düzeyde yönetilmesi ve yönetimi ve gerekli talimatların verilmesi.

b) Kanun ve şirket sözleşmesi çerçevesinde şirket yönetim örgütünün belirlenmesi.

c) Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde, muhasebenin, finansal denetimin ve finansal planlamanın oluşturulması.

d) Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine devredilmiş bulunan kişilerin, kanunlara, şirket sözleşmesine, iç tüzüklere ve talimatlara uygun hareket edip etmediklerinin gözetimi.

e) Küçük limited şirketler hariç, risklerin erken teşhisi ve yönetimi komitesinin kurulması.

f) Şirket finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun ve gerekli olduğu takdirde topluluk finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun düzenlenmesi. (Eski TTK Madde 534)

g) Genel kurul toplantısının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi. ( Eski TTK madde 536)

h) Şirketin borca batık olması hâlinde durumun mahkemeye bildirilmesi. (Eski TTK 546.Madde)

Şirket sözleşmesinde, müdürün veya  müdürlerin;

a) Aldıkları belirli kararları ve

b) Münferit sorunları,genel kurulun onayına sunmaları gereği öngörülebilir. Genel kurulun onayı müdürlerin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz, sınırlandırmaz. Türk Borçlar Kanununun 51 ve 52 nci madde hükümleri saklıdır.

Türk Borçlar Kanunu 51 ve 52. Maddeleri
 

III. Tazminat

1. Belirlenmesi

MADDE 51- Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler.

Tazminatın irat biçiminde ödenmesine hükmedilirse, borçlu güvence göstermekle yükümlüdür.

2. İndirilmesi

MADDE 52- Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir.

Zarara hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hâkim, tazminatı indirebilir.

D – Özen ve Bağlılık Yükümü, Rekabet Yasağı

Özen ve bağlılık yükümü ile rekabet yasağı konusu Eski TTK’da 547.madde de ele alınırken Yeni TTK’da 626.madde de tanzim edilmiştir. Daha doğrusu Eski TTK 547.madde daha çok müdürlerin rekabet yasağı konusunu ele almıştır. Yeni TTK 626.madde ise 202 ve 205 madde hükümlerinin saklı kalması koşuluyla müdürlerin ve yönetimle görevli kişilerin görevlerini özenle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kuralı çerçevesinde gözetmekle mükellef oldukları hususu ayrıca ele alınmıştır.

Eski TTK’da diğer ortakların rızası olmadan müdür olan ortağın şirketin uğraştığı ticaret dalında kendisi ve başkası hesabına iş göremeyeceği, başka bir şirkete ortak, komanditer ortak veya limited şirketin azası sıfatıyla iştirak dahi edemeyeceği hususu belirtilmiş ve bu yasağın sözleşmeye konulacak hükümle bütün ortaklar için geçerli olabileceği belirtilmiştir.Rekabet yasağı konusu Eski TTK’da “şirketin uğraştığı ticaret dalında” şeklinde yer alırken  Yeni TTK’da “şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette” şeklini alarak daha kapsamlı bir hale getirilmiştir. Bu nedenledir ki Yeni TTK’da başka bir şirkete ortak ve aza olma hususuna değinilmemiştir. Ayrıca ortaklar tarafından verilecek yazılı izin hususunun Yeni TTK ile şirket sözleşmesine konulacak hükümle ortaklar genel kurul kararına bağlanabileceği belirtilmiştir.

626.maddenin son fıkrasında ise ortaklar için öngörülen bağlılık borcunun müdürler içinde geçerli olduğu belirtilmiştir.

E – Eşit İşlem Yapma Yükümlülüğü

Eski TTK’da hüküm bulunmayan diğer bir husus ise şirket müdürlerinin eşit işlem yapma borcudur. Bu hüküm uyarınca şirket müdürlerinin büyük ortak-küçük ortak vb. ayrıma gitmeden eşit şartlar altında tüm ortaklara eşit işlem yapması ve buna göre hareket etmesi gerekliliği belirtilmiştir.

F – Müdürlerin Yerleşim Yeri

Eski TTK’da hüküm bulunmayan ve Yeni TTK da düzenlenen hususlardan biri de şirket müdürlerinden en az birinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması ve bu müdürün şirketi tek başına temsile yetkili olmasını düzenleyen 628.maddesi idi. Ancak 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu İle Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile bu madde yürürlüğe girmeden kaldırılmıştır.

G – Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması

Eski TTK’da olduğu gibi Yeni TTK’da da Limited şirket müdürlerinin temsil yetkisi ve kapsamının sınırlandırılması konusunda Anonim Şirketlere ilişkin hükümlerin kıyas yolu ile uygulanacağı belirtilmiştir.Yeni TTK ’da imzaya yetkili olan müdürlerin belirlenmesi ile imza şekli ve bunların tescil ve ilanı hususlarının Anonim Şirketlere ilişkin hükümler çerçevesinde yerine getirileceği ele alınmıştır.

Eski TTK’nn 321.maddesine göre; tanzim edilecek evrakın muteber olması için ana sözleşmede aksine hüküm olmadıkça temsile yetkili olanlardan iki kişinin imzasının yeterli olacağı belirtiliyordu. Limited şirketlerin imza konusunda referans alacağı maddeler Yeni TTK’nın 370 ve 372.maddeleridir. 370.maddeye göre “Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir” denmektedir. 372.madde de ise “Şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirketin unvanı altında imza atarlar. 40 ıncı maddenin ikinci fıkrası hükmü saklıdır” denmektedir.Bu durumda Limited Şirketler de şirketi temsil konusunda şirket unvanı altında çift imza ile hareket etmeye devam edeceklerdir. Esas sözleşmede müdürlerin tek imza ile yetkili olabileceği kararlaştırılabilir.

Yeni TTK’da temsil yetkisinin tek ortaklı Limited Şirketler açısından geçerliliği bu ortakla şirket arasında yapılan sözleşmenin yazılı olması kuralına bağlanmıştır. Bu kuralın günlük, önemsiz ve sıradan işlemlere uygulanmayacağı belirtilmiştir.

H – Görevden Alma, Yönetim ve Temsil Yetkisinin Geri Alınması ve Sınırlandırılması

Eski TTK’nın 542.maddesi gereği ortaklara ait idare ve temsil yetkisinin kaldırılması hakkında kollektif şirkete dair 161 ve 162. madde hükümlerinin tatbik olunacağı ve ortak olmayan müdürlerin ise sözleşmeden doğan haklarının saklı kalması koşulu ile umumi heyet kararı ile her zaman azlolunabileceği belirtilmiştir.

Yeni TTK’da ise ortak olup olmamasına bakmaksızın genel kurul kararı ile müdür veya müdürlerin görevden alınabileceği, yönetim hakkının ve temsil yetkisinin sınırlanabileceği belirtilmiştir. Yöneticinin özen ve bağlılık yükümü ile diğer kanunlardan ve şirket sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini ağır bir şekilde ihlal etmesi veya şirketin iyi yönetimi için gerekli yeteneği kaybetmesi haklı sebep olarak kabul edilmiştir. Bu haklı sebeplerin varlığı halinde yöneticilerin, yönetim hakkının ve temsil yetkisinin kaldırılması veya sınırlandırılmasını mahkemeden isteme haklarının bulunduğu husus 630.madde de tanzim edilmiştir. Görevden alınan yöneticinin tazminat haklarının saklı olduğu Eski TTK’da olduğu gibi Yeni TTK’da korunmuştur.

İ – Ticari Mümessiller ve Ticari Vekillerin Görevden Uzaklaştırılması ve Görevden Alınması ve Yetkilerinin Sınırlandırılması

Eski TTK’da olduğu gibi Yeni TTK’da da sözleşmede aksine hüküm yoksa ticari mümessiller ve ticari vekiller genel kurul kararı ile atanırlar. Eski TTK’da her müdürün ticari mümessiller ve ticari vekilleri azletme yetkisi varken Yeni TTK’da müdür veya müdürlerin çoğunun 623.madde kapsamına girmeyen ticari mümessili ve ticari vekili görevden uzaklaştırma yetkisine sahip olduğunu görüyoruz. Bu kişilerin genel kurul kararı ile atanmış olması durumunda görevden alma ve yetkilerinin sınırlandırılması genel kurul kararı ile gerçekleştirilecektir.

J – Haksız Fiil Sorumluluğu

Şirketin rücu hakkı saklı olmak koşuluyla müdürlerin vazifelerini ifa dolayısıyla işlemiş oldukları haksız fiillerden şirketin mesul olduğunu düzenleyen Eski TTK 542.madde, Yeni TTK’da 632.madde de düzenlenmiştir. Eski uygulama Yeni TTK ile aynen devam etmektedir.

K – Limited Şirket Müdürlerinin Diğer Görevleri

·  Esas sermaye payları geçiş işlemlerinin tescili için bizzat ticaret siciline başvurması,

· Şartların varlığı halinde esas sermaye payı dışında ek ödemelerin istenmesi,

· Ortağın elde ettiği bilgiyi şirketin zararına kullanma tehlikesine karşı bilgi alınmasını ve incelemeyi gerekli ölçüde engelleyebilmesi,

· Genel kurulun toplantıya çağrılması,

· Şirketin sona erme durumunun iflas ve mahkeme kararı dışında başka bir sebepten kaynaklanması durumunda bu durumun ticaret sicile tescil ve ilan ettirilmesi,

· Ortaklardan birinin şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak veya haklı sebeplerle çıkma davası açması durumunda diğer ortakları bu konuda haberdar etmek,

6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 25.maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde Yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği tarihte görevde bulunan Limited Şirket müdürlerinin görevden alınmaları ve yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalma halleri hariç sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam edeceklerini belirtmiştir. Üçüncü cümlesinde ise tüm ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idare ve şirketi temsil ettiği limited şirketlerde Yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde 623.madde hükmünün (şirketi yönetim ve temsil yetkisinin belirlenmesi) yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Limited Şirketlerde müdürlük görevini ifa edenlere Yeni TTK hükümleri çerçevesinde getirilen yetki ve sorumlulukların hayırlı olması dileğiyle…

27.07.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.