Celal Çelik
Yeminli Mali Müşavir
Değer YMM AŞ
Eski Baş Hesap Uzmanı
Eski Marmara ve Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi Başkanı
celal.celik@degerymm.com.tr

Hızlandırılmış KDV İade Sistemi

  I- Genel Açıklamalar

KDV iadesi ile ilgili uygulamalar esas olarak 23.11.2001 tarih ve 24592 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 84 seri numaralı KDV Genel Tebliği ile düzenlenmiştir.

KDV iadesi ile ilgili olarak çıkarılmış olan 84 seri nolu KDV Genel Tebliğinde mükellefler, haklarında ya da mal ve hizmet satın aldıkları mükelleflerle ya da onlara mal satan firmalarla ilgili olumsuz tespit ve raporların varlığına göre, farklı kategorilere ayrılmışlardır. Kısaca özetleyecek olursak, 84 nolu Genel Tebliği sistematiği içerisinde mükellefler “genel esaslar” ve “özel esaslar” olarak iki grupta ele alınmıştır.

Gelir İdaresi Başkanlığı objektif kriterler koymak suretiyle, belirtilen koşulları taşıyan Türkiye ölçeğinde “çok büyük firma” özelliğini taşıyan firmaların KDV iadesi işlemlerini basitleştirmektedir. Yapılan uygulama ile, KDV iadesi talep eden büyük firmalar yeminli mali müşavir ve teminat mektubu masraflarını yapmaktan kurtulmakta, kısa sürede KDV iadesi tutarlarını elde etmiş olmaktadırlar. Şüphesiz bu durum yapılan kamu hizmetinin kalitesini artıran bir unsur olmaktadır.

11 Nisan 2008 günkü Resmi Gazete’de yayınlanan 109 seri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile büyüklük ve geçmiş sicilin temizliği gibi bazı objektif kriterleri taşıyan mükelleflerle ilgili olarak ise yeni bir kategori olan “Hızlandırılmış KDV İade Sistemi (HİS)” konusu düzenlenmiştir. Yazımızda HİS ile ilgili uygulama esasları özetlenmiş, konuyla ilgili görüşlerimize yer verilmiştir.
 

   II- Hızlandırılmış KDV İade Sisteminin (HİS) Kapsamı ve Yararlanma Koşulları

109 numaralı KDV Genel Tebliği’nde atıf yapılmak suretiyle, 84 seri No.lu KDV Genel Tebliğin II-1 bölümünde ayrıntılı olarak tanımı yapılmış olan "olumsuz rapor", "olumsuz tespit", "olumlu rapor", "genel esaslar", "özel esaslar", "sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB)" kavramlarının HİS uygulamasında da geçerli olması sağlanmıştır.

109 numaralı KDV Genel Tebliği, iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle ortaya çıkan KDV iadeleri ile ilgili olarak KDV Kanununun 8/2, 9/1, 29/2 ve 32’nci maddelerinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanmıştır. Bunun sonucunda, uygulama kapsamına KDVK’nda sayılan bütün KDV iadesi türleri girmektedir. Oysa 84 numaralı KDV Genel Tebliği sadece belli türlü iadeleri kapsamaktadır. Örneğin, indirimli oranda KDV ile ilgili olarak 84 numaralı KDV Genel Tebliği değil, 99 numaralı KDV Genel Tebliği uygulanmaktadır. Bu nedenle, 107 numaralı Tebliğin kapsamı 84 numaralı KDV Genel Tebliğin kapsamından daha geniştir.

Aşağıdaki şartların hepsini aynı anda taşıyan mükelleflere bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığı/Defterdarlık tarafından yazımızın ekinde yer alan HİS sertifikası verilecektir.

1. Başvuru tarihinden önceki son 5 tam yıl itibariyle vergi mükellefiyet kaydının bulunması gerekmektedir. (Örneğin 15 Nisan 2008 günü başvurulması halinde, mükellefiyet kaydının 15 Nisan 2003 ve daha önceki bir tarihte başlaması gerekmektedir.)

2. Başvuru tarihinden önce vergi dairesine verilmiş olan son yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin ekinde yer alan bilançoda ve gelir tablosunda yer alan büyüklüklerin  göre en az aşağıdaki tutarlarda olması gerekmektedir. (Bütün koşulların aynı anda karşılanması gerekmektedir.)

  a) Aktif toplamı 400.000.000 YTL ve daha fazla,

  b) Maddi duran varlıkları toplamı 100.000.000 YTL ve daha fazla,

  c) Öz sermaye tutarı 200.000.000 YTL ve daha fazla,

  d) Net satışlar 500.000.000 YTL ve daha fazla,

3. Başvurudan önceki takvim yılında vergi dairesine verilmiş olan muhtasar beyannamelere göre aylık ortalama çalışan kişi sayısının 750 ve daha fazla olması,

4. Başvuru tarihinden önceki son 5 yıl içinde mükellef ile ilgili olarak aşağıda sayılan olumsuzluklardan hiç birinin olmaması gerekmektedir. Bu olumsuzluklar aşağıdaki gibidir.

a) Mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle, defter ve belgelerin ibrazından imtina edilmemiş olması,

b) Farklı vergilerin her birine ait beyanname verme ödevinin birden fazla dönem için aksatılmamış olması (süresinden sonra kendiliğinden verilen beyannameler hariç),

c) Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili nedeniyle hakkında olumsuz rapor[1] düzenlenmemiş olması, (Raporun, son 5 yıl içindeki vergilendirme dönemleri ile ilgili ve öngördüğü tarhiyatın tamamının nihai yargı kararıyla iptal edilmemiş olması gerekmektedir. Yazılan raporun dava edilmeksizin uzlaşma vb. şeklinde ödeme yapılması halinde olumuz durum devam etmektedir.)

5. Başvuru tarihi itibariyle mükellefin KDV iade taleplerinde 84 numaralı KDV Genel Tebliği’nin II numaralı bölümünde düzenlenen özel esaslara tabi olmayı gerektiren bir durumunun bulunmaması gerekmektedir.

6. Mükellefin ödenmesi gereken (muaccel) vergi borcunun bulunmaması (vergilerin tecil edilmiş olması bu şartın ihlali sayılmaz) gerekmektedir.

Uygulamadan yararlanabilmek için yukarıda sayılan şartların hepsini birlikte taşıyan mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairesi başkanlığına/defterdarlığa bir dilekçe ile başvurması gerekmektedir. Yukarıdaki koşulları taşıdığı anlaşılanlara başvuru tarihini izleyen 15 gün içinde HİS Sertifikası verilecektir.

HİS sertifikasına sahip mükelleflerin KDV iade talepleri, sertifika tarihini içine alan dönemden başlamak üzere,  109 olu Genel Tebliğin “C” bölümündeki açıklamalar çerçevesinde yerine getirilecektir.

 

  III- HİS Uygulamasına Göre KDV İadesi Prosedürünün İşleyişi

HİS sertifikası sahibi mükelleflerin nakden ve/veya mahsuben iade talepleri tutarına bakılmaksızın, teminat, inceleme raporu veya YMM tasdik raporu aranılmadan yerine getirilecektir.

İade talebi bir dilekçe ile yapılacaktır. Talep, beyanname ve dilekçenin verilmiş olması şartıyla, ilgili genel tebliğlerde iade için öngörülen belgelerin tamamlandığı tarihte geçerlik kazanacaktır. Örneğin, indirimli oranlı KDV iadesi talep edilmesi halinde 99 numaralı, ihracatta KDV iadesi talep edilmesi halinde 84 numaralı KDV Genel Tebliği’ndeki esaslar geçerli olacaktır.

HİS belgesi sahibi mükelleflerin nakden iade talepleri, belgelerin tamamlandığı tarihi izleyen 5 iş günü içinde yerine getirilecek, mahsuben iade talepleri ise belgelerin tamamlandığı tarih itibariyle hüküm ifade edecektir.

Tamamı ibraz edilen belgelerde şekil veya muhteviyat yönünden vergi dairesince eksiklik veya yanlışlık tespit edilmesi halinde iade talepleri yerine getirilmekle birlikte, bu hususlar belgelerin ibraz edildiği tarihi izleyen 15 gün içinde mükellefe tebliğ edilecektir. Mükelleflerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde eksiklikleri tamamlamamaları halinde, durum ilgili vergi dairesi başkanlığına/defterdarlığa bildirilecektir.

Hakkında olumsuz rapor olmaması şartıyla, mükellefle ilgili olumsuz tespit ortaya çıkması veya olumsuz rapor bulunanlardan mal ya da hizmet aldığının tespit edilmesi halinde de iade talebi yerine getirilmekle birlikte bu durum kendisine ve ilgili vergi dairesi başkanlığına/defterdarlığa bildirilecektir. Bu bildirimin bir sonucunda, mükelleflerin nasıl hareket edecekleri konusu henüz belirsizdir.

 

      IV- Hızlandırılmış KDV İadesi Sisteminden Yararlanma Hakkının Kaybedilmesi ve Sertifikanın İptal Edilmesi

Kendilerine HİS sertifikası verilen mükelleflerle ilgili olarak, aşağıdaki hususlardan herhangi birisinin gerçekleşmesi halinde HİS sertifikası iptal edilecektir.

1. Uygulamadan yararlanma koşulları yazımızın II numaralı bölümünde sayılmıştır. Yıllık kurumlar vergisi beyannamesi (çalışan sayısı yönünden Aralık ayı muhtasar beyannamesinin) verilmesinden sonraki 15 gün içinde şartların taşınıp taşınmadığı kontrol edilecektir. Bazı şartların kısmen ve bazı şartların ise tamamen kaybedilmesi halinde verilen HİS belgesi iptal edilecektir. Buna göre aşağıdaki durumlardan herhangi birisinin meydana gelmesi iptal nedenidir.

   a) Şirketin maddi duran varlıklar toplamının 100.000.000 YTL altına düşmesi,

   b) Öz sermaye tutarının 200.000.000 YTL altına düşmesi,

   c) Aktif toplamının 300.000.000 YTL altına düşmesi,

   d) Yıllık net satışların 375.000.000 YTL altına düşmesi

   e) (Aralık ayı muhtasar beyannamesinden sonra son 12 ay verilerine göre) çalışan sayısı ortalamasının 562,5 kişi altına düşmesi,

2. Defter ve belgelerini Vergi Usul Kanunu’ndaki süreler içinde ibraz etmeyen mükelleflerin sertifikaları sürenin dolduğu gün iptal edilir.

3. Vergi borçlarını, vadesinde ödemediği anlaşılan mükelleflere, vade tarihinden itibaren 7 gün içinde 6183 sayılı Kanunun 55’inci maddesinde öngörülen ödeme emri veya alacağın teminata bağlanmış olması halinde 56’ncı maddesinde öngörülen yazı tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde vergi borcunu ödemeyen mükelleflerin sertifikası iptal edilecektir.

Ancak, takip edilen vergi borcunun nihai yargı kararı veya düzeltme işlemiyle tamamen kaldırılması halinde; yargı kararının İdare’ye tebliğ edildiği veya düzeltme işleminin yapıldığı tarihi içine alan dönem ve izleyen dönemlerdeki iadeler ile bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerde 109 numaralı KDV Genel Tebliği’ndeki hükümlere göre işlem yapılacaktır.

4. Mükellef hakkında SMİYB kullandığı veya düzenlediği konusunda vergi dairesine olumsuz rapor intikal etmesi halinde, raporun vergi dairesine intikal ettiği tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerinde 109 seri numaralı KDV Genel Tebliğ hükümleri uygulanmaz ve HİS sertifikası iptal edilecektir.

Olumsuz rapora dayanılarak yapılan tarhiyatın nihai yargı kararları ile terkin edilmesi halinde mükellefe tekrar HİS sertifikası verilecektir. Yapılan tarhiyatın nihai yargı kararları ile kısmen veya tamamen onaylanması halinde mükellefin HİS sertifikası alabilmesi için yazımızın II’nci bölümünde belirtilen şartları tekrar sağlaması gerekecektir. Öte yandan SMİYB düzenleme veya kullanma şeklindeki olumsuz raporla salınan vergiler uzlaşma suretiyle ödense dahi, mükellefin HİS sertifikası iptal edilecektir.

Yargı kararından önce, mükellefin gerekli şartları yerine getirerek genel esaslara geçmesi halinde, genel esaslara tabi olduğu tarihten sonraki 24 ay süresince özel esaslara tabi olmayı gerektirecek ve sertifikayı iptal ettirecek şartların ortaya çıkmaması halinde mükellefe tekrar HİS sertifikası verilecektir. Sonradan nihai yargı kararının gelmesi halinde yukarıdaki paragraftaki açıklamalara göre işlem yapılacaktır.

5. SMİYB kullanma veya düzenleme fiili dışındaki nedenlerle katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, kurumlar vergisi ve gelir vergisi bakımından vergi ziyaına sebebiyet verdiği, vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükelleflerin sertifikası iptal edilecektir. İnceleme raporuna dayanılarak yapılan tarhiyatın nihai yargı kararları ile terkin edilmesi ya da yapılan tarhiyatı mükellefin kendiliğinden veya uzlaşma sonucunda ödemesi halinde Sertifika tekrar verilecektir.

6. HİS Sertifikası sahibi mükelleflerin iade taleplerinin bulunduğu her takvim yılında İdare tarafından belirlenen en az bir vergilendirme dönemi KDV iadeleri yönünden incelenir ve bu incelemeler en kısa sürede sonuçlandırılır. Yapılan incelemelerde haksız/yersiz iade aldığı anlaşılan mükelleflerden; haksız/yersiz aldığı vergilerin, ilgili dönemde yapılan vergi iadelerine oranı %1’i geçen mükelleflerin sertifikaları iptal edilir. Bu mükelleflere beş yıl süreyle tekrar Sertifika verilmez. Öte yandan, bu incelemenin Yeminli Mali Müşavir tarafından da yapılıp yapılamayacağı kısmı henüz belirsizdir. Bilindiği üzere, 1999/2 nolu Vergi Denetimi ve Koordinasyonu İç Genelgesi uyarınca 12 dönem mahsup talep eden mükelleflerin bir dönemleri incelenmekte olup bu incelemeler yeminli mali müşavirler tarafından da yapılabilmektedir.

Sertifikası iptal edilen mükelleflere bunun gerekçesi mükellefe bildirilir. Mükellefin, bu durumun bildirildiği tarihten sonraki dönemlerine ait olan veya önceki dönemlere ait olup bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadeleri hakkında 109 seri numaralı Genel Tebliğ hükümleri uygulanmaz.

 

     V- Uygulamanın Değerlendirilmesi ve Sonuç

Hızlandırılmış Katma Değer Vergisi İade Sistemi (HİS), nakden veya mahsuben KDV iadelerini, inceleme raporu veya teminat aranmaksızın elde etmelerine olanak sağlayan yeni bir uygulamadır. Yazımızın II’nci bölümünde açıklandığı üzere, HİS uygulamasından yararlanmak için gerekli belgeyi ancak sicil temizliği, bilanço büyüklüğü gibi objektif kriterleri taşıyan mükellefler alabilmektedir. Uygulamanın işleyişi yazımın III’ncü bölümünde ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır.

HİS uygulaması ile büyük ve güvenilir firmaların KDV iadelerini hızlı, daha az formalite ile alması amaçlanmıştır. Hiç şüphesiz, KDV iadesinin hızlı ve daha az maliyetli bir şekilde yapılacak olması, kamu hizmetinin kalitesini artıran bir unsur olacağı gibi, KDV iadesini alan mükelleflere önemli bir ekonomik avantaj sağlayacaktır. Ancak iyi niyetli olarak hazırlandığından kuşku duymadığımız uygulama ile ilgili olarak çeşitli tereddütlerimiz bulunmaktadır.

HİS uygulaması, çok büyük mükellefler lehine bir ayrımcılık yaratmaktadır. İade prosedürünün teminat, inceleme ya da YMM raporu aranmaksızın yapılması uygulamadan yararlanan firmalara önemli parasal avantajlar sağlayacaktır. Bu durum diğer mükelleflerin aleyhine bir durum yaratacaktır.

Mevcut haliyle KDV iadesi mevzuatı oldukça karışık ve detaylıdır. KDV iadesi alabilmek için, binlerce sayfayı ihtiva eden belgenin vergi dairelerine ibrazı gerekmektedir. Vergi dairelerinin 109 seri numaralı Tebliğde öngörülen kısa süreler içerisinde bu hacimde belgeyi inceleyip iadeleri yapabilmesi oldukça güç görünmektedir.

Sisteme dahil olan mükelleflerin yılda bir kez incelenmesi öngörülmüştür. Yapılan incelemelerde %1 oranındaki bir olumsuz durum dahi, HİS belgesinin iptalini zorunlu kılmaktadır. Günümüz Türkiye koşulları düşünüldüğünde, bu oranın oldukça düşük belirlendiği söylenebilir. Zira, yüklenim KDV tutarının hesaplanması, alt firmalardaki sorunlarla bağlantılı olarak müteselsil sorumluluktan kaynaklanan sorunlar gibi pek çok hususla bağlantılı olarak yapılan KDV iadelerinden tenziller gündeme gelebilmektedir. Bu nedenle HİS belgeleri inceleme sonucunda kolaylıkla iptal edilecektir.

Sonuç olarak, HİS uygulaması ile ilgili olarak kesin değerlendirmeler yapmak için henüz erkendir.  

 

 

YAZI EKİ
 

 

HIZLANDIRILMIŞ KDV İADE SİSTEMİ SERTİFİKASI 

 

MALİYE BAKANLIĞI

……VERGİ DAİRESİ/DEFTERDARLIĞI

 

………ŞİRKETİ 

          …..tarihinde yapmış olduğunuz başvurunun değerlendirilmesi sonucunda gerekli şartları taşıdığınız anlaşıldığından, KDV iadelerinde işlemlerinizin hızlandırılmasını sağlayacak bu sertifikanın tarafınıza verilmesi Başkanlığımızca/Defterdarlığımızca uygun bulunmuştur.
 

Vergi Dairesi Başkanı/Defterdar

 

 

---

 

DİPNOTLAR

[1] Olumsuz rapor, 84 numaralı KDV Genel Tebliği’nde aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.

“1.3. Olumsuz Rapor

Mükellefler hakkında SMİYB düzenledikleri ya da kullandıkları konusunda belirlemelerin yer aldığı inceleme raporları "olumsuz rapor" sayılır. Bunlar, iade taleplerinin genel esaslar yerine özel esaslara göre, bir başka ifade ile yükseltilmiş teminat karşılığında veya münhasıran inceleme raporuna göre yerine getirilmesine yol açan raporlardır.

SMİYB kullanıldığı konusunda belirlemelerin yer aldığı raporlarda, raporun ait olduğu her bir vergilendirme döneminde SMİYB kullanılması nedeniyle reddedilen katma değer vergisi iade alacağının, iade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen verginin (ihraç kaydıyla teslimlerde teslim bedeli üzerinden hesaplanan verginin, iade hakkı doğuran işlemi bulunmayan mükelleflerde ilgili dönemdeki toplam vergi indiriminin) % 5'ini aşması halinde bu rapor olumsuz rapor sayılır.

SMİYB düzenlendiği konusunda belirlemelerin yer aldığı raporlar başka bir şart aranmaksızın olumsuz rapor sayılır.”

 

22.04.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.